زبان قرآن کریم، زبانی با معانی چند لایه و چند بطنی است که از جنبه های اعجاز آن به شمار آید. بر اساس روایات، قرآن کریم در هفت یا در برخی دیگر از روایات هفتاد بطن معنایی ست که از دیرباز نگاه قرآن پژوهان را به خود جلب نموده و تلاش هایی فراوان در جهت کشف معانی آن انجام داده اند. واژگان «چند معنا» در مصحف شریف بیش از یک معنا و مفهوم را در نهاد خود جای داده اند؛ از این رو، همواره تبلور معانی دیگر در ...

قرآن کریم، سرچشمه ی علم، معرفت و برنامه ی زندگی سعادتمندانه ی انسان ها ست و هر کس حسب توانمندی خویش از آن بهره می گیرد. شاعران نیز به فراخور ذوق خویش و در جهت مقبول ساختن بیشتر شعر خویش در کلام خود از این منبع لایزال بهره برده اند. ورود قرآن کریم به زبان فارسی سبب غنای آن و افزایش دامنه مفردات و مضامین شعری شده و اسلوب شعر فارسی را سهل و ساده ساخته است. نسیمی شیروانی- شاعر دوره تیموری- به واسطه...

یکی از ابتدایی¬ترین علوم، برای شناخت مفاهیم و معنای الفاظ و تک واژه¬های قرآن کریم، علم مفردات است. بدست آوردن معانی الفاظ قرآن در حقیقت نخستین یاری کننده قرآن پژوهان برای فهم هر چه بهتر قرآن کریم است. از همان اوایل اسلام به مفردات قرآن اهتمام ویژه¬ای شده و کتب فراوانی در این زمینه تالیف یافته است. محققان برای شناخت مفردات قرآن به سراغ فرهنگ لغت¬ها و معجم¬های عربی نوشته شده در این حوزه رفته¬اند....

پیشینۀ مفردات پژوهی قرآن کریم به سال ها و دهه های آغازین صدر اسلام بازمی گردد. در میان صحابۀ رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبدالله بن عباس را باید مشهورترین و برجسته ترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابن عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب المثل ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصالت...

برخی وجود الفاظ مترادف را در زبان عربی می پذیرند و برخی رد می کنند؛ چون معتقدند که هر یک از دو لفظ به ظاهر مترادف دارای معنایی متفاوت است. این مسئله در مورد الفاظ قرآن بحثهای بیشتری به همراه دارد؛ زیرا حتی بعضی از قائلان به وجود ترادف در زبان عربی، کاربرد واژه های مترادف را در قرآن منکر شده، و چنین کاربردی را منافی اعجاز بلاغی قرآن دانسته اند. پذیرش این اصل، کار ترجمۀ قرآن را سخت تر می کند؛ زیر...

یکی از زیر مجموعه های علوم قرآن آشنایی با تک واژه ها یا مفردات قرآنی است که در غالب کتب تفسیری ، بخش اللغه به این مهم پرداخته شده است . همچنین کتب مستقلی نیز در این زمینه به رشته تحریر درآمده که شاخص ترین آنها کتاب مفردات راغب اصفهانی است . شایان ذکر است که مفردات در این گونه کتابها از جنبه لغوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به جنبه باطنی و تأویلی آنها اشاره ای نشده است.از آنجا که در لسان روایا...

فهم هرکلامی در در جه اول منوط به فهم لغات و ترکیبات آن است و کلام خدای رحمان - که از طریق وحی بر محمد(ص) به ما رسیده - نیز از این قاعده مستثنا نیست. این موضوع درباره قرآن از جایگاه و الاتری برخورداراست؛ زیرا دانستن معانی مفردات قرآن کریم یکی از ابزارهای لازم برای دانستن معنای آیات وحی الهی است و آگاهی درست و دقیق از معانی الفاظ کلام حق، یکی از شروط لازم و ضروری برای مفسر قرآن کریم محسوب می شودک...

یکی از مهم ترین مباحث در تفسیر قرآن کریم، مبحث واژه پژوهی است. از آنجا که یکی از برجسته ترین تفاسیر امروزی تفسیر شریف المیزان است و در مباحث واژه پژوهی این تفسیر، به صورت قابل توجهی از مفردات راغب بهره برده است، در این نوشتار به بررسی میزان و نحوه استفاده علامه طباطبایی(ره) از کتاب مفردات راغب در مباحث واژه پژوهی و بیان برخی از ابتکارات علامه طباطبایی(ره) در برخورد با مفردات راغب خواهیم پرداخت....

آیات قرآن کریم مجموعه ای از عبارات و گزاره هایی به زبان عربی است که این عبارات و جملات قرآن خود از واحدهای کوچک تری به نام کلمات یا واژه ها شکل یافته اند که در یک اصطلاح از آنها به مفردات قرآن تعبیر می شود. روایات تفسیری معصومین (ع) که در ذیل کتب تفسیری به دست ما رسیده است که به آنها تفسیر روایی یا اثری می گویند از جمله تفسیر قمی و البرهان و تفسیر منسوب به امام عسکری و... به فهم معنای کلمات و د...