نگاهى تطبیقى به تفسیر طبرسى و هرمنوتیک با نحله‌هاى متفاوت آن و ذکر همانندى‌ها و ناهمانندى‌هاى تفسیر طبرسى و هرمنوتیک است. مرحوم طبرسى دو تعریف از تفسیر عرضه مى‌دارد. یک تعریف، ایشان را مؤلف‌گرا نشان مى‌دهد که براى خواسته‌هاى مخاطب ارزشى قائل نیست، براین اساس ایشان با هرمنوتیک شلایر ماخر، دیلتاى و هرش همراه است. از جهت موضوع نیز میان تفسیر مورد نظر طبرسى با هرمنوتیک ناسازگارى وجود دارد. موضوع ت...

 معنى‌شناسى تأویل در روایات و یارى جستن از آن در بازشناسى معناى تأویل در آیات قرآن است. نویسنده، پس از تأکید بر اهمیت شناخت تأویل، نخست به تعریف تأویل در نگاه مفسّران پرداخته از سه نظریه نام مى‌برد. 1- تأویل به معناى تفسیر 2- تأویل به معناى خلاف ظاهر 3- تأویل به معناى بازگشت گاه کلام. آن گاه تأویل را در روایات بررسى کرده چهار دسته روایت را بیان مى‌کند. 1- روایاتى که واژه‌هاى تأویل و تنزیل را در ...

در پاسخ به این پرسش که «متن، معناى خود را از کجا مى گیرد؟» سه نظر مطرح است: استقلال معنا از نیّت مؤلّف و تعلق آن به ساختار متن یا ذهن مخاطب; وابستگى تمام عیار معناى متن به نیّت مؤلّف و بالاخره، وابستگى معناى متن به نیت مؤلّف در عین استقلال آن. در این مقاله صحت دیدگاه سوم به اثبات رسیده است و معناى متن، متعیّن و همان نیت مؤلّف است که مفسّر باید براى رسیدن به آن، از طریق متن، با ضابطه مشخص تلاش کند. با ع...

 درباره اصول و کلیّاتى که نقش فزاینده و کاهش دهنده در برداشت‌هاى قرآنى دارند، بحث شده است. نویسنده در آغاز اطلاعاتى را که در فهم آیات نقش دارند به دو دسته ابزارى و غیر ابزارى تقسیم مى‌کند و سپس اطلاعات دسته دوم را به دو گروه قضایاى مثبت یا اصول فزاینده که باعث افزایش برداشت‌ها از قرآن مى‌شود و اصول کاهش دهنده که موجب محدود شدن برداشت‌ها مى‌گردد، تقسیم مى‌کند و نخست اصول فزاینده را بحث کرده و سه ...

بررسى و نقد همانندى‌ها و تفاوتهاى هرمنوتیک شلایرماخر با دانش تفسیر است. شلایر ماخر متکلم برجسته آلمانى، پایه‌گذار الهیات اعتدالى و هرمنوتیک جدید است. او به برخى از باورها و مراسم مذهبى نقدهاى محکمى دارد و در زمینه‌هاى خداشناسى، مسیح‌شناسى و کتاب مقدس نظریات جدیدى دارد. شلایر ماخر هرمنوتیک را از شکل ویژه آن خارج ساخت و از هرمنوتیک عام سخن گفت. او از ویژگى‌هاى هرمنوتیک خاص چشم پوشید و به نقاط مشت...

 درباره اصول و کلیّاتى که نقش فزاینده و کاهش دهنده در برداشت‌هاى قرآنى دارند، بحث شده است. نویسنده در آغاز اطلاعاتى را که در فهم آیات نقش دارند به دو دسته ابزارى و غیر ابزارى تقسیم مى‌کند و سپس اطلاعات دسته دوم را به دو گروه قضایاى مثبت یا اصول فزاینده که باعث افزایش برداشت‌ها از قرآن مى‌شود و اصول کاهش دهنده که موجب محدود شدن برداشت‌ها مى‌گردد، تقسیم مى‌کند و نخست اصول فزاینده را بحث کرده و سه ...

 باز نمایى خطوط کلى مبانى و روشهاى مذاهب اهل سنّت در فهم آیات فقهى قرآن است. پس از عصر تابعین، فقه القرآن در حوزه فقهى اهل سنت، رو به رشد نهاد و ابواب فقه به صورت مستقل تدوین گردید و مذاهب اسمى اهل سنت شکل گرفت و باب اجتهاد مسدود شد. مذاهب اهل سنت با تلقى‌هاى نسبتاً متفاوتى مرجعیت قرآن را در فقه قبول داشتند، مذهب حنفى دلالت عمومات قرآن را قطعى و تنها با سنت متواتر یا مشهور قابل تخصیص مى‌دانست. ما...

 انسان به عنوان موجود زنده نیازمند حرکت است و هر حرکتى را مقصد و غایتى باید. او موجودى است آگاه و آزاد. چنین موجودى براى زندگى به دنبال معنى و هدفى است که او را از ایستایى، رکود و سقوط رها ساخته و به خوشبختى برساند. امّا پس از تبیین و تعیین معنى و هدف، سبک زندگى نیز باید به گونه‏اى باشد که راه وصول به معنى و هدف را هموار و آسان سازد و با این حال، هماهنگ و مبتنى بر معناى زندگى باشد. نگاه مؤمنانه،...

بررسى معنى‌شناسى و اصطلاح‌شناسى مرحوم طبرسى از اصطلاح دین، ایمان و اسلام است. عده‌اى میان معناى لغوى ایمان و معناى اصطلاحى آن ارتباط مى‌بینند و ایمان را تصدیق قلبى، تصدیق لسانى و قلبى و... معرفى مى‌کنند. گروهى دیگر ایمان اصطلاحى را معرفت و لغت ایمان را تصدیق مى‌خوانند. مرحوم طبرسى از سویى همانندى معناى لغوى و اصطلاحى ایمان را باور دارد و از سویى دیگر ایمان را معرفت مى‌خواند و نقل ایمان از معناى...

جُستار پیش رو، به بررسى و اصلاح دو سهو و اشتباه درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام" پرداخته‏است. نخستین شارحان دیوان حافظ در عصر جدید، که هم صاحب‏نظر بوده‏اند و هم با شیوه‏هاى پژوهش ادبى نیز آشنایى داشته‏اند، به دلیل کمىِ منابع پژوهش یا نوپا بودن پژوهش‏هاى زبان‏شناختى و ریشه‏شناختى درباره دو گروه‏واژه "دم" و "دام"، به خطا رفته‏اند. واژه "دم" که به معناى نفس است و با واژه‏هاى "دمیدن"، "دماغ" و "آماس...