از فرایندهای واژه­سازی در گویش کردی کلهری تکرار است که در آن، تمام یا بخشی از واژه تکرار، و واژۀ جدیدی ساخته می­شود که یا معنای جدیدی دارد، یا بر معنای پایه تأکید دارد، و یا شدت آن را نشان می­دهد. در این مقاله فرایند تکرار را در گویش کردی کلهری از دیدگاه نظریۀ بهینگی بررسی کرده‌ایم تا اولاً چگونگی فرایند تکرار در این گویش مشخص شود، ثانیاً در چارچوب گونۀ معیار نظریۀ بهینگی، که به نظریۀ تناظر مشهور...

بنا بر اصل غنای واژگانی در نظریة بهینگی، محدودیتی بر درون داد وجود ندارد و تنوع زبانی در این نظریه به شکل تفاوت در ترتیب بین محدودیت ها تعریف می شود. این مقاله می کوشد با در نظر داشتن این فرضیه که صورت فعلی گویش سورانی در گذر زمان دچار تغییرات کمتری نسبت به صورت های فعلی گویش­های اردلانی و کلهری شده است، آن را به عنوان صورت اولیه در نظر گرفته و در چارچوب نظریة بهینگی، نمونه­ای از تنوع بین این س...

در این مقاله تلاش بر آن است تا با استفاده از نظریۀ بهینگی با رویکردی هم زمانی به تحلیل و توصیف فرایند غلت سازی در زبان کردی (گویش کلهری) پرداخته شود. در این مقاله نشان داده می شود که محدودیت [rel-const] که در بسیاری از زبان های دنیا (همانند زبان های نیجرـ کنگو) از رتبۀ بالایی در چینش محدودیت ها برخوردار است، در گویش کلهری رتبۀ پایینی را به خود اختصاص می دهد. در این مقاله همچنین، استدلال می شود ...

قلب نحوی در کردی کلهری حرکتی مشخّصه‌مبنا با انگیزۀ بازبینی مشخّصۀ تأکید است. انواع مختلف قلب نزدیک، قلب دور، قلب چندگانۀ نزدیک و دور و قلب به سمت چپ در کردی کلهری رایج است. مفعول مشخّص، گروه فعلی، گروه پرسش­واژه و فاعل درونه برخلاف مفعول نامشخّص سازه‌های مقلوب‌شدنی در این زبان هستند. قلب نزدیک و دور مفعول مشخّص در کردی کلهری، منجر به ایجاد روابط ارجاعی و مرجع‌گزینی جدید می­شود که ضمن ردّ نظر میاگاوا ...

ایل کلهر، یکی از بزرگ‌ترین ایل‌های بومی ایران است و گویش کلهری نیز یکی از گویش­ های آن - از شاخهٔ زبان­ های شمال غربی- به شمار می‌آید. از مطالعۀ واژه‌های موجود و مستعمل در این گویش(گویش کلهری) چنان برمی‌آید که این واژه‌ها از چنان قدمتی برخوردارند که پیشینهٔ آن‌ها به زبان فارسی میانهٔ پهلوی می‌رسد. پاره‌ای از این واژه‌ها در گذر زمان بدون تغییر باقی مانده و پاره‌ای نیز تحت تأثیر دگرگونی‌های زبانی، د...

چکیده نظریه بهینگی یکی از نظریه های مطرح شده در حوزه ی واجشناسی در علم زبانشناسی است. این نظریه که در 1993 توسط پرینس و اسمولنسکی ارائه شده است در حوزه ی واجشناسی بیش از هر حوزه ی دیگری در علم زبانشنای موثر افتاده است. در این نظریه مجموعه ای جهانی از محدودیتها وجودا دارند که بر گزینه های تولید شده توسط دستگاه مولد اعمال می شوند تا گزینه ی بهینه از میان بی نهایت گزینه ی تولید شده توسط دستگاه ...

از آن زمان که دانشمندان برای نخستین بار به اهمیت فولکلور پی برده و بر گردآوری، انتشار و بررسی آن تأکید کردند، سال های بسیار می گذرد. از نخستین کوشش ها برای گردآوری و انتشار فولکلور در ایران نیز سال های بسیار می گذرد. با این وجود، فولکلور برخی از مناطق ایران هنوز، آن گونه که شایسته و بایسته است، گردآوری نشده و به ویژه مورد بررسی علمی و جدی قرار نگرفته است. کردی کلهری یکی از لهجه های زبان کردی ...

یکی از گرایش­ های عام در میان زبان­ های دنیا، اجتناب از برخورد واکه­ ها در سطح آوایی، پس از ساخت صورت زیربنایی واژه در بخش صرف است. یکی از راهکارهای رفع التقای واکه­ ها، تبدیل واکة دوم به غلت است. در این مقاله، سعی بر آن است تا با ارائة تحلیلی در قالب رویکرد تسلسل­ گرایی هماهنگ[1] (hs) در نظریة بهینگی، نمونه­ ای در کردی کلهری مورد بررسی قرار گیرد و در آن مفاهیم اصلی در بهینگی، همچون تسلط، تعارض...

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی میزان وام‌گیری مقولات واژگانی اصلی در کُردیِ کلهری است. مقولات اسم، فعل، صفت و قید در کُردیِ کلهری بررسی شدند تا مشخص شود در کدام مقوله گویشوران کُردیِ کلهری بیشتر از واژه‌های بومی یا وام‌واژۀ فارسی استفاده می‌کنند. براساس متغیرهای سن، جنسیت و تحصیلات، افراد به هشت گروه تفکیک شدند تا میزان استفاده از کلمه‌های بومی و قرضی در هر گروه مشخص شود. برای گردآوری داده‌ها، از پرسش‌نا...

تحلیل و توصیف فرایند نرم­شدگی در زبان کردی (گویش کلهری)   محمد زمانی[1] ابراهیم بدخشان[2]   تاریخ دریافت: 5/12/91 تاریخ تصویب: 26/9/92   چکیده یکی از فرایند­های رایج در نظام آوایی گویش کردی کلهری فرایند نرم‌شدگی است. این فرایند در گویش کلهری هنگامی رخ می­دهد که در خوشه­های همخوانی پایانة هجا محدودیت حاشیة هجایی رعایت نشده باشد. در این تحقیق با استفاده از نظریة بهینگی نشان داده می­شود ...