یکی از انواع پرکاربرد کلام، جملة پرسشی است که زبان‌شناسان و بلاغت­شناسان نقش‌های معنایی ـ منظوری گوناگونی برای آن در نظر گرفته‌اند. اشعار فریدون مشیری برای افزونی قدرت تأثیر و القای معانی به مخاطب، تجلی‌گاه نقش‌های معنایی ـ منظوری گزاره‌های پرسشی متعددی ­است. این ویژگی به دلیل بسامد بالا از شاخص­های برجسته در سبک مشیری است که سخن وی را در میان شاعران معاصر متفرّد و یگانه ساخته است. پژوهش حاضر در...

در کاربرد روزمره زبان فراوان اتفاق می افتد که صورت دستوری جمله با نقش معنایی - منظوری آن مطابقت ندارد. مثلا استفاده از جملات پرسشی یا خبری برای صدور فرمان امری عادی است . در غزلیات حافظ مقوله دستوری پرسشی از جایگاه خاصی برخوردار است . این شاعر بلندمرتبه بسیاری از اندیشه های ظریف و پرمعنای خود را با استفاده از مقوله دستوری پرشس بیان می نماید. در تحقیق حاضر سعی بر آن بوده است که جنبه های متعدد مع...

مطالعات رده شناسی زبان، حاکی از آن است که میان مقوله های نحوی و معنایی ـ منظوری رابطه ای مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله های معنایی ـ منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر، بررسی جنبه های معنایی ـ منظوری جملات پرسشی در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به روش کتاب خانه ای و سند کاوی بررسی شده اس...

مطالعه ی حاضر سعی در شناسایی و توضیح برخی از راهکارهای معنایی و منظوری مورد استفاده و قابل استفاده مترجمین است که در حوزه ی مشکل ترجمه ی متون ادبی به کار می گیرند. این راهکارها بر اساس ترکیب دو چهارچوب زبان شناسی نقش گرای نظام مند هالیدی و راهکارهای مربوط به کنش های منظوریِ لفور تحت مطالعه و بررسی قرار می گیرند. برای نشان دادن این راهکارها، مکبث و دو ترجمه ی فارسی آن توسط شادمان(1351) و آشوری(1...

یکی از رایج‌ترین مقوله‌های دستوری در زبان‌های دنیا جملات پرسشی است، جملات پرسشی در شعر معاصر ازجمله اشعار امیرهوشنگ ابتهاج گاهی نقش‌های معنایی منظوری دارند و کاربرد آن‌ها برای سؤال نیست، بلکه برای تعجب، خبر دادن، یأس، شکایت، اعتراض، توبیخ، ملامت و ... به کار می‌روند. این پژوهش با هدف شناخت مقوله‌های معنایی – منظوری جملات پرسشی در اشعار امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) نوشته شده‌است. روش تحقیق توصیفی – ت...

این مقاله در چهارچوب نظری? نمود معنایی- واژگانی لیبر(2004) به بررسی نقش معنایی پسوندهای ـَ نده و ـ ار می پردازد. این نظریه با استفاده از شش مشخّص? معنایی: مادّه ، پویا ، مکان ، وضع یا جایگاههای رویدادی استنباطی (وجرا) ، مقیّد و ساختمند و یک اصل به نام اصل هم نمایگی ، نقش معنایی عناصر واژی از جمله وندها و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی می کند. در این نظریه هم? عناصر وا...

این مقاله در چهارچوب نظری? نمود معنایی- واژگانی لیبر(2004) به بررسی نقش معنایی پسوندهای ـَ نده و ـ ار می‌پردازد. این نظریه با استفاده از شش مشخّص? معنایی: مادّه ، پویا ، مکان ، وضع یا جایگاههای رویدادی استنباطی (وجرا) ، مقیّد و ساختمند و یک اصل به نام اصل هم‌نمایگی ، نقش معنایی عناصر واژی از جمله وندها و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی می‌کند. در این نظریه هم?‌ عناص...

مبحث جملة معترضه از مباحث مشترک بین دستور زبان و علم معانی است. منحصرکردن آن به دعا و نفرین، اطلاق حشو به آن و مواردی ازاین‌دست موجب شده‌است تاکنون به‌گونه‌ای بایسته به آن پرداخته نشود؛ درحالی‌که جملة معترضه ضمن افزودن بار عاطفی کلام، حضور راوی و نظرات و جبهه‌گیری‌های مشخص او یا به تعبیر دیگر گفتمان او را در متن روایت نمایان و اهداف متعدد دیگری را نیز دنبال می‌کند. پژوهش حاضر به بررسی کارکردهای...

مطالعه معنا و انتقال آن از طریق زبان که در اشکال متفاوت عاطفی، خبری، پرسشی و امری نمود پیدا می‌کند در شاخه‌های گوناگون کاربردشناختی بررسی می‌شود. از منظر کاربردشناسی یک جمله می‌تواند در بسترها و بافت‌های مختلف نقش‌های متفاوتی داشته باشد که آن نقش‌های مرسوم‌تر، معنای اولیه هستند و نقش‌های دیگر، معانی ثانویه. بر این اساس گزاره‌های امری نیز می‌توانند همچنین نقش‌های متفاوتی را ایفا کنند. از آن‌جا ...

چکیده ناصر خسرو رسالت اصلی خود را تبیین و تبلیغ مسائل دینی و مذهبی می پندارد از این روی برای پیشبرد مقاصد تبلیغی و اندرزهای مذهبی به شعر روی آورده است. زبان شعر برای او در حکم وسیله است بنا بر این، ضروری است مشخص شود میزان استفاده وی از امکانات زبان برای مقاصد دینی و مذهبی چگونه است. در زبان جمله هایی وجود دارد که هر کدام از این جملات، نقش های معنایی ـ منظوری گوناگونی را برعهده دارند. گاه اتفا...