از زمان ابن سینا تاکنون دلایل گوناگونی بر اثبات وجود ذهنی ارائه شده است که مهم ترین آن ها ده دلیل است. این مقاله می کوشد تا، ضمن بررسی و نقد این براهین ده گانه، نشان دهد که: 1) اثبات وجود ذهنی برای ادراکات حصولی صرفاً با یاری مقدّمه ای تعمیم دهنده ممکن است. 2) دو برهانِ حکم بر معدومات و قضایا‏ی حقیقیه صرفاً در صورت ارجاع به برهانِ تصوّر معدومات نتیجه بخش اند. 3) هفت برهان از براهین وجود ذهنی از قبیل ...

از زمان ابن‌سینا تاکنون دلایل گوناگونی بر اثبات وجود ذهنی ارائه شده‌ است که مهم‌ترین آن‌ها ده دلیل است. این مقاله می کوشد تا، ضمن بررسی و نقد این براهین ده‌گانه، نشان دهد که: 1) اثبات وجود ذهنی برای ادراکات حصولی صرفاً با یاری مقدّمه‌ای تعمیم‌دهنده ممکن است. 2) دو برهانِ حکم بر معدومات و قضایا‏ی حقیقیه صرفاً در صورت ارجاع به برهانِ تصوّر معدومات نتیجه بخش اند. 3) هفت برهان از براهین وجودِ ذهنی از قبیل...

انسانها، به طور طبیعی، دارای استعدادی هستند که به وسیلة آن می توانند در مورد اشخاص یا اشیاء جزئی موجود حکم صادر کرده یا تصدیقی انجام بدهند. آنان در موقعیتهای گوناگون و به دلایل مختلف، احکام و تصدیقات خود را در قالب الفاظ مرکب، نظیر جمله های حملیه، تعبیر می کنند، مثلاً: «حافظ شاعر است» و «شما در حال خواندن هستید» در مواقعی نیز، انسانها، به احکام و تصدیقاتی دربارة معدومات نائل می شوند؛ که آنها را ...

انسانها، به طور طبیعی، دارای استعدادی هستند که به وسیلة آن می توانند در مورد اشخاص یا اشیاء جزئی موجود حکم صادر کرده یا تصدیقی انجام بدهند. آنان در موقعیتهای گوناگون و به دلایل مختلف، احکام و تصدیقات خود را در قالب الفاظ مرکب، نظیر جمله های حملیه، تعبیر می کنند، مثلاً: «حافظ شاعر است» و «شما در حال خواندن هستید» در مواقعی نیز، انسانها، به احکام و تصدیقاتی دربارة معدومات نائل می شوند؛ که آنها را...

نظر علامه طباطبایی (ره) درباره مسئله وجود ذهنی، تقریر ایشان از براهین و ادله ی اثبات وجود ذهنی و پاسخ هایی که به اشکالات و ایرادات وارد بر این نظریه داده اند، و در نهایت تفاوت های ظریفی که نظر ایشان با آراء صدرالمتألهین در برخی موارد دارد، مسئله اصلی این پژوهش به شمار می آید. از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) شأن وجود ذهنی حکایت از ماورای خود است بدون این که آثار محکی بر حاکی مترتب شود. وجود ذهنی...

تبیین وضعیت متافیزیکی معدومات یکی از مسائل غامض فلسفی است که برخورد با آن هر نظام منطقی و فلسفی را دچار چالش می‌کند و می‌تواند قسمت عمده‌ای از نظریات جهان‌شناسی فیلسوفان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله سه پرسش اصلی و مهم مطرح می‌کنیم و سپس به معرفی سه رویکرد بالفعل‌گرایان (به‌ویژه بالفعل‌گرایان غیر جدی)، امکان‌گرایان، و ابن‌‌‌سینا در مواجهه با این سه پرسش می‌پردازیم و با مقایسة پاسخ‌های...

پژوهش حاضر به دنبال پاسخ­گویی به پرسش: «رابطۀ میان علم و نظریۀ شبح به خوانشِ ملاصدرا چیست؟» شکل گرفت؛ با نگاهی به شبکه واژگانی ملاصدرا و رویکرد وجودی خاص او، می­توان تحلیلِ خوانشِ او از نظریۀ شبح را در مراحل زیر خلاصه نمود: 1. بیان مفاد نظریۀ شبح و نفی هرگونه تطابق میان وجود خارجی و شبح ذهنی، پذیرش اثر وجودیِ شبح و معرفی شبح به عنوان علت معدۀ حصول علم با نگاه وجودی خاص خود. 2. بیان مفیدِ علم بودن شب...

چکیده ابن سینا معتقد است وجود یا عینی و یا ذهنی است و شیء آن موجود ذهنی یا خارجی است که از آن خبر داده می شود. موجود و شیء در واقع هرگز از هم جدا نمی شوند و تمایز آنها تحلیلی و عقلی است. بنابراین نسبت موجود و شیء مساوقت است یعنی آنچه شیء است، وجود دارد و آنچه وجود دارد، شیء است. در مقابل از نظر برخی متکلمان اسلامی، دایره هستی وسیع تر از قلمرو وجود است، زیرا ثابتات که ما به آنها علم داریم وجود ...

تبیین وضعیت متافیزیکی معدومات یکی از مسائل غامض فلسفی است که برخورد با آن هر نظام منطقی و فلسفی را دچار چالش می کند و می تواند قسمت عمده ای از نظریات جهان شناسی فیلسوفان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله سه پرسش اصلی و مهم مطرح می کنیم و سپس به معرفی سه رویکرد بالفعل گرایان (به ویژه بالفعل گرایان غیر جدی)، امکان گرایان، و ابن سینا در مواجهه با این سه پرسش می پردازیم و با مقایسه پاسخ هایی ...