چکیده ابوعلی محمد، فرزند الیاس (و از نوادگان ­احمدبن­اسدبن سامان)از جمله فرماندهان امیر نصردوم سامانی بود که توانست در اوایل قرن چهارم هجری قمری با استفاده از خلاء قدرتی که در نواحی جنوب شرقی ایران ایجاد شده بود، علم طغیان برافرازد. وی به سال (317ق) وارد کرمان شد و حکومتی به­نام آل­الیاس یا بنوالیاس تأسیس کرد. حکومتی که تا سال (357ق)تداوم یافت. در این زمان به­دلیل حضور دو قدرت آل­بویه و سامانیا...

پس از استیلای اعراب در خراسان و ماوراءالنهر و سایر قلمرو سرزمین ایران، جنبش­های آزادی­خواهی و استقلال­طلبی رواج پیدا کرد. این جنبش­ها منجر به پیدایش دولت­های ملّی طاهریان، صفاریان و سامانیان شد. در تحکیم استقلال دولت­های مذکور زبان فارسی نقش ویژه­ای داشت. سامانیان از جمله حکومت­هایی بودند که در راستای زنده کردن سنّت­های باستانی به ادبیات پارسی توجه نشان دادند و ثمرات خوبی بر جای گذاشتند که شاهنام...

شهر بخارا، پیش از ورود اسلام به ماوراء النهر، از جایگاه ویژه ­ای در امور اقتصادی، ارتباطی و فرهنگی برخوردار بود. این شهر، پس از انتخاب به عنوان پایتخت سامانیان و با توجه به سیاست­های فرهنگی و اجرایی آنان، رشد قابل توجهی یافت. سامانیان توانستند با تکیه بر جایگاه معنوی خلافت عباسی و ایجاد امنیت و ثبات و آرامش در حوزه­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، این شهر را به «قبةالاسلام» و مرکز دینی و مدنی در ...

از نخستین اعزام سپاهیان سامانی به سوی قزوین و ولایات مرکزی در سال 287  تا آخرین کوشش برای بازپس گیری قزوین در سال 335 نیم قرن طول کشید. سلطه بر قزوین به سه سبب صورت گرفت: بهانه مقابله با تعرض قوای علویان؛ حمایت خلیفه عباسی در سرکوب مخالفان سیاسی، مذهبی و توان جنگی امیر اسماعیل سامانی. بر اثر ضعف داخلی، تسلط بر قزوین تنها با تقویت حاکمان دیلمی دست نشانده ممکن بود. سرداران دیلمی در آغاز موجب تثبی...

دوره‌ی سامانیان یکی از اساسی‌ترین عامل رشد و توسعه‌ی افکار و علوم، تساهل و تسامح فکری است. آزادی عقیده مهم‌ترین دلیل بسط دانش و پویایی فکر و عقل‌گرایی است که از سوی امرای سامانی تقویت و حمایت می‌گردید. آرامش و تساهل با ادیان و فرق دیگر نشان‌دهنده‌ی آزادی عقیده در این زمان است که باعث ساخت تمدن و پیشرفت فرهنگ شد. این پژوهش با هدف تحلیل جامعه‌شناختی اوضاع اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و دینی دوره‌ی ساما...

تجارت از مهم ترین شاخص های اقتصادی ماوراءالنهر بود و بازرگانان این منطقه از دیرباز با نواحی اطراف مناسبات تجاری داشتند. هر چند تجارت داخلی در ماوراءالنهر در قرون اولیه اسلامی رونق داشت؛ اما تجارت خارجی این سرزمین از سده ی چهارم هجری، هم زمان با تثبیت حکومت سامانیان بر این منطقه، رونق گرفت. مقاله ی حاضر بر این هدف است تا با روش توصیفی-تحلیلی مشخص سازد، سامانیان چگونه و با کمک چه عواملی به توسعه­...

چکیده وزارت در دوره ی سامانی اهمیّت زیادی داشت و امور حکومت به وسیله وزیر اداره می شد. وزیر ریاست و نظارت بر سایر دیوان-ها را بر عهده داشت. دارا بودن سابقه دیوانی برای وزیر از مواردی بود که در انتخاب او تأثیر داشت. هنگامی که امیر، خردسال بود، وظیفه وزیر سنگین تر می شد. با تدبیر وزیران، بسیاری از شورش ها و عصیان ها فرو نشانده شدند. تا زمانی که وزیر در رأس امور بود و مقام و مرتبه ای بالاتر از سا...

تجارت از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی ماوراءالنهر بود و بازرگانان این منطقه از دیرباز با نواحی اطراف مناسبات تجاری داشتند. هر چند تجارت داخلی در ماوراءالنهر در قرون اولیه اسلامی رونق داشت؛ اما تجارت خارجی این سرزمین از سده ی چهارم هجری، هم زمان با تثبیت حکومت سامانیان بر این منطقه، رونق گرفت. مقاله ی حاضر بر این هدف است تا با روش توصیفی-تحلیلی مشخص سازد، سامانیان چگونه و با کمک چه عواملی به توسعه­...

سمرقند ازلحاظ جغرافی در جنوب سغد قرار داشته است. این شهر که همواره مرکز آباد این اقلیم به شمار می رفته، تدریجاً به ترقی و تعالی رسیده و باعث پیدایش اصطلاح «سغد سمرقند» شده است. در ابتدای عصرهای میانه، مقام این شهر ازلحاظ سیاسی و اقتصادی خیلی بالا رفت. تاریخ بیانگر آن است که سمرقند نیز همچون دیگر شهر های نیمه مستقل، مورد حمله عرب ها واقع شد و طبری از داستان چگونگی ضبط شهر و تدبیراندیشی های قتیبه ...