فرامرزنامه منظومه ای حماسی است در شرح زندگانی، ماجراها، و جنگ های فرامرز، پسر رستم، در قالب مثنوی که به پیروی از فردوسی سروده شده است. این منظومه از دو نظر اهمیّت به سزایی دارد: یکی به لحاظ زبانی که از منابع مهمّ بازمانده از قرن ششم هجری است و دیگری به لحاظ محتوایی که انبوهی از روایات حماسی کهنِ مربوط به خاندان رستم را در خود جای داده است. فرامرزنامه براساس متن منثوری به همین نام که از وجود آن در ...

نفوذ و تأثیر شاهنامه فردوسی در ادب فارسی، موجب شکل گیری منظومه های حماسی ملی در ایران شد. به دنبال خاموشی تدریجی حماسه های ملی که از اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم قمری شروع شده بود، سرایش حماسه های تاریخی و پس از آن حماسه های مذهبی نیز شکل گرفت. با رسمیت یافتن آیین تشیّع و عنایت ویژه به اندیشه های دینی در دوره صفویه و حمایت دربار از سرایندگان دین خواه، تمایل شاعران به سرودن منظومه های حماسی - م...

چکیده: حماسه های تاریخی از قرن ششم و حماسه های دینی از قرن نهم، به تدریج جای خود را در میان شاعران فارسی زبان باز می کنند. یکی از دوره هایی که سرودن منظومه های حماسی تاریخی و دینی از رواج قابل ملاحظه ای برخوردار است، بعد از انقراض دولت صفوی و در دوره حکومت افشاریه، زندیه و قاجار می باشد. در این دوره، در گستره نفوذ زبان و ادبیّات فارسی، منظومه های متعدّدی در قالب مثنوی و در زمینه داستان های دینی ...

چکیده یکی از انواع ادبی، حماسه است. با توجّه به تقسیم بندی انجام شده، حماسه را به چهار دست? اساطیری – ملّی، تاریخی، دینی و عرفانی، طبقه بندی می کنند. اوّلین و مهم ترین دور? سرودن آثار حماسی در ایران، قرن چهارم هجری است. چرا که با ارزش ترین اثر، که بعدها، مرجع و مأخذی برای تمامی آثار حماسی می شود، توسط فردوسی طوسی، به منص? ظهور می رسد. تا پایان قرن پنجم هجری، منظومه های حماسی، البتّه از نوع اساطیری...

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناخته ادب حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویس موجود از آن با نام های شاهنامه اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سراینده شیعی متن ناشناس است و بنابر قراینی اثر خویش را در عصر صفویان و در شصت سالگی ـ و شاید یکی دو سال پیش و پس ـ به نظم درآورده است. داستان منظومه در زمان پادشاهی کیخسرو در ایران و پیامبری حضرت سلیمان(ع) روی می ده...

یکی از مضامینی که در بیشتر منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه دیده می­شود، حضور قهرمانان و پهلوانان دور­ه­های گذشته وتأثیر آنها در داستان است. بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی نشان  می­دهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دوره­های گذشته هستند-  به سه گونه در این منظومه­ها حضور یافته­ و تأثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کرده­اند: 1- نخست اینکه در بیشتر منظومه­های ...

مولانا عبدالله هاتفی از شاعران دوره تیموری و اوایل عصر صفوی است که علاوه بر دیوان اشعار و مثنوی شاهنامه حضرت شاه اسماعیل، به تقلید از خمسه نظامی چهار مثنوی سروده است. هاتفی خواهرزاده عبدالرّحمن جامی و از شاگردان وی است و جامی هاتفی را به خمسه سرایی تشویق کرد. «تمُرنامه» معروفترین اثر هاتفی است که به تقلید از شاهنامه فردوسی و اسکندرنامۀ نظامی سروده شده است. این حماسه تاریخی به شرح زندگی تیمور گورک...

ریخت شناسی قصّه های پریان، اثر ولادیمیر پراپ(vladimir propp)، زبان شناس روسی، اثری دوران ساز است که از زمان ظهور خود تا دهه های بسیار، توّجه منتقدان را به خود معطوف کرد. به رغم اینکه جایگاه این کتاب، در سایه روشن فرمالیسم و ساختارگرایی در نوسان بود، سرانجام به عنوان اثری معرّفی شد که کارکرد آن، گذار از فرمالیسم، به ساختار گرایی است. پراپ، پس از بررسی طبقه ای از قصّه های عامیانه، تحت عنوان قصّه های پ...

شبرنگ نامه یکی از منظومه های حماسی دربارۀ شبرنگ فرزند دیو سپید است. شبرنگ پس از آن که به کشته شدن پدر خود به دست رستم پی می برد تصمیم می گیرد تا کین پدر را از ایرانیان بگیرد، امّا با همۀ تلاشی که در این راه می کند کاری از پیش نمی برد و سرانجام به سوی توران گریزان می شود. دربارۀ گوینده و سدۀ سرایش شبرنگ نامه هیچ آگاهی نداریم امّا برخی ویژگی های سبکی این منظومه نشان دهندۀ آن است که احتمالاً پیش از ح...

چکیده در تقسیم بندی شعر از لحاظ محتوا و عوامل درونی، با چهار گونة حماسی، غنایی، تعلیمی و نمایشی رو به رو هستیم. این تقسیم بندی بدین معنی نیست که یک اثر ادبی به طور کامل به یک گونة خاصّ تعلّق دارد زیرا در آثار ادبی، گونه های شعر با یکدیگر تداخل دارند. به دیگر سخن یک اثر غنایی می تواند دارای بخش های حماسی باشد و در یک اثر حماسی می توان نشانه هایی از شعر تعلیمی یا غنایی دید. حماسه هیچ گاه از جنبه ها...