گسترش آرای زیدبن علی(م. 122) و حمایت زیدیان از رهبران حسنی، زیدیه را به فرقه ای تأثیرگذار در عرصه های مختلف تبدیل کرد. از سویی دیگر نخستین خلفای عباسی، برای پایان دادن به قیام های شیعی و دست یابی به اقتدار پایدار، از هر راهی استفاده می کردند. یکی از روش های اصلی خلفای عباسی برای رسیدن به این هدف نفوذ در بین گروه های شیعی، بوده است. محور اصلی مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است که آیا در عصر اول عب...

به‎رغم آنکه اطلاعات و آگاهی‎های ما از حرمسرا در عصر عباسی بسیار اندک است و نیز حضور زنان مسلمان در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا پیش از عصر دوم عباسی، چندان که باید نظام‎مند نیست، در عصر دوم عباسی (232 - 334 ق)، به‎ویژه ایام خلافت مقتدربالله (295 - 320 ق)، با پدیده‎ای به نام قهرمانگی مواجه می‎شویم. قهرمانه عنوان زنانی بود که واسطۀ حرم با دربار خلفا بودند و بسته به توانایی و نفوذشا...

به‎رغم آنکه اطلاعات و آگاهی‎های ما از حرمسرا در عصر عباسی بسیار اندک است و نیز حضور زنان مسلمان در عرصه‌‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا پیش از عصر دوم عباسی، چندان که باید نظام‎مند نیست، در عصر دوم عباسی (232 - 334 ق)، به‎ویژه ایام خلافت مقتدربالله (295 - 320 ق)، با پدیده‎ای به نام قهرمانگی مواجه می‎شویم. قهرمانه عنوان زنانی بود که واسطۀ حرم با دربار خلفا بودند و بسته به توانایی و نفوذش...

به‎رغم آنکه اطلاعات و آگاهی‎های ما از حرمسرا در عصر عباسی بسیار اندک است و نیز حضور زنان مسلمان در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا پیش از عصر دوم عباسی، چندان که باید نظام‎مند نیست، در عصر دوم عباسی (232 - 334 ق)، به‎ویژه ایام خلافت مقتدربالله (295 - 320 ق)، با پدیده‎ای به نام قهرمانگی مواجه می‎شویم. قهرمانه عنوان زنانی بود که واسطۀ حرم با دربار خلفا بودند و بسته به توانایی و نفوذشا...

نیمۀ دوم سدۀ سوم هجری و دورۀ زمامداری سه خلیفه، معتمدبالله (256ـ 279هـ)، معتضد (279-289هـ) و مکتفی (289-295هـ)، با بازیابی اقتدار دستگاه خلافت عباسی و تجدید سازمان آن همراه بود. این فرآیندِ اصلاحی که ابواحمد موفق (م.278هـ) آن را آغاز کرد و ابوالعباس معتضد درخشان‌ترین چهرۀ آن بود، در میان دو دورۀ انحطاط قرارگرفت؛ نخستین دوره، دورۀ سامرا بود که در آن سربازبردگان ترک و غیر ترک زمام خلافت را به دست ...

موفق عباسی یکی از فرزندان متعدد متوکل است که در سال 229 ه.ق در سامرا متولد شد. وی در جریان به خلافت رسیدن معتز در سال 252ه.ق و برکناری مستعین نقش اساسی برعهده داشت و از این زمان وارد عرصه تحولات سیاسی دربار خلافت شد. در دوران خلافت معتز به جرم همکاری با ترکان توطئه علیه معتز بهمراه برادر دیگرش موید بازداشت و بعد از مدتی به بصره تبعید و سرانجام به بغداد تحت نظر قرار گرفت. بعد از خلغ مغتز در سال ...

خاندان گیلویه یا به عبارتی  خاندان  روزبه، از مشهورترین و مؤثرترین خاندان های ایرانی فارس در سه سدۀ نخست اسلامی بود که پس از سقوط ساسانیان، علاوه بر درگیری متناوب با اعراب مهاجم و مسلّط، به­تدریج موفق شدند در دستگاه خلافت عباسی نفوذ یابند و نقش بارز خود را در وقایع سیاسی- اجتماعی عصر نشان دهند. گیلویه که از همۀ اعضای خاندان معروف تر و برجسته­تر شد،  اقتدار و عظمتش به حدی رسید که منطقۀ وسیعی از ف...

ظهور آل بویه در پهنۀ سیاست ایران تأثیرات فراوان و درازمدتی در تحولات سیاسی ـ فکری جهان اسلام داشت هرچند آنان، در تثبیت اقتدار خود، از طرف خلافت عباسی و آل زیار با تهدیدهای فراوانی مواجه بودند. از راهبردهای آل بویه برای مقابله با این تهدیدها اتحاد با خاندان های قدرتمند منطقه ای بود. بریدیان از خاندان های قدرتمند ایرانی نژاد و شیعه مذهبی بودند که اهواز، بصره، و واسط را تحت سیطرة خود داشتند. آنان ...

ظهور آل بویه در پهنۀ سیاست ایران تأثیرات فراوان و درازمدتی در تحولات سیاسی ـ فکری جهان اسلام داشت هرچند آنان، در تثبیت اقتدار خود، از طرف خلافت عباسی و آل زیار با تهدیدهای فراوانی مواجه بودند. از راهبردهای آل بویه برای مقابله با این تهدیدها اتحاد با خاندان های قدرتمند منطقه ای بود. بریدیان از خاندان های قدرتمند ایرانی نژاد و شیعه مذهبی بودند که اهواز، بصره، و واسط را تحت سیطره خود داشتند. آنان ...

ظهور آل‌بویه در پهنۀ سیاست ایران تأثیرات فراوان و درازمدتی در تحولات سیاسی ـ فکری جهان اسلام داشت هرچند آنان، در تثبیت اقتدار خود، از طرف خلافت عباسی و آل‌زیار با تهدیدهای فراوانی مواجه بودند. از راهبردهای آل‌بویه برای مقابله با این تهدیدها اتحاد با خاندان‌های قدرتمند منطقه‌ای بود. بریدیان از خاندان‌های قدرتمند ایرانی‌نژاد و شیعه‌مذهبی بودند که اهواز، بصره، و واسط را تحت سیطرة خود داشتند. آنان ...