وقف پول از منظر فقه امامیه و مذاهب اربعه * سید حسن عابدیان کلخوران[1] سید محمد مهدی احمدی[2] احمد مراد خانی[3] امیر عبد التاجدینی[4] چکیده سنت حسنه ی وقف پول از قدیم الایام با عنوان وقف درهم و دینار در میان فقهای شیعه و اهل سنت مورد توجه بوده و تا به امروز نیز همچنان مورد توجه فقها و صاحب نظران قرارگرفته است. تأثیرات مثبت آن بر ایجاد توازن اقتصادی در میان افراد جا...

عقد وقف یکی از عقود معینی است که در قانون مدنی به آن اشاره شده و همچنین دارای سابقه طولانی در شرع می باشد.در این عقد واقف اموالی را از تصرف خود خارج می کند و منافع آن در راه های خداپسندانه مورداستفاده قرار می گیرد. ازجمله اموالی که مورد وقف واقع می شوند، اراضی می باشند.پس از انعقاد عقد وقف،متولی می تواند در چارچوب قانون،این اراضی را به اشخاص ثالث اجاره دهد.پس از انعقاد عقد اجاره،ممکن است اشخاص...

انسان موجودی اجتماعی است که رشد و تکامل آن در گرو زندگی جمعی و همکاری می باشد. وقف نمونه ای از این تعاون و همکاری است . در طول تاریخ ایران نیز مساله ی وقف همیشه یکی از مسائل پر اهمیت بوده است ، که متناسب با درجه تمدن ، نوع حکومت و مقتضیات سیاسی، اجتماعی ، اقتصادی و مذهبی در ادوار مختلف تغییر و تحول یافته است. یکی از این دوره ها که وقف در آن اهمیت ویژه ای یافت ، عصر حاکمیت تیموریان بوده است.در پ...

وقف یکی از سنت های عظیم الهی است و عبارت از این است که اصل و عین را از خرید و فروش و سایر معاملات متوقف و موقوف می کنند تا از آن برای مصالح عامه، یا دسته و افراد، یا محل و مکان مخصوصی بهره برداری شده و به مصارف معینه برسد. با بررسی پیشینه وقف متوجه می شویم که این سنت حسنه اسلامی از دیرباز در کشور ایران نقش بسزایی داشته است. و از آن جمله می توان مجتمع ربع رشیدی در تبریز را نام برد، که اداره امور...

در بحث بیع وقف، اصل و قاعده کلی برعدم جواز فروش است. درخروج از این قاعده کلی بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. اما اکثر فقهاء و حتی حقوقدانان و قانون مدنی ایران در موارد مشخصی قائل به جواز فروش وقف هستند. در موارد جواز فروش وقف در پاسخ به این سؤال اساسی که آیا وقف، به مجرد عروض جواز فروش، باطل می شود؟ یا اینکه وقف تا زمان بیع به وقفیت باقی می ماند و با تحقق بیع خارجی باطل می شود؟ عمدتاً سه نظریه مط...

در متون اسلامی وقف پول بیشتر به عنوان «وقف درهم و دینار» بوده؛ زیرا پول در دوره­ های اولیه اسلامی، منحصر در همین دو مورد می­ شده است. تعریف ارائه شده از سوی فقها برای وقف، موجب شده تا وقف منحصر به اعیانی شود که انتفاع از آنها موجب تلف در آنها نباشد و نتیجه آنکه گسترش دایره وقف و تجهیز بسیاری از داراییها در غالب آن ناممکن شده است. امروزه با توجه به ماهیت اعتباری پولها، این سؤال مطرح می­ شود که آ...

تقسیم وقف به عام و خاص از مهمترین تقسیمات در حوزۀ وقف است. ناهمگونی ماهیتی این‌ دو، مبنای وضع احکام متفاوت برای آن‌ها شده است. با این همه، در حقوق، از شناسایی و جداسازی ماهیتی وقف عام و خاص به اجمال گذر شده است. در این باره، به پشتوانۀ مطالعات فقهی می‌توان به ضابطۀ دقیقی برای جداسازی این دوگونه دست یافت و این تفاوت را به عنوان مبنای تفاوت احکام شناسایی نمود. اگر واقف، اشخاص معینی را مدنظر داشته...

فقه اهل­ سنت نسبت به فقه شیعه در مورد وقف کودک و وصیت وی به وقف، سخت­ گیری بیشتری دارد؛ زیرا بین ممیز و غیرممیز و اینکه وقف با اجازه ولی کودک صورت گیرد یا خیر، فرق نگذاشته و در هر صورت، وقف صبی را از عموم اولیه منع تصرفات صبی، خارج ندانسته است. احتمال حمل روایات جواز صدقه کودک بر صدقه­ های جزئی و احتمال مراد بودن معنای خاص صدقه نه اعم از آن و وقف، از یک سو، و اطلاق صدقه بر وقف در روایات و تصریح...

دین مقدس اسلام به‏عنوان کامل‏ترین دین الهی، برنامه‏ای جامع و کامل در راستای سعادتمندی انسان دارد. وقف از جمله سفارش‏های مؤکد اسلام است. وقف واجب نیست، اما مصلحت‏‏های فراوانی دارد که در تعالی روح و ایجاد معنویت در جامعه سهم بسزایی ایفا می‏کند. افراد زیادی علاقه‏مند به وقف هستند لیکن این امکان برای همگان فراهم نمی‏شود؛ به‏ویژه اگر عین موقوفه از نوع ساختمان، مدرسه و... باشد؛ زیرا نیازمند مبالغ زیا...

همواره روش­های مختلفی برای انجام اعمال نیک و خداپسندانه وجود دارد؛ یکی از ماندگارترین و جاودانه ترین روش­ها «وقف» است. در قالب وقف، مردم و خیرین قسمتی از اموال خود (از قبیل زمین، خانه و باغ) را برای اهداف خیرخواهانه متناسب با نیازهای جامعه اختصاص می دهند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، یکی از آسیب­هایی که نهاد وقف با آن مواجه بوده این است که اکثریت مردم در عین حال که علاقه زیادی به عمل پسندیده و ...