از آموزه‌های دینی در حوزۀ معادشناسی نامۀ عمل است که بر اساس آیات و روایات در بردارندۀ همه اعمال، نیت‌ها و باو‌رهای انسان است و در قیامت بسته به نوع آن‌ها از سمت راست یا چپ به او داده می‌شود. با توجه به این‌که این نامه نمی‌تواند از سنخ کتاب و دفتر دنیوی باشد‌‌، دانشمندان مسلمان با این پرسش روبه‌رو شده‌اند که حقیقت نامۀ عمل چیست. یکی از پاسخ‌های مهم به این پرسش‌‌، تبیین فلسفی حکیم الهی ملاصدراست ...

تنسر پارسایی افلاطونی مذهب بود که سلطنت را رها کرده و گوشه نشینی اختیار کرده بود. او بنابر روایت های متون پهلوی از جمله کسانی است که نقش بسزایی در بر تخت نشستن اردشیر ساسانی داشت و با یاری نامه اندرزی خود، تدبیر خویش را به او عرضه کرد. این زاهد بی محابا آراء وعقایدِ مذهبی، جامعه شناسی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و غیره خود را مطرح می ساخت. با مطالعۀ این نامۀ اندرزی می توان به میزان دانش وتسلط ِ این...

عشق از اساسی ترین موضوع های شعر فارسی است و انواع زمینی و آسمانی آن در اشعار شاعران مختلف، مضامین عالی و تعابیر زیبایی آفریده است. عشق در آثار غنایی که نویسنده در آن، احساسات و عواطف درونی خود را آشکار می سازد، محوری ترین موضوع به شمار می رود. هم چنین تجلّی عشق در حماسه ها، داستان های عاشقانه حماسی زیبایی به ادبیات ایران و جهان عرضه کرده است. داراب نامۀ بیغمی، اثری غنایی و داراب نامۀ طرسوسی، اثر...

فرامرزنامه منظومه ای حماسی است در شرح زندگانی، ماجراها، و جنگ های فرامرز، پسر رستم، در قالب مثنوی که به پیروی از فردوسی سروده شده است. این منظومه از دو نظر اهمیّت به سزایی دارد: یکی به لحاظ زبانی که از منابع مهمّ بازمانده از قرن ششم هجری است و دیگری به لحاظ محتوایی که انبوهی از روایات حماسی کهنِ مربوط به خاندان رستم را در خود جای داده است. فرامرزنامه براساس متن منثوری به همین نام که از وجود آن در ...

نامۀ باستان، اثر میرجلال‌الدین کزازی، در ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی است. این اثر در حوزۀ ویرایش و نشانه‌گذاری و حرکت‌گذاری، خواننده را در خواندن و فهمیدن متن یاری می‌کند؛ البته بار اصلی این اثر، در زمینة گزارش است. بحث‌های زبانی و ادبی، ریشه‌شناسی واژه‌ها در زبان‌های ایرانی و بحث‌های اسطوره‌شناختی، دربردارندة نکته‌های مفیدی است؛ اما نامۀ باستان می‌تواند بهتر از این باشد. به همین سبب کزازی، خ...

اندرزنامه‌نویسی، یکی از نمودهای خرد سیاسی و از عوامل تداوم میراث سیاسی ایرانی بود. محور اساسی اندرزنامه‌ها، اندیشۀ شاهی و کارکردهای این نهاد در ادارۀ جامعۀ ایرانی بود. کارگزاری اهورامزدا در زمین، حفاظت از مرزها، دینیاری، عمران و آبادسازی و دادگری، از کارکردهای نهاد شاهی به شمار می‌آمد. با ترجمۀ متون ایرانی به عربی، مضامین اندرزنامه‌ها به دورۀ اسلامی انتقال یافت و البته بستر تازه، تغییراتی در جه...

نامۀ خسروان، اثر جلال الدین میرزا ، فرزند فتحعلی شاه قاجار است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تألیف شده است. نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان با توجه به نحوۀ تفکر این دوره، دارای ویژگی هایی همچون نحوۀ نگارش به فارسی با حذف لغات و واژگان عربی و تصویرسازی از پادشاهان ایران باستان با توجه به داستان های شاهنامه است. این نسخه در چند دهه پس از تألیف از نمونه هایی است که سیاست های باستانگرایی در دورۀ...