زبان تاتی از جمله زبان­هایی است که از میان شیوه­های رایج در بین زبان­های جهان برای نمایش روابط دستوری، از شیوة «حالت­نمایی» و «نشاندار کردن وابسته­ها» در کنار شیوه­های دیگری همچون «مطابقه» استفاده می­کند. این زبان یکی از زبان­های ایرانی شمال ­غربی است که گونه­های مختلف آن در برخی روستاها و شهرهای استان­های اردبیل، قزوین، زنجان و گیلان به صورت جزیره­های زبانی به حیات خود ادامه می­دهند. گونة مورد...

سببی بودن یکی از موارد تقابل افعال به شمار می رود که به تقابل میان افعال سببی، غیرسببی و ناگذرا اشاره دارد. این ساخت ها از حیث ظرفیت معنایی با یکدیگر متفاوتاند و این تفاوت در ساخت نحوی آنها بازتاب یافته است. در مقالۀ حاضر انواع ساخت سببی در زبان تاتی بررسی شده و در سه گروه کلی سببی های تحلیلی، ساخت واژی و واژگانی تقسیم بندی شده اند. در ادامه با استفاده از استدلال های زبان شناسی نقش گرا نشان د...

تاتی رودبار از گویش­های تاتی است که در بخش­هایی از شهرستان رودبار در استان گیلان تکلم می‌شود. استیلو تاتی رودبار را در گروه تاتیک قرار داده که تمام گویش­های تاتی، تالشی، وفسی، الویری و ویدری را در بر می­گیرد اما آنها را در حال تغییر به زبان گیلکی، از گروه زبان­های کرانۀ جنوبی دریای خزر دانسته­است. در این مقاله با ذکر شواهدی از ویژگی­های صرفی و نحوی تاتی رودبار، تفاوت‌های این گویش با دیگر گویش­ه...

تاتی خلخال از گویشهای ایرانی شمالی غربی است که هم اکنون در دو بخش شاهرود و خورش رستم از توابع شهرستان خلخال رایج است. از آنجاکه این گویش، گونه ها و لهجه های متنوعی دارد، در این جستار از بخش خورش رستم، گونة کَجَلی، و از بخش شاهرود، گونه های لرْدی، کرینی، درَوی، کِهَلی و گیلَوانی انتخاب گردیده و از نظر ویژگیهای ارگتیو با هم مقایسه شده اند. در این مقاله، ابتدا حالتهای فاعلی و غیرفاعلی اسمها و ضمایر توص...

یکی از فرایندهای مهم تغییر زبانی، دستوری­شدگی است. طیّ این فرایند، واحد­های واژگانی به­تدریج نقش معنـایی خـود را از دست می­دهند و از یک واحـد قـاموسی به واحد نقشی یا دستوری تبدیل می­شوند و یا واحدهای دستوری، دستوری­تر می­شوند. طبقه­نماها نشان­دهندۀ سازمان­دهی دانش سخنگویـان یک زبـان هستند و براساس جـوانب فـرهنگی مشترک بیـن سخنگویان آن زبان برای طبقه­بنـدی مفـاهیم به­کارمی­روند. سـاخته­شدن طبقه­ن...

پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت بررسی واژه‌بست‌ها و حذف همخوان‌های پایانی واژ – واجی گویش تاتی تاکستان در چارچوب نظریۀ بهینگی. منظور از فرایندهای واژ- واجی آن دسته از تغییرات واجی است که در بافتی صرفی، یعنی در مرز بین تکواژها ایجاد می‌شود و انگیزه آوایی دارد. روش پژوهش به‌صورت تحلیلی بوده و داده‌های پژوهش از کتاب‌های تاتی، رادیو و شبکه‌های محلی گردآوری ‌شده‌اند. متغیرهای زبانی بر اساس نوع فرایندها...

  در این مقاله توزیع و نقش‌های مختلف پی‌بست‌های ضمیری در زبان تاتی، از ایرانی نو شمال غربی، بررسی شده است. ابتدا به صورت گذرا به سیر تاریخی این پی‌بست‌ها در فارسی باستان و فارسی میانه اشاره و نقش آنها در تاتی جنوبی بررسی شده است. جایگاه پی‌بست‌های ضمیری در فارسی باستان و میانه تا حدودی ثابت بوده است و آنها در جایگاه واکرناگل ظاهر می‌شده‌اند. واکرناگل (1892) دریافت که واژه‌بست‌ها در اغلب زبان‌ها...

­­­چکیده گویش‌های ایرانی که گاه همپای زبان فارسی و گاه بیش از زبان فارسی قدمت دارند، ذخایری هستند که با گذشت سالیان دراز می­توان از دل آنها به فرهنگ غنی و پربار ایرانی دست یافت و با شناخت هرچه بیشتر این گویش­ها می­توان به شناخت بیشتر زبان فارسی و باروری آن کمک فراوانی نمود؛ اما گاه پراکندگی و کمبود منابع در زمینۀ تعداد کثیری از گویش‌های ایرانی نو باعث شده است که نتوان آن چنان­که شایسته است در...

جاینام­شناسی یا بررسی نام­های جغرافیایی، از زیرشاخه­های زبان­شناسی است که اصول و قواعد خاصی دارد. این علم در ایران در دهه­های اخیر رواج یافته، اما هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده­است. جاینام­ها در گـویش­های ایرانی کمتر از زبان فارسی بررسی شده­است. تاتی عنوانی کلی از گویش‌های ایرانی است که در نواحی مختلف ایران و خارج از ایران رواج دارد و به دو دستة شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بررسی جاینام­های تاتی...