ابتدایی ترین نگاه به آیة لا یمسّه الا المطهرون چنین می نماید که منطوق آیه در بیان حکم حرمت تماس بدون طهارت با نوشتار قرآن باشد. تأمل در اندیشه و سخنان کسانی که قائل به این حرمتند، نشان می دهد که مطالعة آنها حصر توجه به ظاهر آیه است، در حالی که تأمل در مفهوم و محتوای این آیه با توجه به آیات پیش و پس آن و ژرف اندیشی در معانی واژگان مورد نظر، مفهومی را فراتر از آنچه فقیهان یاد کرده اند فراوری پژوهش...

ابتدایی ترین نگاه به آیة لا یمسّه الا المطهرون چنین می نماید که منطوق آیه در بیان حکم حرمت تماس بدون طهارت با نوشتار قرآن باشد. تأمل در اندیشه و سخنان کسانی که قائل به این حرمتند، نشان می دهد که مطالعة آنها حصر توجه به ظاهر آیه است، در حالی که تأمل در مفهوم و محتوای این آیه با توجه به آیات پیش و پس آن و ژرف اندیشی در معانی واژگان مورد نظر، مفهومی را فراتر از آنچه فقیهان یاد کرده اند فراوری پژوهش...

در مقالة حاضر با گردآوری 745 واژة مرکب مفعولی به تحلیل معنایی این دسته از واژگان مرکب نحوی می پردازیم. در ارتباط با نقش بیرونی کلمات مرکب مفعولی می توان به تعمیمی دست یافت؛ بدین ترتیب که به طور عمده در طبقة صفات قرار می گیرند، هر چند تعدادی اسم نیز در این میان مشاهده می شود. همچنین بررسی معنایی واژگان مرکب مفعولی حاکی از آن است که این دسته از واژگان از دلالت برون زبانی (مصداقی) برخوردارند؛ از ا...

در این جستار به واژگان و عبارت هایی می پردازیم که در یک بازة زمانی به دلیل های ویژه ای در زبان گفتاری یا نوشتاری شهروندان یک مرز و بوم فراگیر، یا به گفته ای دیگر «مد» می شوند و سپس کاربرد و تأثیرشان با گذشت زمان دگرگون می گردد یا از میان می رود. ما چنین واژگان و عبارت هایی را به ترتیب «مدواژه» و «عبارت مد» می نامیم. پیشینة پژوهش دربارة مدواژه در کشور آلمان به سدة نوزدهم میلادی باز می گردد و از ...

برای ارائة مفهومی از آنچه که از آن به «تربیت اسلامی» یاد می شود، تاکنون عمدتاً واژة «تربیت» مورد اهتمام واقع شده است؛ ولی آیا براستی این واژه به تنهایی کفایت می کند و یا اینکه در آموزه های اسلامی واژه های دیگری هست که از بررسی مجموع آنها می توان تربیت اسلامی را ارائه نمود؟ به نظر می رسد که واژة «تربیت» به تنهایی کفایت نمی کند و لازم است در کنار آن واژگانی چون «تنشئه، هدایت، رشد، اصلاح، تزکیه، ت...

مفهوم «کریم» یکی از مهم‌ترین مفاهیم مورد توجه در فرهنگ عربی، به‌ویژه در دو دورة پیش و پس از ظهور اسلام بوده‌است. تکرار این واژه در قرآن نیز نشان‌دهندة اهمیت آن است. مفهوم واژة «کریم» در عصر جاهلی و پس از نزول قرآن مجید دچار تحول عظیمی شده‌است. در نوشتار حاضر، تحول معنای «کریم» در قرآن، نسبت به دورة پیش از نزول بررسی گردیده‌است. با تحلیل فرهنگ جاهلیت و کاربردهای واژة «کریم» در دورة جاهلی، مشخص ش...

کاربرد واژه ها در معانی حقیقی یا مجازی زمان خود از ویژگی هایی است که هر گوینده ای در کلام خویش به آن اهتمام ویژه دارد. بر این اساس، معانی ای که پس از ایراد سخن برای واژگان پدید می آید هرگز نمی تواند مراد گویندة آن سخن باشد و مخاطبان آن سخن نیز نمی توانند مفاد کلام را طبق معانی جدید واژه ها، استنباط کرده و به صاحب سخن نسبت دهند، بلکه باید ذهن را از معناهایی که پس از ایراد سخن برای الفاظ به وجود ...

این مقاله پس از بررسی کوتاه ریشة واژة بهشت و جایگاه آن در ادیان پیش از اسلام، این مفهوم را در فرهنگ اسلامی از جنبه های گوناگون پیگیری می کند و نخست بهشت را در قرآن کریم مورد بررسی قرار می دهد، آنگاه به بهشت در احادیث می پردازد. سپس مسائل فلسفی و کلامی و عرفانی مربوط به بهشت را طرح می کند.

واژة «کریم» از نظر مفهوم و معنا یکی از واژه‌های مهم و در عین حال، پیچیدة قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشده است. پژوهش حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی، این واژه را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد. در این پژوهش، با استفاده از قاعدة سیاق و ارتباط مفهومی واژة «کریم» با واژه‌های همنشین و جانشین، چگونگی کاربرد این واژه در سراسر آیات قرآن مجید تبیین گردیده است. ...