چندمعنایی پدیده ای رایج در زبان است که تقریباً در تمامی سطوح زبان دیده می شود. پژوهش حاضر به مطالعه ی چندمعناییِ افعال ساده ی حرکتیِ زبان فارسی در چارچوب معنی شناسی واژگانی شناختی می پردازد. هدف از این پژوهش بررسی میزان و کارآیی ساز و کارهای معنی شناسی واژگانی شناختی از جمله استعاره، طرحواره های تصویری و مقوله بندی نمونه ی اعلا در توجیه و توصیف چندمعنایی افعال حرکتی زبان فارسی است چرا که این رویکر...

معنی شناسی قالب بنیاد نخستین بار از سوی چارلز فیلمور و پس از طرح مفهوم «قالب» از سوی او (1977الف، 1977ب، 1985، 1987) به مثابۀ نگرشی در چهارچوب معنی شناسی شناختی مطرح شد. فیلمور در این رویکرد واژگانی، اصطلاح «قالب» را به مثابۀ شیوه ای برای تحلیل های معنایی زبان طبیعی به کار می برد. نگارندۀ نوشتۀ حاضر با استفاده از نمونه های متعددی از زبان فارسی معیار به ارزیابی میزان کارایی این نظریه در زبان فار...

از آنجایی که روند همگرایی گویش های ایرانی به سمت زبان فارسی معیار و نفوذ رسانه های گروهی آنها را به شدت آسیب پذیر کرده است، بررسی و توصیف آنها از جهات مختلف از منظر زبان شناسی بسیار حائز اهمیت است. هدف از انجام این پژوهش ارائه ی توصیفی جامع و منسجم از روابط واژگانی گویش لکی نورآبادی و همچنین بررسی ویژگی های منحصر به فرد هر یک از آنها در قالب رویکرد معنی شناسی ساختگرا است. روش انجام این پژوهش تو...

کودکی که قدم به دبستان می گذارد تقریباً تمام قواعد دستوری زبان مادری اش را می داند آنچه کودک از این زمان از جهت گسترش زبان فرا می گیرد قواعد دستوری تازه نیست بلکه اقلام واژگانی تازه است. در حقیقت آنچه ما در دبستان به کودک می آموزیم در جهت گسترش واژگان اوست زیرا تنها از این راه است که ما می توانیم به وی توانایی آن را ببخشیم که اندیشه خود را بر زبان آورد. یکی از مهم ترین و رایج ترین منابع تحقق یاد...

مقولة فعل مرکب در زبان فارسی در دهه های اخیر مورد توجه و توصیف بسیاری از دستورنویسان و زبان شناسان ایرانی و غیر ایرانی با رویکردهای مختلف و در حوزه های گوناگون نحو، ساختواژه و به شکلی محدود در معنی ‍شناسی قرار گرفته است. با این وجود، معنی این افعال بر مبنای معنی شناسی شناختی چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. این مقاله با هدف بررسی چندمعنایی فعل سبک«زدن» بر مبنای نظریة «معنی شناسی واژگانی شناختی...

براساس الگوهای واژگانی شدگی تالمی (2000b) زبان ها بسته به آن که شیوه و مسیر حرکت را در ستاک فعل یا تابع‎های آن رمزگذاری ‎کنند، به دو ردة فعل محور و تابع‎محور تقسیم می شوند. فرض تالمی بر آن است که زبان های هندواروپایی، به‎ استثنای زبان های رومی و پسایونانی، در ردة زبان های تابع‎محور جای می گیرند؛ چرا که شیوة حرکت را در ستاک فعل ادغام می کنند و مؤلفة مسیر را در قالب تابع فعل بیان می‎نمایند. در ای...

مطالعه حاضر تلاشی است در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان گویش لاری. با در نظر گرفتن اهمیت مسأله روابط معنایی در نظام معنایی زبان(در سطح واژگان) و عدم وجود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان، اقدام به بررسی روابط معنایی در واژگان لاری کرده ایم. سپس طرحی برای شبکه معنایی این گویش ارائه شده است. به این منظور از کتاب لارستان کهن و فرهنگ لارستانی(اقتداری، 1371) بهره گرفته شده است. این پژوهش با شیوه ت...

پژوهش حاضر تلاشی در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی به شمار می آید. نگارنده با درنظرگیری اهمیت مسئله روابط معنایی در نظام معنایی زبان (میان واژگان) و کمبود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان اقدام به بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی و تعیین شبکه ی این گونه نموده است. بدین منظور از واژه های موجود در واژه-نامه یزدی (افشار، 1382) ، واژه ها و گویش های یزدی (حاتمی زاده، 1383) و ده کتاب و فرهنگ ...

پایان نامه حاضر به هدف تحلیل روابط مفهومی موجود در مدخل های اسامی فرهنگ سخن (1381) نگارش یافته است. فرضیه بنیادی در پژوهش حاضر آن است که در توصیف معنی مدخل های واژگانی روابط مفهومی به کار گرفته می شوند، بر این اساس نگارنده در پی پاسخگویی به دو پرسش برآمد. نخست اینکه بسامد وقوع روابط مفهومی که برای توصیف معنی مدخل های واژگانی به کار می روند نسبت به همدیگر چگونه است و دیگر اینکه تفاوت معنی دار بس...

پایان نامه ی حاضر به بررسی و توصیف مفاهیم پنج واژه ی حتی، دیگر، هنوز، از و تا از دیدگاه معنا شناسی شناختی در زبان فارسی معاصر می پردازد. در این پایان نامه، نگارنده پس از طرح مسأله و بیان چالش های موجود در معنا شناسی شرایط صدق و معناشناسی زایا و نیز فرهنگ های لغات فارسی در تبیین مفاهیم بسیاری از واژه ها، مِن جمله واژه های مورد بررسی در این پژوهش و نیز ارائه ی چهارچوب نظری بحث در بستر زبان شناسی ش...