جایگاه و نقش خداوند در فلسفۀ هگل به یکی از مناقشه‌برانگیزترین مسائل فلسفی و تفسیری در دو قرن گذشته بدل شده است. شیوۀ پاسخ به این پرسش یکی از عناصر اصلی تمایزبخش میان دو جریان هگلیان راست‌گرا و چپ‌گراست. هگل، برخلاف روند حاکم بر فلسفۀ مدرن که رفته‌رفته به دنبال کمرنگ کردن جایگاه و نقش هستی‌شناسانۀ خداوند در تبیین عالم بود، دوباره پای خداوند را به فلسفه باز کرد، براهین اثبات وجود خدا را احیا کرد ...

روش‌شناسی اندیشه سیاسی اسکینر دارای دو وجه سلبی و ایجابی است: وجه سلبی آن مشتمل بر نقد دو روش‌شناسی قرائت متنی و زمینه‌ای است که حاصل آن تبیین اشکالات و ابهامات هر دو و در نهایت اثبات عدم کفایت آنها در شناخت و فهم اندیشه‌های سیاسی است. منظور از وجه ایجابی، همانا روش‌شناسی خاص اسکینر است که بر اساس آن، برای فهم معانی اصطلاحات و مفاهیم و گزاره‌های سیاسی اندیشمندان هر دوره تاریخی، علاوه‌بر مطالعه ...

زمان‌پریشی (آناکرونیسم) در روایت تاریخی یعنی دستکاری در ترتیب اجزای داستان، و پس‌وپیش‌کردن آن. سؤال محوری این مقاله آن است که آیا احتراز از زمان‌پریشی در روایت تاریخ فلسفه مطلوب یا حتی ممکن است؟ برخی روش‌شناسان تاریخ‌نگاری مانند کوئنتین اسکینر و همچنین فیلسوفانی مانند مرتضی مطهری زمان‌پریشی را خطا انگاشته‌اند. مبنای نظری این نگرش در قالب «اصل دسترس‌پذیری» صورتبندی شده که بکارگیری هرگونه منابع م...

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و کنکاش در اندیش? آیت الله خامنه ای به منظور ترسیم نظام سیاسی مطلوب در اندیش? ایشان است. تلاش شده تا با استفاده از روشی تفسیری، ضمن مشخص نمودن زمینه های فکری و مبانی و مبادی وجود شناسی و انسان شناسی این اندیشه، وجه مطلوب نظام سیاسی مدّ نظر قرار گرفته در اندیش? ایشان ترسیم گردد. برای این منظور از روش هرمنوتیک زمینه گرا و قصد گرای کوئنتین اسکینر استفاده شده است. در ای...

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، اسلام سیاسی با ورود به عرصه عملی سیاست، با مسائل جدید و مفاهیم بازتفسیر شده از سوی برخی از خرده گفتمان های سیاسی روبه رو شد. آزادی، ازجمله مفاهیمی بود که در منازعه خرده گفتمان های مختلف معنایی متفاوت بر آن حمل می شد و در همین فضا نیز نظریه پردازان گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی در مفصل بندی گفتمانی خود، معنای این دال شناور را با تکیه بر نظم معرفتی دینی تثبیت کردند. ...

در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به­ عنوان یکی از نوگرایان ­دینی و آیت‌الله مصباح یزدی به ­عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش ­های­ جدید برای تفسیر متون ­دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را ...

متون تاریخ اندیشه عمدتاً با توجه به تمرکز و ابتنائشان بر ذهنیّت اندیشمندان و نظریه‌پردازان گذشته، واجد محتوا و ماهیت‌ متمایزی نسبت به دیگر متون تاریخ‌نگارانه هستند. از آنجا که ذهنّیت هر اندیشمند، متأثر از مؤلفه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، تاریخی، اقتصادی، مذهبی، فلسفی و فرهنگی است، تحلیل و بررسی اینگونه متون مستلزم ابزارها و روش‌های میان‌رشته‌ای‌ است. چرا که تنها با کاربرد یک روش‌شناسی میان‌رشته‌ا...

روش‌شناسی پژوهشی و بازخوانی تجربه علمی مبدعان روش‌های مختلف برای هر پژوهشگر علوم انسانی بسیار آموزنده است. در حوزه اندیشه سیاسی نیز با توجه به تنوع روش‌شناسی‌ها و دستاوردهای آنها برای پیشبرد فعالیت‌های علمی، این امر از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. در این میان، رویکردهای هرمنوتیک روش‌شناختی در دهه‌های اخیر در زمینه فهم اندیشه‌های سیاسی مورد توجه جدی قرار گرفته است و با توجه به دستاوردهای سترگ آ...

آوازۀ برابری‌طلبی و آزادی‌خواهی ژان ژاک روسو از قرن هجدهم تاکنون عالم‌گیر شده است. با‌‌وجودِاین، قلم توانمندش در معماری اندیشه‌ها، جایگاه زنان را به قهقرا کشانده است. روسو از شخصیتی دوگانه در رنج بوده است؛ چونان که با یکی از دوگانه‌های خویش زنان را به ورطه فرمانبرداری محض فرستاده و با دیگری هاله‌ای از تقدس و برتری به سیمایشان بخشیده است. مقالۀ پیش رو با تحلیل سه کتاب «امیل»، «قرارداد اجتماعی» و ...

یکی از دغدغه های فکری هر مورخ اندیشه، فهم و درک و انتقال درست اندیشه به دیگران است. در هرمنوتیک روشی معمولاً از دو شیوه سنتی استفاده می شود: 1- هرمنوتیک متن گرا، که خوانش اندیشه را بر متن مستقل از زمان و مکان ابتناء می نماید، 2- هرمنوتیک زمینه گرا، که متن را امری وابسته به شرایط و قرائت آن را با لحاظ زمان و مکان ممکن می داند. در سال های اخیر پروفسور کوئنتین اسکینر برای فهم اندیشه سیاسی ر...