تفسیر قرآن به عنوان یک ضرورت از صدر اسلام آغاز شد و در طول قرون متمادی تداوم یافت و ظهور مفسران مختلف با آراء و عقاید متفاوت موجب تنوع و گستردگی قابل ملاحظه ای در این زمینه گردید. بررسی تطبیقی روش ها و گرایش های تفسیری مفسران برجسته هر عصری می تواند نتایج سودمندی ارائه دهد و الگوهای مناسبی را فرا روی پژوهشگران این عرصه نمایان سازد. علامه طباطبایی مفسر برجسته شیعی مذهب در شرق جهان اسلام و ابن عا...

تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایش‏های تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‏است. یکی از زیرشاخه‏های این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این گرایش تفسیری در مقابل تفاسیر سنتی یعنی پرهیز از تحمیل عقیده مردسالا...

به رغم آن که در این مقـاله سخـن از فیلسوفی مفسّر است، امـا روش تفسیـری صدرالمتأهلین، جامع است و او از روش های عقلی، نقلی و شهودی در تفسیر خود سود برده است. در ناحیه گرایش های تفسیری نیز، هر چند گرایش غالب در تفسیر او، گرایش فلسفی – عرفانی است؛ اما گرایش حکمی نام شایسته این گرایش غالب است، زیرا به همان میزان که فلسفه او متعالی و بالمآل حکمی و متفاوت از سایر فلسفه های رایج است، تفسیر او نیز، تفسیر...

نگرش های جدید به تفسیر قرآن باعث ایجاد گرایش های مختلفی در تفسیر شده است. از جمله ی این-گرایش ها، گرایش تربیتی است. در گرایش تربیتی مفسر با تکیه بر مبانیِ انتظار تربیت از قرآن، انسان ساز بودن برنامه ی تربیتی قرآن و بیان حوزه های مختلف تربیت در قرآن به شرح و بسط مسائل تربیتی می پردازد. از حوزه های تربیت که در علوم تربیتی نیز مطرح است می توان به پنج محور مهم اشاره نمود. تبیین تعریف تربیت و مبانی و...

شناخت شیوه ی مفسران در پرده برداری از مراد خداوند و مبانی آنان در چگونگی فهم و تفهیم معانی قرآن کریم یکی از شاخه های پژوهش در علوم قرآن به شمار می رود از این رو، بازشناسی تفاسیر در حوزه ی روش شناسی، ضرورت اجتناب ناپذیر مطالعات قرآنی است، احمد مصطفی مراغی از مفسران معاصر اهل سنت در تفسیر المراغی از منابع و مستندات گوناگونی بهره برده است؛ آیات، روایات نبوی، عقل و اجتهاد، از مهم ترین استنادهای تفس...

تفسیر بیان السعاده نوشته ی یکی از اقطاب متأخره ی صوفیه،سلطان محمد گنابادی ملقب به سلطانعلیشاه است که در اوایل قرن چهاردهم، نگارش آن به پایان رسیده است. می توان گفت که این تفسیر نخستین تفسیر عرفانی شیعه است که در آن همه سور و آیات قرآن کریم تفسیر شده است. علاوه بر این، تأویلات تطبیقی آیات قرآن بر اصطلاحات و آموزه های صوفیانه در این تفسیر بسیار بر جسته است و در میان تفاسیر عرفانی شیعه یک پدیده ی ...

تفسیر کنزالدقائق یکی از تفاسیر قرن دوازدهم است که ، توسط میرزای مشهدی به رشته تحریر درآمده است و در طبقه بندی تفاسیر، به عنوان تفسیر روایی محسوب می شود. غالبا تفاسیر را به دو دسته روایی و اجتهادی تقسیم می کنند و گمان می شود که در تفاسیر روایی، کوشش و اجتهاد صورت نگرفته و تنها مجموعه ای از روایات در پی هم آمده است. در حالی که دقت در شیوه تفسیری کنزالدقائق ، گویای گستردگی اجتهاد در آن است. مراد ا...

تحلیل روند تطور دانش تفسیر قرآن حاکی از میزان تحول اندیشه بشری در دوران معاصر است. به گونه ای که پیشرفت علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مغرب زمین و تحول در دانش تجربی بشر در دوران مدرنیسم باعث گردید که دانش تفسیر با روندی رو به رشد و با تأثیرپذیری از دانش های نوین به سوی گسترش و شکوفایی گام بردارد. این مقاله با بازخوانی روش ها و گرایش های تفسیری دوران معاصر، گرایش های نوین تفسیری را در چهار نوع گ...