کوفی معقد یکی از اولین نمونه های کوفی تزیینی است که نقشینۀ گره از اجزای اصلی آن است. کوفی تزیینی و از جمله کوفی معقد در مطالعات پیشین همواره ترکیبی از کوفی ساده و نقوش تزیینی پنداشته شده است؛ ولی به نظر می رسد این خط کل منسجمی باشد که از تغییرات روابط هندسی در ساختار مفردات و مرکباتِ خط کوفی به وجود آمده است. از این رو، مقالۀ حاضر قصد دارد ضمن مطالعۀ روابط هندسی مفردات و مرکباتِ کوفی معقد به زمین...

کوفی معقد یکی از اولین نمونه‌های کوفی تزیینی است که نقشینۀ گره از اجزای اصلی آن است. کوفی تزیینی و از جمله کوفی معقد در مطالعات پیشین همواره ترکیبی از کوفی ساده و نقوش تزیینی پنداشته شده است؛ ولی به‌نظر می‌رسد این خط کل منسجمی باشد که از تغییرات روابط هندسی‌ در ساختار مفردات و مرکباتِ خط کوفی به وجود آمده است. از این رو، مقالۀ حاضر قصد دارد ضمن مطالعۀ روابط هندسی مفردات و مرکباتِ کوفی معقد به زمی...

صورتِ بصریِ نوشتار، نه‌تنها مفهومی جدا از عبارتِ نوشتار دارد، بلکه متفاوت با تصویر درک می‌شود. بر این اساس، نخستین بار برای تحلیلِ دست‌نوشته، اصول و نشانه‌های ویژۀ گرافولوژی را مطرح کرده‌اند. به نظر می‌رسد در نخستین تفاسیرِ حروفِ مقطعه نیز از روشی مشابه گرافولوژی استفاده شده است. از این رو، احتمال می‌رود با بهره‌گیری از این تفاسیر و به کمک اصول گرافولوژی، بتوان گوناگونی خط کوفی تزیینی را تحلیل کرد؛ ب...

خوشنویسی یکی از هنرهای خاص دوران اسلامی است و خط کوفی- اولین نشانهی ظهور این هنر- از همان ابتدا در پیوند با کلام الهی، اعتبار و ارزش خاصی را برای آن رقم زده است. این پشتوانهی معنوی به همراه حضور در عرصههای مختلف موجبات ظهور انواع کوفی را فراهم ساخت که ادوار و فرهنگهای مختلف سهم عمده ای در پروراندن ویژگیهای منحصربهفرد آن داشتند. در این میان سامانیان با احیای سنتهای هنری کهن، کیفیات و صفات ایرانی...

کتیبه نگاری در ایران سابقه ای طولانی دارد. کتیبه ها را بر اساس معیارهای مختلف از جمله نوع خط می توان دسته بندی کرد. خطوط کوفی، به ویژه مَعقلی که خاص بنا طراحی و استفاده می شود از نمونه های شاخص تزیینات کتیبه ای معماری اسلامی است. خط کوفی تاریخچه ی تکامل پرفراز و نشیبی را پیموده است. به طور کلی می توان گونه های مختلف کوفی را به سه دسته ساده ی تحریری، انواع تزیینی و کوفی بنایی ( مَعقِلی) دسته بندی ک...

در مطالعات تاریخی، معنی خط را همواره در عبارتِ نوشتار جستجو کرده اند، حال اینکه صورتِ بصریِ نوشتار مفاهیم بیشتری می رساند. در این مقاله، نگارندگان با هدف دستیابی به یک نظامِ معنایی، برای صورتِ بصری خط کوفی در دورۀ سامانی، نخست چارچوب نظری را بر اساس دیدگاه بنیامین و دریدا مطرح می کنند. سپس بنا بر این چارچوب، شیوۀ خط شناسی را به روش تحلیلی و تاریخی با اصول خوشنویسی و حوزه های مرتبط با خط شناسی در دور...

یکی از دوره¬های پرشکوه فلزکاری ایرانِ بعد از اسلام دوره سلجوقی می¬باشد. در میان آثار فلزی این دوره فارغ از فرم آن-ها نقوش دارای اهمیت ویژه¬ای می¬باشند. از میان نقوش متنوع موجود بر فلزکاری کتیبه¬ها جایگاه شاخص¬تری را دارا هستند. عمدتاً این کتیبه¬ها به خط رایج دوره سلجوقی، یعنی خط کوفی نوشته شده¬اند. از دلایل استفاده گسترده از این خط، تنوع خط کوفی و آشنایی دیرینه هنرمندان به ویژگی¬های بصری آن می-با...

آثار و بناهای ایران در دوران سلجوقی با انواع کتیبه های کوفی و ثلث آراسته شده اند. در میان این آثار، ظروف فلزی جلوه گاه یکی از منحصر بفردترین تحولات خط کوفی و ثلث در هنر دوران اسلامی است. در این پژوهش ابتدا به منظور شناسایی این ظروف، حوزه تاریخی و جغرافیای فلزکاری ایران در دوران سلجوقی معین شده است. در مرحله بعد، ظروف شناسایی شده در نه دسته طبقه بندی شده و خطوط کوفی و ثلث نگاشته شده بر آن ها با ...

خط به­ عنوان وسیلة ارتباطی با ایجاد امکان انتقال اندیشه ­ها به آیندگان و تأثیری که بر پیشبرد تمدن و فرهنگ بشری داشته، دارای اهمیت است. خط­ کوفی آغاز کتیبه­ نگاری در بناهای اسلامی بوده و با گذر زمان راه رشد را پیموده و گونه­ های جدیدی از آن ایجاد شده­است. در باب هنر اسلامی پژوهش­ های بسیاری صورت ­گرفته اما به بررسی دقیق و گونه­ شناسی خط­کوفی به‌ صورت جامع کمتر توجه شده­است. یافته­های محققان پیشی...

منابر چوبی از مهم ترین آثار دوران اسلامی در ایران اند که خلاقیت ها، نوآوری ها و زیبایی های هنر کار با چوب را به نمایش می گذارند. هنرمندان ایرانی با دستیابی به ویژگی ها و خواص متفاوت گونه های مختلف به بهترین نحو ممکن از چوب در خلق آثار گوناگون بهره جستند. تلفیق توانایی آن ها با خلاقیت های بصری نظیر تعادل، تناسب، توازن وتقارن، منجر به خلق برخی شاهکار های هنری شده که یکی از آن ها منبر مشکول است. ق...