گستره مفهومی واژه ارتداد در قرآن کریم عام تر از مفهوم ارتداد فقهی است و از حیث سیاق و ترکیب عبارات با ذکر قیود شرطی در پاره ای از آیات نیز جنبه حکمی می یابد. از این رو، برخی از مفسران فریقین با استناد به اطلاقات ادله توبه بر این باورند که توبه مرتد مطلقاً مجاز و اقتضاء دارد که مورد پذیرش واقع شود و این اطلاق اعم از آن است که مرتد به معنای فطری باشد یا ملی و یا ارتداد از جانب مذکر باشد یا مؤنث و ...

چکیده قرآن کریم به عنوان معجز? آخرین پیامبرخدا9، دارای اصول، مبانی و روش هایی منحصر به فرد در تربیت انسان هاست تا غایت آفرینش انسان، یعنی رسیدن به سعادت ابدی، تحقق یابد. در این میان توجه به آیات تربیتی قرآن و رویکرد مفسّران به این دست از آیات، می تواند راهگشای مباحث تربیتی و برآورده کننده نیازهای امروز جامع? جهانی در امر تربیت در گونه های مختلف آن باشد. «تربیت دینی» و «تربیت اجتماعی» دو گونه...

عدالت اجتماعی از اهداف بعثت پیامبران و فرستادن کتاب‌های آسمانی است و به همین جهت، مفسران قرآن کریم در آیات زیادی بر آن تأکید دارند. برای برخی از آیات مرتبط با عدالت اجتماعی، نقش کلیدی در این زمینه تلقّی می‌شود و یکی از مهم‌ترین مباحث آنها دلالت بر حسن ذاتی و عقلی یا حسن شرعی است. مفسران امامیه و معتزله به حسن ذاتی و عقلی اعتقاد دارند و مفسران اشاعره به حسن شرعی. در این مقاله، آیات مرتبط با عدالت...

از طریق اسباب نزول می توان بر معنا و مقصود آیات و سور دست یافت. شأن نزول آیات فضای اندیشیدن در باره آیه را روشن­تر و به درک بهتر آیه کمک می کند. در میان مفسران و صاحب نظران، در میزان تأثیر روایات اسباب نزول در تفسیر و فهم، اختلاف نظر وجود دارد. البته اصل روشنگری سبب نزول، در فهم آیات به عنوان قراین حالیه را نمی توان منکر شد؛ به شرطی که با مضمون آیه و لحن و سیاق و تمام ملاک های بررسی روایات مطاب...

چکیده یکی از ابعاد اعجاز قرآن کریم «اعجاز تشریعی» است؛ بدین معنا که احکام شرعی قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی ویژگی هایی دارد که هیچ بشری قادر به عرضۀ هماوَردی برای آن نیست. هماهنگی قرآن با عقل و فطرت، توجه به تمام جنبه های زندگی فردی و اجتماعی انسان ها، مبرا بودن قرآن از هر گونه تناقض، ارائۀ آن توسط فردی درس نخوانده، توافق قوانین قرآن با علم و ... زمینه ساز اعجاز تشریعی شده است. مفسران همواره به...

یکی از راه‌های تبیین مسألة تحول آرای مفسران در برخی از عبارت‌های قرآنی، فهم میثاق‌های ‌اجتماعی (قرارداد اجتماعی) عصر مفسر است. میثاق‌های اجتماعی، عادت‌های فکری رایج در عصر حیات مفسرند که به‌گونه‌ای ناخودآگاه بر تفسیر او از متن قرآنی، اثر می‌نهند و موجب می‌شوند که تفسیر مفسر، متناسب با گفتمان‌های رایج در عصرِ حیات او باشد. از آنجا که مفسران در دوره‌های تاریخی گوناگونی زیسته‌اند، با تحول گفتمان‌ها...

مقاله «تشیع و قرآن» اثر مستشرق یهودی «بارآشر» است، که با تأکید بر برخی اقوال ناصواب و برجسته نمودن بعضی از فرقه های نادر و حتی مطرود شیعه، درصدد ارائه تصویری غیرواقعی از نگاه شیعه پیرامون قرآن کریم می باشد. مقاله مزبور در دایرةالمعارف قرآن (لیدن) منتشر شده که یکی از دایرةالمعارف های برجسته و مورد رجوع جهانی پیرامون قرآن کریم است و مطالب آن در سراسر جهان مورد رجوع و استناد قرار می­گیرد. نوشتار پ...