در این مقاله، پس از بیان تعریفی تکمیلی از دانش معانی، بیت معروف «میازار موری که دانه کش است / که جان دارد وجان شیرین خوش است » با ضبط دیگری از آن که در شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق آمده است (مکش مورکی را که روزی کش است / که او نیز جان دارد و جان خوش است) مقابله و با توجه به مقتضای حال مخاطب، گوینده و نوع ادبی حماسه، دلایل بلاغی رجحان ضبط اخیر در بافت شاهنامه بیان شده است. در پایان نیز بر این ن...

این پژوهش به اسلوب های امر و نهی و رازهای بلاغی آنها در نامه ها و حکمت های نهج البلاغه می پردازد. امر و نهی از انواع انشاء می باشند. علمای بلاغت امر را به درخواست انجام کار به شرط استعلا و نهی را درخواست انجام ندادن کار به شرط استعلا و الزام تعریف نموده اند. اگر شرط استعلا وجود نداشته باشد امر و نهی از معنای حقیقی خود خارج شده و دارای معانی بلاغی می گردند. علمای بلاغت این معانی را در کتاب های خ...

از جنبه هایی که در معنی شناسی قرآنی می توان از آن مدد جست اسلوب های ادبی می باشند، که به طور محسوسی در آیات الهی جلوه گری می نمایند. قرآن کریم پیام های والای خود را در قالب زیباترین اسلوب های ادبی بیان می دارد، تا از این رهگذر بتواند هدایتگر و روشنی بخش راه جامعه بشری گردد. از جمله این اسلوب ها، اسلوب تمنی است. هدف از مقاله حاضر این است که به بررسی این اسلوب در قرآن کریم بپردازد، و اغراض بلاغی ...

هر شاعری در خلال اشعار خویش می کوشد فلسفه و حکمتی را که در شعرش نهفته است، از طریق صور خیال، به خواننده ی آثارش القاء کند. از سوی دیگر مخاطب او تلاش می کند این فلسفه را درک و آن حکمت را دریابد، و در نهایت به فهم عمیقی از معانی شعر شاعر برسد، و شناخت صور خیال، بهترین وسیله و نیکوترین یار در این راه است. بی شک وظیفه ی صور خیال، اثر گذاری بر غیر، جذب افکار و تقویت درک زیبائی شناسی است.صور خیال، ...

چکیده علم بلاغت یکی از علوم ادبی است که فصیح و بلیغ بودن کلام را می سنجد، به کمک قواعد این دانش، کلام از سه منظر معانی، بیان و بدیع ارزیابی می گردد، علم معانی یکی از شاخه های اصلی بلاغت است که احوال جمله را از جهات گوناگون مانند معانی ثانوی و موافقت آن با حال و مقام بررسی می کند. کتاب های بلاغی عربی همواره مورد توجّه علمای بلاغت فارسی بوده است. بی توجّهی به تفاوت ها و ویژگی های دستوری و بلاغی زبا...

عبارات غیر خبری به ویژه طلبی در هر زبانی، پرکاربرد است. استفهام، امر، نهی، ندا و تمنی از گونه های جملات طلبی به شمار می روند. هر یک از این گونه ها در اصل برای رساندن معنی خاصی وضع شده اند؛ اما از آنجایی که گاه به دلایل بلاغی از معنی اصلی خود خارج شده، بر معانی غیر مستقیمی دلالت می کنند و این معانی ثانوی با توجه به بافت و قراین موجود در کلام قابل تشخیص است، بلاغت پژوهان تلاش نموده اند ضمن بررسی ...

افتن معنای بلاغی فرآیند استدراک در مشخص نمودن معنی آیات قرآن کریم اهمیتی فراوان دارد. این اهمیت هنگامی نمایان­تر می­گردد که مترجم بخواهد معنی واژه «لکنَّ» را به فارسی برگرداند. این واژه از حروف مشبهه بالفعل است و یکی از حروفی می­باشد که می­توان با آن فرآیند استدراک را ارائه نمود. مترجم بدون فهم آیه و بی­آنکه به تفاسیر و معانی بلاغی این حرف را بیابد در ترجمه آن اشتباه خواهد کرد. هدف این نوشتار برر...

چکیده    علم معانی، یکی از شاخه های سه­گانه علوم بلاغی به شمار می رود که از دیرباز، سخن گفتن بر مقتضای حال و مقام مخاطب وگوینده، موضوع اصلی این علم بوده است. بحث از معنا، علم معانی را در پیوند با علومی چون معنا شناسی قرار می دهد، اما آنچه عامل تمایز این دو علم می شود، بحث از معنای ثانویه جملات بر اساس مقتضای حال است. اگرچه محور اصلی علم معانی بر این قید استوار است، اما در کتب معانی سنتی، به مبا...

چکیده علم بلاغت یکی از علوم ادبی است که فصیح و بلیغ بودن کلام را می‌سنجد، به کمک قواعد این دانش، کلام از سه منظر معانی، بیان و بدیع ارزیابی می‌گردد، علم معانی یکی از شاخه‌های اصلی بلاغت است که احوال جمله را از جهات گوناگون مانند معانی ثانوی و موافقت آن با حال و مقام بررسی می‌کند. کتاب‌های بلاغی عربی همواره مورد توجّه علمای بلاغت فارسی بوده است. بی‌توجّهی به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دستوری و بلاغی ز...

هدف این پژوهش آن است تا بررسی شود که 1- آیا امر و نهی در خطبه های امام (ع) از معنی اصلی خود خارج شده و در معانی بلاغی به کار رفته اند و یا نه؟ و با پژوهشی پیرامون آن، آشکار می شود امام (ع) که از نظر فصاحت و بلاغت جزء فحول دهر بودند، گاه به مقتضای حال معنی حقیقی را اراده کرده - و اگرچه به صورت اندک- و گاه با توجه به درک و فهم مخاطبین معانی بلاغی را هم اراده می کردند 2- کدام یک از معانی بلاغی أمر...