منظومۀ «اهریمن» اثری است رمانتیک که میخاییل لرمانتوف، شاعرروسی به سال 1839آن را سروده است. این منظومه به قلم سردار معظم خراسانی به فارسی ترجمه شده و به سال 1301 درمجلۀ نوبهار هفتگی به چاپ رسیده است. نیما درافسانه و شهریار در دو مرغ بهشتی، هذیان دل، افسانۀ شب و قهرمانان استالینگراد ازطبیعت گرایی و تصویر و توصیف طبیعت دراین منظومه و همچنین برخی مضامین داستان اهریمن بواسطۀ ترجمۀ سردارمعظم، تأثیرپذ...

اسطوره‌ها، به عنوان زیرساخت و پشتیبان فرهنگ در متون غنایی فارسی، نقش مهمی در بازنمایی خویش‌کاری شخصیت‌های روایی داشته است. در همین راستا، در روایت‌های اساطیری آفرینش، دیو و اهریمن با نقش نابودگری خود، در زیرساخت داستان سبب پس زدن شخصیت‌های اهورایی شده است. اگر از این زاویه به موضوع بنگریم، بن‌مایۀ دیو باعث غنای داستانی در هر دو منظومۀ ویس و رامین و داس...

یکی از متون کهن زبان فارسی دستنویسی از شرح منظومۀ خلافیات است که به شمارۀ 819 در مجموعۀ فیض الله افندی در کتابخانۀ ملّت (استانبول) نگهداری می شود. نسخه مورّخ 665ق و دارای 332 برگ است. اصل منظومۀ خلافیات از نجم الدّین ابوحفص عمر بن محمّد بن احمد نسفی (461 – 537ق) سرودۀ 504ق است و شرح فارسی این اثر را شخصی ناشناس در میانۀ سال های 504ق تا 665ق به قلم آورده است. مطابق فهارس و کتاب شناسی ها، این اثر کهن...

آریاییان از دیرباز به دو مبدأ خیر و شر قائل بودند. در یک سو اهورا مزدا و در سوی دیگر اهریمن قرار داشت. امور نیک و خیر مانند روشنایی و باران و همه نیکی ها را به اهورامزدا نسبت می‌دادند و امور بد و شر همچون تاریکی و خشک‌سالی را به اهریمن، بطور کلی اهورامزدا بانی و حامی روشنی، گرما و زندگانی است و اهریمن سبب مرگ و نیستی، تاریکی یا خشکی و نیروهای این دو همواره در مبارزه هستند. تفکر دوالیسم در بین ...

مطابق شاهنامه، آن‌گاه که فریدون بر ضحّاک چیره می‌شود، دو بار اراده‌ی کُشتنِ او می‌کند که هر دو بار سروشِ خجسته، فریدون را از کُشتن ضحّاک بازمی‌دارد و بند کردنِ او را بهتر می-داند. پیش از این، در توجیه و تحلیلِ نَکُشتن و به بند کِشیدنِ ضحّاک، گمان‌هایی زده شده است؛ امّا نگارنده بر این نظر احتمالی است که اگر ایزد سروش به فریدون اجازه‌ی کُشتنِ ضحّاک نمی‌دهد، این برایندِ باوری زروانی در شاهنامه است. بر بنیان متن‌های...

دو ملت ایران و هند سابقه مشترک قومی و نژادی دارند و در طول زمان از یکدیگر بسیار تأثیر پذیرفته اند. این اشتراکات و تأثیرپذیری ها در آثار ادبی دو ملت نیز بازتاب یافته است. پژوهش پیش رو با فرض وجود مضامینی مشترک میان شاهنامه فردوسی و حماسه رامایانا، به مقایسه تطبیقی دو شخصیت منفی کلیدی شاهنامه، ضحاک و افراسیاب، با راوانا، شخصیت منفی حماسه رامایانا، پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از وجود اهریمنا...

منظومه های عاشقانه یکی ازگونه های شعر غنایی است. این نوع منظومه سرایی در ایران رواج بسیار زیادی یافت چنان که بیش از یکصد داستان از زوجهای ادبی با ده ها نظیره از این داستان های عاشقانه و تنها به نظم در دست است. در مطالعات ساختاری این منظومه ها در می یابیم صرف نظر از نام ها و برخی تفاوت های اندک، تمام این منظومه ها بر یک شیوه و ساخت بنا شده اند. در این مقاله پس از آشنایی با چگونگی منظومه های عاشق...

با نگاهی به آثار نجومی انتشار یافته در سال های اخیر به این نتیجه می رسیم که بسیاری از کتاب هایی با عنوان های دانش نامۀ نجوم و فضا، انباشته از دانستنی های گوناگون دربارۀ هر ریز و درشت کیهان و فضا هستند. با این همه، مجموعۀ اخترشناسی و فضا از این قاعده به دور است و انبوه اطلاعات در آن دیده نمی شود و به مفاهیم پایه و اطلاعات ضروری پرداخته است. نگاه ویژه به معرفی اخترشناسان بزرگ در کنار معرفی مفاهیم...

مقدمه: در موضوع مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر در شهر تهران، چگونه می توان دربارۀ عاملیت و ساختار در فعالیت سمن ها یا سازمان های مردم نهاد یا ngoها بحث کرد؟ چگونه می توان تأثیرگذاری سمن ها را در این حوزه افزایش داد؟ پاسخ به این دو سؤال هدف اصلی این مطالعه است. روش: ابتدا منظومۀ مفهومی سه جامعه شناس مطرح دربارۀ عاملیت و ساختار توضیح داده شده، سپس به سؤالات مطالعه با راهبرد پژوهشی استقرایی و روش مط...

اخلاق در دین زرتشت، پیوند عمیقی با سرشت هستی دارد. اقتدار مطلق اهوره‌مزدا در جهان و نجات انسان در دین زرتشت، در گرو زیست اخلاقی انسان است. از این رو، این آرمان با رعایت تمام آنچه به عنوان اعتقادات، آیین و مناسک تلقی می‌شود، باید در ساحت‌های مختلف زندگی انسانی تحقق ‌یابد. آدمی در هر رتبه و جایگاه، باید با تمام قوا همراه با رعایت اخلاق، تلاش کند تا امشاسپندان را در خویشتن، متوطن سازد و جهانی را ک...