نگاره های متعددی با موضوع معراج پیامبر اسلام (ص)، در نگارگری ایران خلق شده است؛ اما آثار تولیدشده با توجه به ویژگی های سبکی نگارگری ایران و متأثر از شرایط فکری زمانه و دیدگاه حامیان، ازنقطه نظر شیوه، کیفیت و روایت با یکدیگر متفاوت اند. در این زمینه، از دوره صفوی دو نگارۀ معروف و شاخص با ویژگی های منحصربه فرد و برجسته ، موجود است که عبارت اند از: نگارۀ معراج نسخۀ خمسه اثر سلطان محمد و نگارۀ معرا...

نگاره‌های متعددی با موضوع معراج پیامبر اسلام (ص)، در نگارگری ایران خلق‌شده است؛ اما آثار تولیدشده با توجه به ویژگی‌های سبکی نگارگری ایران و متأثر از شرایط فکری زمانه و دیدگاه حامیان، ازنقطه‌نظر شیوه، کیفیت و روایت با یکدیگر متفاوت‌اند. در این زمینه، از دوره صفوی دو نگارۀ معروف و شاخص با ویژگی‌های منحصربه‌فرد و برجسته‌، موجود است که عبارت‌اند از: نگارۀ معراج نسخۀ خمسه اثر سلطان محمد و نگارۀ معرا...

چکیده: داستان معراج حضرت رسول(ص) از موضوعات مورد توجه هنرمندان نقاشی ایرانی است. همانطور که در ادبیات هم پرداخت به آن زیاد اتفاق افتاده است.خصوصا در منظومه خمسه نظامی که در دوران صفوی جزء نسخ مورد علاقه دربار برای کتابت و مصور شدن بوده است.به همین دلیل است که در دوره صفوی رقعه هایی که مربوط به معراج حضرت است بسیار دیده می شود. در این متن، ابتدا به بررسی موضوع معراج و سپس دوره و حکومت صفویه و ...

نگارۀ اول و چهارمِ نسخۀ خطیِ معراج نامۀ تیموری (مطابق با 37 ـ 1436م)، به ترتیب به بازنماییِ مضامین بشارت به حضرت محمد(ص) و رویارویی و نماز پیامبران الهی در مسجدالاقصی پرداخته است. از مهم ترین مضامین مورد توجه فرا آنجلیکو (1455 ـ 1400م)، نقاش راهب مسیحیِ رنسانس اولیه، نیز بشارت به حضرت مریم(س)، و گفت وگوی مقدس قدیسین است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای به بررسیِ ...

توصیف بهشت، در قرآن و روایات اسلامی به تفصیل بیان شده است. نقاشی اسلامی نیز بنا به ضرورت نسخ مصور، به تصویرگری این موضوع توجه نموده است. یکی از نسخی که موضوع بهشت به صورت گسترده در آن تصویرسازی شده است نسخۀ مصور معراجنامۀ میرحیدر می‌باشد که به توصیف روایی معراج پیامبر (ع) پرداخته است. با توجه به ماهیت معنوی موضوع معراج از یک سو و بافتار عرفانی عصر تیموری از سوی دیگر، نگارگران این نسخه به دفعات ...

تذهیب به ‌‌عنوان شاخه‌ای از هنر‌‌‍‍‍‍‍‍‍‍‍‌اسلامی‌ـ که دربرگیرنده مفاهیم‌ ماورایی در عین زیبایی‌ و کمال است‌‌ ـ کمتر به‌صورت شاخه‌هنری مستقل مورد‌توجه واقع‌شده و بیشتر در خدمت سایر هنرهای‌اسلامی مطرح‌‌ بوده‌است. در عصر‌صفویه که حکمت‌ و‌عرفان با دین آمیخته ‌شد و مراکز ‌بزرگ فکری و عرفانی گسترش‌ یافت، تاثیرات این تفکرات به‌واسطه رابطه سفارش‌دهندگان و هنرمندان در این عرصه جلوه بیشتری‌ یافت. یکی از...

مسئله معراج از بزرگترین معجزات پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله وسلم) است که در قرآن کریم به صورت اجمال و در احادیث ائمه (علیه السلام) به صورت مفصل در مورد آن سخن به میان آمده است و در اصل وقوع آن به علت صریح آیات قرآنی و تواتر احادیث، شکی وجود ندارد و مباحث مطرح شده اختلافی بیشتر حول کیفیت معراج است که در خواب بوده یا بیداری؟ با روح شریف بوده و یا با جسم و روح صورت گرفته است؟ در پاسخ به این پ...

خیال، پشتوانۀ کلامی خمسۀ نظامی را می‌سازد که ریشه در مفاهیم فرهنگی و اساطیری، ذوق فکری و روح جمعی دارد. بروز تقابل‌های خیر و شر، در تضادی خیال‌انگیز، ساختار داستان خسرو و شیرین را در پس مضامین عاشقانه و عارفانه، آن را به منظومه‌ای قهرمانی تبدیل می‌کند. شناخت این ویژگی قهرمانی در منظومۀ خسرو و شیرین به مدد استفاده از روش ژیلبر دوران در تحلیل سامانه‌های تخیّل، میسّر است. پژوهش حاضر با استفاده ا...

داستان معراج رسول اکرم(ص) رایج­ترین مضمون و درون­مایۀ دینی در سروده­های کُردی جنوبی است. شاعران کُرد جنوبی از زوایای مختلف داستان معراج را دست­مایۀ سروده­های خود قرار داده­اند و حضور علی (ع) در همۀ این معراج­نامه­ها از ویژگی­های مشترک آن­ها به شمار می­آید. از آن­جایی که پرداختن به این اشعار، روایت معراج از دیدگاه مردم عامّۀ کُرد ( کُردان جنوبی) را نیز روشن می­سازد، بنابراین نگارندگان در این جستار بر...

سخن نو درباره اندیشه کهن حماسه­های عرفانی و سفرنامه­های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می­نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان­های معراج و چه در قالب حکایت­های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه­ها سفر است. مسافران معراج نامه­ها، شارحان سفرنامه روح خوی...