حدیث سلسلة‌الذهب، از زبان حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) در سفر اجباری به‌سوی مأمون، در نیشابور و به درخواست جمع کثیری از راویان و محدثان بیان شده است. چون در سلسلۀ سند این حدیث تا رسول خدا(ص)، همه از اولاد آن حضرت و ائمه معصوم(ع) قرار هستند، در نزد اهل سنت به حدیث «المسلسل بالأشراف» شهرت یافته است. این حدیث دو مطلب را بیان می‌دارد: یکی اینکه توحید الهی، دژ استوا...

ویژگی های آوایی و الگوی تکیۀ زیروبمی در گروه واژه بست و کلمۀ واجی نشان می‏دهد که گروه واژه بست با کلمۀ واجی متفاوت است. الگوی تکیۀ زیروبمیh* بر‏روی هجای آخر کلمۀ واجی و در گروه واژه بست، بر‏روی هجای قبل از واژه بست قرار می گیرد؛ بنابراین، از‏نظر نوایی واژه بست مستقل از کلمۀ واجی است؛ همچنین هیچ نشانه ای از نواخت کناری خیزانh- بعد از گروه‏های تکیه ای غیرپایانی یا غیر هسته دیده نمی شود؛ بلکه نواخ...

ویژگی‌های آوایی و الگوی تکیۀ زیروبمی در گروه واژه‌بست و کلمۀ واجی نشان می‏دهد که گروه واژه‌بست با کلمۀ واجی متفاوت است. الگوی تکیۀ زیروبمیH* بر‏روی هجای آخر کلمۀ واجی و در گروه واژه‌بست، بر‏روی هجای قبل از واژه‌بست قرار می‌گیرد؛ بنابراین، از‏نظر نوایی واژه‌بست مستقل از کلمۀ واجی است؛ همچنین هیچ نشانه‌ای از نواخت کناری خیزانH- بعد از گروه‏های تکیه‌ای غیرپایانی یا غیر‌هسته دیده نمی‌شود؛ بلکه نواخ...

آب و آتش دو عنصر مهم و اساسی جهان آفرینش که نزد تمامی اقوام و ملل همیشه محترم و ارزشمند بوده و شعرا و نویسندگان از آنها به همراه دیگر عناصر استفاده های فراوان کرده اند. این دو عنصر که دارای ریشه و پیشینه عمیق هستند نزد شعرا جلوه های گوناگون پیدا کرده اند. هریک از این کلمات (آب و آتش) دایرۀ وسیعی از معانی و تصاویر را در بر می گیرند که بسیار متناقض و متضاد یکدیگر هستند. در این پژوهش ما به تجلیا...

عرفایی که سکوت را یگانه راه ­«گفتن» از خدا می­دانند، بیشترین سخن عرفانی را گفته­اند. مولانا از «پرگفتارترین خموشان» در پاسخ به چرایی این عملکرد، کثرت آفرینش را ثمرۀ «گفتن» از بحر معنا می­داند. بحری که شرط ورودش خموشی است و پس از وصل هم، مقایسۀ فهم بسیط و پیشامفهومی بحر در مقابل برونداد نارسای زبانی، باعث حیرت و ادامۀ سکوت است؛ اما «ماهیان» بحر­ به «ناطقِ ­اَخرس» موصوف اند. گادامر با متافیزیک­زدای...

زبان فارسی زبانی است با الگوییه ثابت بهطورییۀ واژگانی بر روی  هجاییگیرد. وندهای تصریفی و اشتقاقی بعد از اضافه یۀیرمییۀییین قاعده تبعیت نمییبستهایییزبان خود اضافه میشوند. هدف از این مقاله ارائه شواهد واجی برای گنجاندن گروه واژهبست در نظام سلسلهمراتب نوایی زبان فارسی امروز است. الگوهای واجییید این ادعا استفاده شدند، فرایۀ پیبست در مرز تلاقی یۀ واجی و پیای است. نشان داده میین الگوها در سطوح گروه و...

با ملاحظۀ مبحث حرف اضافه در منابع دستوری زبان فارسی معلوم می‌شود، پنج حرف اضافة بسیط «به، با، بر، از، در» رفتار دستوری چندگانه دارند؛ یعنی گاهی کلمه‌ای مستقل‌اند و متمم می‌سازند و گاه فقط جزئی از یک کل یکپارچه‌اند و متمم نمی‌سازند. اگر کلمۀ پس از آن‌ها متمم باشد یا خاص است یا عام. متمم خاص همان مفعول با‌واسطه است و فقط با فعل متعدی لازم المتمم می‌آید اما متمم عام هرگز مفعول به حساب نمی‌آید ...

بر مبنای نظریۀ استعارۀ ماکس بلک، واژه‌ها در یک عبارت استعاری با یکدیگر تعامل می‌کنند تا معنایی تولید کنند که حاصل این تعامل است.بلک این تعامل را به‌عنوان تعاملی بین چارچوب و کانون استعاره تحلیل می‌کند که در آن، چارچوب با ارائۀ یک بستر منحصربه‌فرد برای کانون، نوعی گسترش معنایی بر کلمۀ کانونی تحمیل می‌کند. کلمۀ کانونی نیز از این تعامل، معنای تازه‌ای کسب می‌کند. نظریۀ بلک باوجود ارائۀ نکات ارزشمند...

تحقیق دربارۀ معنای اصلی واژه‌ها یکی از ضروریات پژوهش‌های ادبی و زبانی است. «شادُروان» یکی از واژه‌های بحث‌برانگیزی است که هرچند در متون گذشته بارها به کار رفته است و در فرهنگ‌های لغت، معانی مختلفی برای آن در نظر گرفته شده، هنوز معنای اصلی آن مبهم است و توضیحات راضی‌کننده‌ای دربارۀ آن وجود ندارد. از میان محققان و صاحب‌نظران در پیشینۀ زبان فارسی، امیل بنونیست، محقق فرانسوی، معتقد است که معنای ...