شناخت محلّات اصفهان و تغییر بافت و ساختار آن در گذر زمان کار ساده ای نیست. حکومت هایی که در این شهر فرمانروایی داشته اند آثار تاریخی و ارزشمند زیادی از خود به جا نهادهاند، هر که از ایرانی و غیر ایرانی، به اصفهان رسیده آن  را بهترین سکونتگاه برای خود یافته و رحل اقامت در آن افکنده و بسیاری در همین جا رخ در نقاب خاک کشیده اند. نویسندۀ این مقاله، هنگام مطالعۀ تاریخ مختصر اصفهان، اثر ندیم الملک، به ...

شناخت محلّات اصفهان و تغییر بافت و ساختار آن در گذر زمان کار ساده‌ای نیست. حکومت‌هایی که در این شهر فرمانروایی داشته‌اند آثار تاریخی و ارزشمند زیادی از خود به جا نهادهاند، هر که از ایرانی و غیر ایرانی، به اصفهان رسیده آن  را بهترین سکونتگاه برای خود یافته و رحل اقامت در آن افکنده و بسیاری در همین‌جا رخ در نقاب خاک کشیده‌اند. نویسندۀ این مقاله، هنگام مطالعۀ تاریخ مختصر اصفهان، اثر ندیم الملک، به ...

در اوایل قرن هشتم میلادی گروهی از قبایل ترک که به نام "اوغوز" مشهور شده اند به آسیای مرکزی آمدند. گروهی از آنان که بوسیله "طغرل" رهبری می شدند، توانستند قلمرو امپراطوری غزنوی را در مشرق فتح نمایند و سلسله سلجوقی را تاسیس نمایند. سلجوقیان، سلسله های محلی را از بین برده، آسیای مسلمان را متحد ساختند. آنان بسرعت ایران غربی، الجزیر، بین النهرین، سوریه و آسیای صغیر را فتح نمودند. آلب ارسلان پادشاه دو...

مسأله مهمی که از دیرباز درباره راحهالصدور راوندی مطرح گردیده اقتباسی بودن و اصالت مطالب تاریخی است. بنابر نظری که اسماعیل افشاری (مصحح سلجوق نامه ظهیری نیشابوری) ابراز داشته و دیگران هم گفته اند، راحهالصدور اقتباس یا انتخابی است از کل مطالب سلجوق نامه. نگارنده در این مقاله ضمن پرداختن به این مسأله و نشان دادن نمونه هایی از آن و اشاره به سخن خود راوندی در اینکه از سلجوق نامه استفاده کرده، ابراز ...

ماهیت استبدادی حکومت پادشاهان سلجوقی و جایگاه بی بدیل سلطان در ساختار این حکومت، در تحلیل و بررسی علل فروپاشی سلجوقیان، واجد کمال اهمیت است و ضعف و زوال حکومت جانشینان ملکشاه نیز برآیند چنین بی‌ثباتی سیاسی بود. با عنایت به این امر، بررسی و شناخت عوامل پدیدآورنده و تشدیدکنندۀ بی‌ثباتی سیاسی در این برهۀ تاریخی اهمیت بسیار می‌یابد. در این مقاله درصدد پاسخ بدین پرسش بوده‌ایم که میان سیاست‌های جانشی...

ابو علی حسن ابن اسحاق طوسی مشهور به خواجه نظام الملک یکی از مشهورترین وزرای مسلمان ایرانی بود که مدت سه دهه وزارت دولت سلجوقیان را برعهده داشت و با تدبیر و کفایت او قلمرو سلجوقیان در زمان دو پادشاه آلپ ارسلان و ملکشاه به اوج وسعت و قدرت خود رسید . خدمات فرهنگی و سیاسی و اجتماعی وی به فرهنگ و تمدن ایرانی _ اسلامی ،ویژگی های وی را ممتاز می سازد . این رساله افزون بر شرح احوال و زندگانی نظام الملک ...

دوران وزارت خواجه نظام‎الملک طوسی و حکومت سلطان ملکشاه سلجوقی را می‎توان عصر طلایی سلجوقیان دانست. اما، این ساختار در درون خود با مشکلاتی مواجه بود و آن رقابت دو گروه از دیوان‎سالاران خراسانی و عراقی با هم بود. در پایان عمر نظام‎الملک، گروه مخالف او، که عراقی‎ها بودند، موفق شدند قدرت را به‎دست‎گرفته و خواجه نظام‎الملک و طرفداران خراسانی او را از قدرت حذف کنند. با مرگ ملکشاه و جنگ‎های جانشینی، ا...

بعد از یک دوره بی‌مهری نسبت به شیعیان در طول حکومت سه پادشاه اول سلجوقی(طغرل بیک ،آلب ارسلان و ملکشاه) بویژه از اواسط قدرت‌گیری ملکشاه شاهد قدرت‌یابی تدریجی شیعیان امامی در دستگاه حکومتی می‌باشیم. در این مقاله زمینه‌های موثر در فرآیند تقویت تعامل جامعه شیعی با حکومت و مشارکت در حوزه قدرت سیاسی و تصدی امور حکمرانی دردوره سلجوقیان مورد بررسی قرار می‌گیرد. سوال اصلی چنین مطرح است که با وجود سیاست ...