با پیدایش و گسترش تصوف در جهان اسلام از قرن دوم به بعد، یکی از مناطقی که تصوف در آن رشد و گسترش پیدا کرد، ناحیه خراسان قدیم بود. تصوف در این نقطه با ابراهیم ادهم آغاز می شود که تصوف او مبتنی بر زهد و ریاضت بوده است؛ بعلاوه در این خطه، عرفای بزرگی همچون بایزید بسطامی، ابوسعید ابوالخیر، مولانا جلال الدین بلخی سربرآوردند که سبب رشد تعالیم و گسترش تصوف اسلامی شدند. تصوف در این منطقه، دارای ویژگی ها...

داستان شیخ صنعان از حکایات طولانی منطق الطیر است. این حکایت را از جنبه های مختلف: ادبیات سمبلیک، هرمنوتیک، شخصیت پردازی، روانکاری و عرفان بررسی کرده اند. در این پژوهش حکایت شیخ صنعان از جنبه ملامت اندیشی و اصول ادب ملامتی بررسی می شود. بررسی ها نشان می دهد که این حکایت ملامتی است و  عطار اندیشه  ملامتی را در آن به کار برده و شخصیت شیخ صنعان در حقیقت نمودی از خود شاعر است. نگارنده پس از تعریف م...

چکیده در قرن سوم و در نیشابور به وسیله ی افرادی چون حمدون قصار و ابوعثمان حیری، جنبشی فکری علیه نظام حاکم تصوف شکل گرفت که به ملامتیه مشهور شد. اندیشه ی ملامتی نوعی اندیشه ی صوفیانه است که یکی از اصول آن سرزنش نفس است، نیز، صوفی ملامتی، با کتمان احوال و نیکی ها و عبادات، خود را در معرض سرزنش و ملامت دیگران قرار می دهد. به تدریج، افراط در این نظریه موجب پیدایش فرقه ی قلندریه گردید. خاقانی، ش...

این مقاله به نقد آراء دو گروه از شارحان کلام حافظ پرداخته است که وی را ملامتی و یا متمایل به آیین ملامت دانسته‌اند. نظر گروه اول که به ضرس قاطع حافظ را ملامتی خوانده‌اند، با عنایت به فاصله زمانی میان عصر زندگانی وی و روزگار رواج اندیشه ملامت، مورد تردید قرار گرفته است؛ اما نمایاندن نادرستی نظر گروه دوم که حافظ را متمایل به اندیشه ملامتیان، دل‌باخته و پذیرنده اصول ایشان و صاحب توافق با مشرب آنان...

در تذکره‌ها و آثار عرفانی همواره از ملامتیه به عنوان گروهی از اهل تصوف و عرفان یاد می‌شود و در شرح احوال و آثارشان به بیان چند اصل مورد تأکید ملامتیه و برشمردن چند نام و لقب به عنوان اهل ملامت اکتفا می‌گردد و آن‌چنان‌که شایسته جایگاه برجسته و تأثیرگذار اندیشه‌های ملامتی در پهنة ادب پارسی است. به تبیین نقش ایشان پرداخته نمی‌شود و زمینه‌های باورهای ایشان در بدنة عرفان اسلامی بررسی نمی‌گردد. در ای...

این مقاله به معرّفی محمّد فضل از مشایخ گمنام ملامتیه قرن سوّم هجری می‌پردازد. بدین منظور با استفاده از منابع کهن، به روش تحلیل تاریخی درباره نام، زادگاه، خانواده، تاریخ وفات، مذهب فقهی، آثار، مصاحبان، راویان و سفرهای او آگاهی‌هایی به دست داده می‌شود و مأخذ کهن حکایتی از وی ـ که در مثنوی مولوی بدون ذکر نام او آمده ـ معرّفی می‌گردد.

در تذکره‌ها و آثار عرفانی همواره از ملامتیه به عنوان گروهی از اهل تصوف و عرفان یاد می‌شود و در شرح احوال و آثارشان به بیان چند اصل مورد تأکید ملامتیه و برشمردن چند نام و لقب به عنوان اهل ملامت اکتفا می‌گردد و آن‌چنان‌که شایسته جایگاه برجسته و تأثیرگذار اندیشه‌های ملامتی در پهنة ادب پارسی است. به تبیین نقش ایشان پرداخته نمی‌شود و زمینه‌های باورهای ایشان در بدنة عرفان اسلامی بررسی نمی‌گردد. در ای...

اهل ملامت(ملامتیه)از خراسان و به خصوص از نیشابور بودند.اندیشه ملامتی،شامل فتوت و ترک ریا و قبول ملامت،عکس العملی بود در برابر اهل رسم و ظاهر و نیمه های قرن سوم هجری که مبلغان و مروجانی مانند حمدون قصار(متوفی به 271ه ق )ابو حفص حداد(متوفی به 264یا265ه ق .یا 266یا 267 ه ق )و ابوعثمان حیری پیدا کرد.سلمی توجه ویژه ای به ملامتیه دارد و رساله ای جامع درباره آنها به نام «رساله ملامتیه»نوشته است.اختصاص...

«ملامتیّه» جریانی برخاسته از «تصوف خراسان» است که در نیمه‌ی دوم قرن سوم هجری و با پیشگامی ابوحفص حدّاد و حمدون قصّار نیشابوری اعلام موجودیت کرد. اگرچه مبارزه با ریا و آفت شهرت موجب گردید که اقوال، احوال و معاملات این فرقه در منابع اصیل و نزدیک به زمان ظهورشان انعکاسی ناچیز یابد و قدیمی‌ترین منبع، رساله‌ی «الملامتیّه»‌ی سلمی باشد که به اختصار اصول ملامتیّه را بازگو می‌کند، امّا در پرتو ادب مغانه و قلن...