اطلاعاتی که یاقوت حموی (575ـ 625 ق) در فرهنگ‌نامه جغرافیایی معجم البلدان، درباره کاشان به دست داده است، مجمل ولی متنوع است. یاقوت از موقعیت جغرافیایی و اداری کاشان، برخی نواحی آن، پیوستگی‌اش با قم، فتح آن به دست مسلمانان، صنایع سفالین آن و برخی علمای این شهر گزارش داده است. شاید جالب‌ترین بخش گزارش یاقوت، اشاره او به رواج کامل مذهب تشیّع امامیه در کاشان و خبر از رسمی رایج در میان روستائیان این ش...

کلمة عربی قصر مترادف کلماتی چون کاخ، دژ، عمارت بلند و باشکوه و به معنای هر بنای مجللی که حاکمان و سلاطین و خلفا در آن سکونت داشتند و یا کار¬های اداری و اجرایی خود را در آن¬جا انجام می¬دادند، به کار رفته است. این پژوهش، به بررسی و معرفی94 قصر¬ که در شرق و غرب سرزمین¬های اسلامی تا پایان سدۀ ششم هجری از آنها یاد شده است، می¬پردازد. مبنای پژوهش، قصر¬های ذکر شده در کتاب معجم البلدان یاقوت حموی (د. 6...

نیشابور از شهرهای شرق اسلامی است که در دوره هایی از تاریخ اسلامی  در علوم و توسعه آن جایگاهی ممتاز داشت. توجه علمای بزرگ به این شهر و حتی اقامت در آن، نیشابور را به یکی از مهم ترین مراکز علمی آن دوران تبدیل کرد. موقعیت ممتاز نیشابور، جغرافی نویسانی چون یاقوت حموی را به ارائه گزارشی در خور از این شهر وا داشته است.  یاقوت حموی تاریخ و تحولات این شهر را در کتاب معجم البلدان و شرح حال علما، متفکرا...

این پژوهش در زمینه ی اتجاهات شعری معجم البلدان یاقوت حموی است؛ که به بررسی شعر و سرزمین ها از خلال مدح شاعران نسبت به اشخاص و سرزمینها در ان بلاد پرداخته است. و هم چنین کثرت هجا و رثای آنها و عشق و کثرت در وصف سرزمینها و اشخاص . و علاوه بر آن در برگیرنده ی شعر و حوادث تاریخی است که حموی در معجم خود به ذکر اشعاری پرداخت که مرتبط با حوادث اتجاهات شعری مختلف است. در این پژوهش نقش شعر و زندگینامه...

دراین پایان نامه برای تحقیق در موضوع یاد شده از کتابهای مسالک ابن خرداد به، و معجم البلدان یاقوت حموی استفاده شده است و شامل سه فصل: تاریخچه صنعت پارچه بافی در ایران بعد از اسلام، مواد اولیه و تولیدات نساجی در نواحی مختلف ایران، بازتاب جنس ، رنگ و نقش پارچه ها در اشعار کهن فارسی می باشد.

غالباً گمان بر این است که پیوند زبان فارسی با زبان عربی، محدود به واژگان معرّب است؛ ولی شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ارتباط میان این دو زبان، ریشه‌دارتر از واژ گان معرّب است. پسوند «الف و نون»، شاهدی مهم در پیوند با تأثیر و نفوذ ریشه دار زبان فارسی در زبان عربی است. از خویشکاری‌های این پسوندِ فارسی، نسبت‌ساز بودن آن است؛ اما نکتۀ جالب توجه، حضور این پسوند در شماری از اَعلام تاریخی بصره است. نخستین کس...

مرو از شهرهای مهم ایران در دوره‌های مختلف تا سده سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی است و از پیشینه تاریخی مهمی برخوردار است. این شهر که حوادث بسیاری را به‌خود دیده و پشت سر گذاشته، نه تنها از نظر سیاسی، بلکه از نظر فرهنگی و اقتصادی نیز برای حکومت‌ها حائز اهمیت بوده است. از نظر اقتصادی این شهر بر سر راه جاده ابریشم بوده و از نظر فرهنگی نیز در دوره اسلامی دارای کتابخانه‌هایی بوده که مورد استفاده دانشمند...

یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که بر پویش­های فرهنگی مسلمانان تأثیر بی­بدیل و پایدار نهاد آشنایی آنان با کاغذ و صنعت کاغذسازی از سال­های میانین سده دوم هجری بود. در بسیاری از تحقیقات جدید، چنین ادعا شده که ایجاد صنعت کاغذسازی در بغداد و تولید کاغذ بغدادی با چند دهه نخستین تولد این شهر هم­زمان بوده است. بر پایه این تحقیقات که بر گزارش­هایی از منابع نسبتا متأخر استوار شده، چندسالی پس از ساخت کاغذ در ...