ادبیّات تطبیقی به عنوان یک علم، در دو قرن اخیر در کشورهای اروپایی و عربی و اسلامی ظهور کرد؛ ولی مفهوم تطبیق از قرن­ها پیش در ادبیّات ملل مختلف وجود داشته است و ادبا و ناقدانی بوده­اند که نوعی مقایسه، موازنه و تطبیق را میان ادبا و ادبیّات ملل مختلف انجام می­دادند. بررسی ریشه­های ادبیّات تطبیقی؛ به ویژه در کشورهای اسلامی و عربی، از این رو اهمّیّت دارد که بدون واکاوی میراث اسلامی در زمینه ادبیّات تطبیقی،...

با نفی جزم اندیشی واژگانی و حضور بلامانع واژگان در شعر، این توهّم ایجاد شد که واژگان به واسطه حضور در شعر ارزشمند خواهند شد و در پی آن، سیل واژه های گوناگون در شعر ، بدون ملاحظات شعری، از این حرکت اصیل، گهگاهی، روندی ابتر و عقیم ساخت. این اصل که واژگان مجاز هستند و بدون هیچ قید و شرطی وارد شعر شوند، در عین حالی که اصلی اصیل و بنیادی بود و موجب غنای واژگانی اثر می شد، در شیوه کاربردی خود- با چشم ...

ادبیات ایران در میدان تحولات فکری و اجتماعی، فراز و نشیب های متعدد و متفاوتی را در متن شعر تجربه نموده است. در این میان، مطالعه قیاسی درباره دوره های مختلف ادبی، چشم انداز مؤثری است که سبب زایش اندیشه ها می شود. تکامل زبان و دریافت ویژگی های سبکی، حاصل نقد و بررسی های تقابلی آثار است. در همین رهگذر، واکاوی همانندی ها و ناسازگاری های سبک نیما و شعر سبک هندی، کمتر مورد توجه پژوهشگران ادبی قرار گر...

ادبیات مقاومت به عنوان یک نوع ادبی، پیشینه‌ای دیرینه دارد و از زمان پیدایش ادبیات، دوشادوش آن حرکت کرده‌است. در میان شاعران برجستۀ این نوع ادبی در ایران، قیصر امین‌پور جایگاه ویژه دارد و زبان شعری این شاعر متمایز از زبان شعری معاصرینش است که دلیل این تمایز، توجه و تمرکز او بر جنبه‌های مختلف زبان و به خصوص مقولۀ آرکائیسم در شعر است. آرکائیسم یا باستان‌گرایی نشانگر گرایش شاعران به صرف و نحو کهن د...

شعر نوعی اجرا به‌وسیله کلمات است و هر چه شاعر در گزینش واژگان وسواس و دقت بیشتری داشته باشد، در انتقال تجربیات خود موفق‌تر خواهد بود. از سوی دیگر، واژه‌هایی در فرهنگ و زبان وجود دارد که از راه تناسب یا تضاد به شبکه تداعی خیال شاعر وارد می‌شوند، یا از طریق ایهام، ایهام تناسب، ایهام تضاد و... سبب ایجاد هماهنگی و موسیقی معنوی شعر می‌شوند. از جمله این واژگان، زوج‌های شعری هستند مانندآه و آیینه، سنگ...

در این پژوهش با بررسی و واکاوی سبک زبانی (در قلمرو واژگان و نحو) و اندیشه‌های سهراب سپهری، اشعار وی از نظر سبک شعری و صدای دستوری به سه سبک فعال، منفعل و انعکاسی، تحلیل و تقسیم‌بندی می‌شود. اگرچه مرزبندی دقیق میان مجموعه‌های شعری سهراب سپهری امکان‌پذیر نیست و برخی دفترهای شعر وی حاوی اشعاری به سبک و سیاق دوره‌های پیشین است، شاعر در نخستین دفتر شعری خود «مرگ رنگ» که تصویرگر دنیای بیرون از خویش ا...

واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال می شده است. کلمه ی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهان شناختی آن واقع شده است و در میدان های معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازم ها و تنافرهای موجود در آیات قرآن با حفظ هسته ی معنایی خود تعیّن خاص پیدا کرد و به اصطلاح د...

متن شعری جایگاه حضور بسیاری ازنشانه‌هایی است که در سایة روابط کنش‌مند در محورهای افقی (همنشینی) و عمودی (جانشینی) به شکل‌گیری قطب‌های مجازی و استعاری در شعر می‌انجامند. هر یک از این نشانه‌های شعری به نوبة خود دلالت‌های چندگانه‌ای را به وجود می‌آورند که این امر در نهایت، به تکثّر مدلول‌های واژگان شعری و پدیدة چندمعنایی درآن منتهی می‌شود. حرکت در مسیر مدلول‌های مختلف و برداشت‌های معنایی نامحدود از...

     هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه‌های نقد فرمالیستهای روس است که در تعریفی ساده می‌توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره‌گیری از این ترفند بیانی به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می‌انجامد و در نهایت سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌گردد. شاعرانی که چیره دست‌ترند افزون بر اینکه می‌کوشند به مفاهیم و معانی تازه روی آورند، توجهی ویژه نیز به ساختار و زبان شعری خود دارند تا بتوانن...