زایایی به معنی توانایی تولید صورت های جدید بر اساس قواعد موجود در زبان از ویژگی های مهم زبان است که در تمامی بخش های آن، از جمله حوزۀ ساخت واژه، وجود دارد. اکثر صاحب نظران زایایی را یک پیوستار می دانند. در این پژوهش، نگارندگان بر آن اند زایایی را در فرایند ترکیب زبان فارسی بررسی کنند و به این پرسش پاسخ دهند که، در پی اندازه گیری کمّی زایایی فرایند ترکیب در زبان فارسی، کدام فرایندها در دو سر این ...

شیوۀ به‏کارگیری زبان در شاهنامۀ فردوسی همچون آثار دیگر بزرگان ادب فارسی، شیوه‏ای خلّاقانه و در عین حال منحصر به فرد است. نمونه‏ای از این خلّاقیت هنگام استفاده از واژۀ سخن روی می‏نماید. فردوسی بدون مقید ماندن به کاربرد‏های متداول این واژه در روزگار وی، قابلیت خاص واژۀ یاد شده را دریافته است و در درون منظومۀ هنری خود ظرفیت تعبیریِ بسیار فراخی بدان بخشیده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا به منظور تبیین ...

به رغم مطالعات بسیاری که با هدف توصیف مسائل زبان شناختی زبان های ایرانی انجام گرفته­اند، مسائل معنی شناختی و مردم­شناختی این زبان ها تا حدی مورد غفلت بوده­است. این مسأله به ویژه در مورد زبان ها و گویش­های غرب کشور مصداق پیدا می­کند. مطالعۀ حاضر در پی آن است تا با بهره­گیری از مفاهیم نظری موجود در معنی شناسی و انسان شناسی، به ویژه آرای مورداک، واژگان خویشاوندی و مفاهیم مرتبط با آن را در زبان هور...

به رغم مطالعات بسیاری که با هدف توصیف مسائل زبان‌شناختی زبان‌های ایرانی انجام گرفته­اند، مسائل معنی‌شناختی و مردم­شناختی این زبان‌ها تا حدی مورد غفلت بوده­است. این مسأله به ویژه در مورد زبان‌ها و گویش­های غرب کشور مصداق پیدا می­کند. مطالعۀ حاضر در پی آن است تا با بهره­گیری از مفاهیم نظری موجود در معنی‌شناسی و انسان‌شناسی، به ویژه آرای مورداک، واژگان خویشاوندی و مفاهیم مرتبط با آن را در زبان هور...

در این پژوهش با روش بررسی تاریخی و به صورت روایت تاریخی، تحول مفهومی واژۀ انقلاب را بحث و بررسی کرده ایم. انقلاب مفهومی پیچیده، چند بعدی و دارای سابقۀ دیرین در ادبیات، فلسفه و علوم دیگر مانند نجوم است. این مقاله با هدف جست و جوی تاریخی- مفهومی واژۀ انقلاب، با این فرضیه آغاز شده است که مفهوم انقلاب به معنای دگرگونی پیشروندۀ اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، ثمرة عصر مدرن است. به عبارت دیگر، واژۀ انقلاب...

انتقال مفاهیم اصلی هر علمی - که در حوزۀ فرهنگی خاصی پدید آمده - به سایر حوزه‌های فرهنگی به صورتی که در این انتقال تغییر معنایی صورت نگیرد، از معضلات ترجمه‌های علمی است. این مقاله ضمن بررسی این مسئله و توجه به آنچه که حوزه‌های فرهنگی را نسبت به هم متفاوت می‌نماید، می‌کوشد این بحث را در حوزۀ «دانش حفاظت ابنیه» بررسی کند و چند واژۀ ترجمه شده به فارسی را در حوزۀ این دانش مورد توجه قرار دهد. مقاله ب...

در این پژوهش ارتباط سه واژۀ آفتاب، خورشید و شمس بر مبنای واژه‌گزینی در بن‌مایه‌های عرفانی مورد بررسی قرار گرفته است. کاربرد واژه‌ها در غزلیات به دو صورت بررسی می‌شود: مواردی برای تصویر‌سازی و مواردی برای توصیف شمس تبریزی. مولوی در تصویر‌سازی همانند دیگر شاعران از واژه آفتاب استفاده کرده است، اما در توصیف شمس تبریزی با آگاهی به پیشینۀ اساطیری و دینی واژۀ خورشید، ابتدا با بینش عرفانی، آن...

یکی از مناقشات اصلی در بحث‌های زبان‌گذر (cross-linguistic)، بحث قابلیتِ ترجمه از زبانی به زبان دیگر است. در این پژوهش به بررسیِ ترجمه‌های صورت‌گرفته از واژۀ «بیان» ازسوی مترجمان و مفسران قرآن پرداخته شده است. نگاهی به این ترجمه‌ها و تفاسیر مؤید چندمعناییِ واژۀ «بیان» نزد این افراد است. هدف از انجامِ این تحقیق، تعیینِ معنای مرکزیِ واژۀ «بیان» در قرآن کریم است؛ زیرا اعتقادِ نگارندگان بر این است که دانست...