در این پژوهش برپایۀ نظریۀ روانکاوی ژاک لکان، روانکاو پساساختارگرای فرانسوی، رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری تحلیل و بررسی می شود. پس از طرح مباحثی نظری دربارۀ چند اصطلاح رایج در نظریۀ لکان (حیث واقع، ساحت خیالی، ساحت نمادین، نام پدر و نگاه خیره، در خوانشی نقادانه از شازده احتجاب گلشیری چگونگی کارکرد این مفاهیم سنجیده خواهد شد. نگارندگان این پژوهش کوشیده اند به دو پرسش اساسی پاسخ دهند: رمان شازده...

در چند دهۀ اخیر «نقد روان کاوانه» از پویاترین و پرکاربردترین رویکردهای نظریۀ ادبی معاصر بوده است. فروید، یونگ و لکان مهم ترین چهره های روان کاوی در قرن بیستم بودند که با استفاده از مفاهیم رایج در نظریۀ روان کاوی خود، در خوانش متون ادبی تحولی بزرگ پدید آوردند؛ اما در عرصۀ نقد ادبی، پژوهشگران ما از یک سو، کمتر به نقد روان کاوانه پرداخته اند، و از سوی دیگر، تحقیقات محدود آنها بیشتر به آثار ادبی در...

لکان نه‌تنها ناخودآگاه را دارای ساختار زبان، بلکه آن را زاییدۀ زبان می‌داند. مهم‌ترین کلیدواژۀ نظریۀ «ناخودآگاه زبانی» مفهوم زبان‌شناختیِ «دیگری بزرگ» است که در سایۀ نظام سه­گانی­ِ ساحت­های «واقعی، خیالی، نمادین» مفاهیم روانکاوانۀ بنیادینی چون ناخودآگاه، اگو، میل وغیره... را بازتعریف می­کند. دیگری بزرگ دلالت بر نظم نمادینی دارد که خود را بر فرایند سوبژکتیویته تحم...

ارنستو لاکلاو و شانتال موف در نظریهشان در باب گفتمان، بر جزئی بودن ثبات معنا تأکید کردهاند. آنان را از دوسوسور اخذ نموده، و به مشخص نمودن وجه تمایز خود « ارزش » در این راستا، اصل زبانشناختی از نظریۀ روان کاوی لکان، و « نقطۀ کاپیتون » از کار او میپردازند. آنان همچنین، با وام گرفتن مفهوم در ترمینولوژی خاص خودشان، درصدد پای فشردن بر این گونه از ثبات « نقطۀ گره گاهی » نامیدن آن به معنایی هستند. امر...

یکی از پرکاربردترین رویکردهای نظریه ادبی معاصر، نقد روان­کاوانه است. با کاربرد این نظریه در خوانش متون ادبی، می­توان به لایه­های زیرین آثار ادبی پی برد. این نوشتار، با بهره­گیری از مفاهیم بنیادی نظریۀ روان‌کاوی ژاک لکان، روان‌کاو نو فرویدی، کاربرد این مفاهیم را در شعر معروف «مرگ ناصری» شاملو نشان می­دهد. ابتدا برای رسیدن به هدف مقاله، چارچوب روان‌کاوانۀ لکان توضیح داده می­شود که در بردارندۀ مفا...

خوانشی لکانی از شعر «ندای آغاز» اثر سهراب سپهری   عبدالرضا سعیدی* دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لامرد چکیده سهراب سپهری، شاعر و نقاش ایرانی، اشعار خود را در هشت­کتاب گردآورده و بیش تر، از لحاظ نوع نگاهش به زندگی، طبیعت، خدا، نیک و بد، زشت و زیبا و ...، مورد توجه منتقدان بوده است. «حجم سبز» و «ما هیچ، ما نگاه»، دو دفتر پایانی هشت­کتاب­، بدان جهت که در سیر تکامل شعر و اندیشه­، پخته­تر هستند، اهم...

متون ادبی بالقوّه دارای مضامینی هستند که آن مضامین با یک‌بار خواندن آشکار نخواهد شد. بکار گیری ابزارهای دیگر علوم، امکانی است برای راه یافتن به دستاوردهای جدید متنی و در این میان روانکاوی بیش از همه راه‌گشا است. «ژاک لکان» روان‌کاو فرانسوی در تحلیل شخصیّت‌ها و روایت‌های ادبی ما را به نتایج جالب توجّه‌ای می‌رساند. این مقاله، کوششی است در استفاده از نظریّۀ «ساختمان نفسانی انسان» لکان جهت تحلیل شخصیّت ...

در این پژوهش مسئله این است که آیا در نمایش نامه های چخوف نظریه های لکان قابل تعمیم است ؟ به باور من در اکثر آثار و نمایش نامه های چخوف به دلیل آن که ویژگی ها و شاخصه های روانشناسانه دارند که شامـل جنبه های حسی و تجربه های عینـی می شود از منظـر روانکاوی لکان و دیدگاه روانشناسی او قابـل تعمق بوده و با برداشتی متفکـرانه از این نظریات ، می توان شخصیـت های نمایش نامه های چخوف را ارزیابی و ریشه یابی...

چکیده:شـعر نشـانی، یکی از اشعار سهراب سپهری است که منتـقدان بیـش از هر شعر دیگر وی به آن توجه داشته‌اند؛ اما علیرغم تعدد نقدهای نوشته‌شده، خواننده‌ به تفسیر قانع‌کننده‌ای از این شعر دست نمی‌یابد. هدف از نوشتن این مقاله، نقد و بررسی شعر نشانی برای دست‌یافتن به تفسیری است که مبتنی بر کلیت اندام‌وار اثر باشد. نگارندگان با اتکا بر متن شعر سعـی دارند با استفاده از روش تحلیل گفتمان و بر اسـاس رابطه‌ی...