مکتب فرانکفورت یکی از جریان های فکری است که وظیفه اندیشیدن به زمان حال و درک زمان خود به کمک اندیشه را مؤلّفه ای برای هر گونه فعالیت عقلانی می داند. تجزیه و تحلیل فرانکفورتی ها از جامعه تا حدود زیادی به اندیشه های کارل مارکس باز می گردد؛ امّا محور اصلی اندیشه مکتب فرانکفورت را باید در نظریه انتقادی جست که مبیّن بررسی و تجزیه و تحلیل جنبه هایی از واقعیت اجتماعی است که مارکس و پیروان او اهمیت چندانی...

تاریخ نگاری مدرن در ایران همواره در ذیل گفتمان شرق شناسی نگاشته و فهم شده است؛ یعنی بر مبنای نوعی از اندیشه که مبتنی بر تمایزی هستی شناختی و معرفت شناختی بین شرق پیرامونی و غرب مرکزی بوده است. نظام دانش و روابط قدرت نیز با بازتولید گسترده این تقسیم بندی غرب را به مثابه یک ایده در خود درونی ساخته است. هدف از نگارش تاریخ هنر انتقادی در گفتمان مشروطه تا پایان پهلوی اول در حوزه موسیقی نیز دست یابی ...

مکتب فرانکفورت یکی از جریان‌های فکری است که وظیفه اندیشیدن به زمان حال و درک زمان خود به کمک اندیشه را مؤلّفه‌ای برای هر گونه فعالیت عقلانی می‌داند. تجزیه و تحلیل فرانکفورتی‌ها از جامعه تا حدود زیادی به اندیشه‌های کارل مارکس باز می‌گردد؛ امّا محور اصلی اندیشه مکتب فرانکفورت را باید در نظریه انتقادی جست که مبیّن بررسی و تجزیه و تحلیل جنبه‌هایی از واقعیت اجتماعی است که مارکس و پیروان او اهمیت چندانی...

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه تفکر انتقادی و فراشناخت دانشجویان رشته¬های هنر و غیر هنر بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه¬ی دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 93-92 است که از میان آنها نمونه¬ای مشتمل بر450 دانشجو( 220دانشجوی رشته هنر و 230 دانشجوی رشته غیر هنر) با استفاده از نمونه¬گیری تصادفی طبقه¬ای انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده است. ابزارهای سنجش در این تحقیق، شامل مقیاس گرا...

هدف پژوهش حاضر بررسی جامعه شناختی شعر «برف»، اثر نیما یوشیج، بر اساس آرای دکتر شریعتی در زمینۀ هنر، با تکیه بر مقولۀ غم و با روش تحلیلی است. نوع نگاه شریعتی به کیفیت پیوند هنر با اجتماع حاوی رویکردی انتقادی- آرمان شهری است؛ رویکردی که، به تعبیر وی، در هنر اصیل مدرن به خوبی قابل مشاهده است. مطابق با این دیدگاه، هنر مدرن، بی‏ آنکه به تصویرگر واقعیت‏های اجتماعی فروکاسته شود و در دام تفنن جویی مفرط...

هدف پژوهش حاضر بررسی جامعه‌شناختی شعر «برف»، اثر نیما یوشیج، بر اساس آرای دکتر شریعتی در زمینۀ هنر، با تکیه بر مقولۀ غم و با روش تحلیلی است. نوع نگاه شریعتی به کیفیت پیوند هنر با اجتماع حاوی رویکردی انتقادی- آرمان‌شهری است؛ رویکردی که، به تعبیر وی، در هنر اصیل مدرن به‌خوبی قابل مشاهده است. مطابق با این دیدگاه، هنر مدرن، بی‏ آنکه به تصویرگر واقعیت‏های اجتماعی فروکاسته شود و در دام تفنن‌جویی مفرط...

در این مقاله نظریه های موجود در حوزه جامعه شناسی هنر و ادبیات با دیدگاهی انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع اصلی مقاله حول محور جبریت اجتماعی هنر و ادبیات دور می زند. نظریه جبریت اجتماعی هنر با توجه به مسئله شاهکارهای هنری و موضوع هنر ناب مورد نقد قرار گرفته است. در نهایت نتیجه گیری مقاله در جهت تأیید این مطلب که هنر اگرچه تحت تأثیر شرایط وجودی جامعه معاصر خودش قرار دارد و نشان آن شرایط ر...

طرح مواضع پست‏مدرنیسم و نظریه‏انتقادی در جامعه قرن بیستمی، ابعاد جدیدی در رویکرد تفکر انتقادی به‏وجود آورد. تأثیری که نظریه‏انتقادی بر اندیشه سیاسی، فرهنگی و جامعه‌شناسی در ‌نقد و دگرگون‎ساختن جامعه مطرح‏کرد، موضعی مقابل شرایط سلطه و سرکوب بود. از سویی پست‏مدرن، نگرش انتقادی به مدرن در همه ابعاد است؛ این دو جریان،‏ حرکتی به سوی نوع جدیدی از جامعه عقلانی را ایجاد کردند. از آنجایی که هنر نمود روح...

ادبیات معاصر فارسی از نظر بینش عمیق اجتماعی و سیاسی و وسعت دید انسانی و اهداف مردمی، که در گذشته ادبی ایران کمتر امکان بروز یافته بود بی­مانند است. شاعران و نویسندگان این دوره همگام با دیگر افراد جامعه، مظاهر زشت اجتماع را به باد انتقاد می­گرفتند و ادبیات که پیش از این به سبب ترتیب نظام اجتماعی نمی­توانست از حکومت­ها انتقاد به­سزایی بکند در این دوره چون سلاحی برای کسب آزادی و ابزاری برای بیان ا...

رویکرد انتقادی به فرهنگ مدرن، بر کانون مسئله رهایی از تنگناهایی استوار است که در این رویکرد برشمرده می شود. در این رویکرد، «ابزارگرایی» مهم ترین تنگنا برای «خودآئینیِ» انسان است. و این پرسش طرح می شود که می توان در این وضعیت، حوزه ای را یافت که عملکرد آن فراسوی منطق «ابزارگرایی» باشد و به ویژه حوزه هنر و زیباشناسی چقدر فراسوی این منطق کار می کند و می تواند امکانی برای رهایی از آن را فراهم کند. د...