تامس کوهن نظریه اى موسوم به نظریه پارادایم هاى علمى ارائه مى کند که، برخلاف اسلاف پوزیتیویست و نگتیویست خود، به نحو جدّى و تعیین کننده اى برخاسته و مأخوذ از عمل عالمان در تاریخ علم است. در این مقاله کوشیده ام سه کار انجام دهم. اوّل اینکه نشان داده ام چگونه کوهن در مطالعه تاریخ علم دچار نوعى تغییر گشتالتى مى شود. دوّم اینکه نگرش گشتالتى را تشریح کرده نشان داده ام چگونه این نگرش نقش مهمى در نظریه کو...

پارادایم، هسته ى اصلى و زیرساخت نظریه هاى علمى است. هر اندازه که یک نظریه از پارادایم متقن و جامع ترى برخوردار باشد، مى تواند در عمل به موفقیت هاى بیشترى دست یابد. این مطلب در تمامى علوم قابل بررسى و تأیید است و در علوم انسانى و به خصوص در علوم رفتارى و روان شناسى، از وضوح بیشترى برخوردار است. براى تبیین چگونگى ارتباط مفاهیم پایه و مفروضات متافیزیکى با تغییر و تحولات انجام شده در نظریه هاى روان...

بس ون فراسن در سال 1980 کتاب تصویر علمى را در دفاع از تجربه گرایى و مخالفت با واقع گرایى علمى منتشر کرد. ادعاى او این است که رویکرد ارائه شده بدیلى قابل قبول براى واقع گرایى است و پذیرش آن به لحاظ معرفت شناختى مخاطرات کمترى دارد. عنوانى که وى براى رویکرد خود برگزیده است، یعنى تجربه گرایى بر سازنده، گویاى این امر است که وى علاوه بر پایبندى به تجربه گرایى، رهیافتى را در قبال ساختار نظریه هاى علمى...

نویسنده نخست تعریفى از جمهوریت ارائه مى کند آنگاه به مؤلفه هاى بنیادى و علمى آن مى پردازد. در بخش مؤلفه هاى بنیادى از عناوینى چون: توحید در ساحت اندیشهوزى، عدالت محورى، قانونمندى، آزادى اندیشه، رضایت و مقبولیت عامه بحث مى کند و دربخش مؤلفه هاى عینى و علمى محورهاى زیر را مورد بررسى قرار مى دهد: هدایت و رهبرى مستمر، جامعه دینى، وجود نهادهاى نظارتى، مشارکت سیاسى فراگیر.

روش شناسى از علوم ضرورى و کاربردى در شاخه هاى مختلف علمى است و هر علمى به حسب گزاره ها, اهداف و سنخ قضایاى آن روش هاى خاصى را مى طلبد. فقه و اصول و در نهایت اجتهاد از این قاعده مستثنى نیست. با این حال مورد غفلت قرار گرفته و کمتر بدان پرداخته شده است. مجله (کاوشى نو در فقه) بر آن است تا با ارائه دیدگاه هاى علمى بزرگان و صاحب نظرانى که داراى سبک علمى هستند, قدم هایى را در این راستا بردارد. آنچه ک...

مباحث مربوط به قرآن و علوم تجربى سابقه اى هزار ساله دارد، که گاهى تحت عنوان استخراج علوم از قرآن، تفسیر علمى قرآن یا روش برداشت علمى از خوانده مى شود و در طول تاریخ تفسیر با فراز و نشیب هایى مورد توجه مفسران و دانشمندان اسلامى و حتى غیر مسلمانان بوده است. این مسأله از طرفى به تفسیر و از طرف دیگر به اعجاز علمى قرآن و از طرف سوم به علوم تجربى مرتبط است از این رو مباحث بین رشته اى و پایه اى براى م...

روش شناسى از علوم ضرورى و کاربردى در شاخه هاى مختلف علمى است و هر علمى به حسب گزاره ها, اهداف و سنخ قضایاى آن روش هاى خاصى را مى طلبد. فقه و اصول و در نهایت اجتهاد از این قاعده مستثنى نیست. با این حال مورد غفلت قرار گرفته و کمتر بدان پرداخته شده است. مجله (کاوشى نو در فقه) بر آن است تا با ارائه دیدگاه هاى علمى بزرگان و صاحب نظرانى که داراى سبک علمى هستند, قدم هایى را در این راستا بردارد. آنچه ک...

این مقاله بعد از مرورى کوتاه به زندگى ایمره لاکاتوش، به طرح و معرفى نظریه ى معقولیت وى مى پردازد. لاکاتوش روش شناسى را به مثابه یک نظریه ى معقولیت مى داند. بنابراین روش شناسىِ معرفت علمىِ وى، نظریه اى براى معقولیت معرفت علمى محسوب مى شود. بعد از بررسى اجمالى مفهوم معقولیت، مرورى تاریخى به زمینه ها و چگونگى نهادینه شدن «معقولیت معرفت علمى» و نقش روش هاى علم  در تحقق این امر داشته و سپس به اختصار ب...

روابط انسانى برپایة نظرها و دیدگاه هاى فردى و گروهى شکل مى گیرد؛ و بررسى این دیدگاه ها از جنبه هاى گوناگون، وظیفة تصویرشناسى است. این مبحث مهم علمى که در قلمروهاى مختلف علمى مطرح مى شود، در ادبیات تطبیقى نیز اهمیت بسیارى دارد. هدف از نگارش مقالة حاضر، معرفى تصویرشناسى درقالب روش نقد ادبى و هنرى است؛ که در آن، ضمن تعریف این مبحث، نظرهاى موافقان و مخالفان آن بررسى خواهد شد.

روابط انسانى برپایة نظرها و دیدگاه هاى فردى و گروهى شکل مى گیرد؛ و بررسى این دیدگاه ها از جنبه هاى گوناگون، وظیفة تصویرشناسى است. این مبحث مهم علمى که در قلمروهاى مختلف علمى مطرح مى شود، در ادبیات تطبیقى نیز اهمیت بسیارى دارد. هدف از نگارش مقالة حاضر، معرفى تصویرشناسى درقالب روش نقد ادبى و هنرى است؛ که در آن، ضمن تعریف این مبحث، نظرهاى موافقان و مخالفان آن بررسى خواهد شد.