این پژوهش به دلیل اهمیت نقش اندیشه¬های سیاسی مصطفی¬ملکیان در ادامه حیات مهم¬ترین جریان روشنفکری دینی معاصر، -که در قالب نظریه عقلانیت و معنویت تئوریزه شده است- سامان یافته است. فرضیه اصلی این تحقیق در پی آن است که نشان دهد از مجموع اندیشه¬های مصطفی ملکیان علی¬الخصوص نظریه عقلانیت و معنویت وی می¬توان یک منظومه کامل سیاسی¬اندیشی بر مبنای نوعی گرایش به سکولاریته و دموکراسی¬دینی مدرن استنباط کرد. ب...

یکی از نظریه‌های عرصة دین‌پژوهی معاصر ایران پروژة «عقلانیت و معنویت» مصطفی ملکیان است. این نظریه با محور قراردادن مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر مدرنیته به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مؤلفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تباین میان دین‌داری و مدرن‌بودن می‌کند. فهم سنتی از دین را در جهان مدرن کارآمد نمی‌داند و فهمی جدید از دین (معنویت) را که سازگار با مؤلفه‌های مدرنیته است معرفی م...

نوشتار حاضر قسمت دوم مصاحبه با استاد مصطفی ملکیان در باب روش شناسی در علوم سیاسی است که توسط دکتر سیدصادق حقیقت انجام و ویرایش شده است. این بخش ابتدا به مسائل روش شناسی در علوم سیاسی، و سپس به مسائلی در خصوص فلسفه سیاسی می پردازد.

نسبت دین و تجدد یکی از موضوع‌های مهم عرصه دین‌پژوهی است. از مهم‌ترین نظریاتی که در این زمینه مطرح شده، نظریه عقلانیت و معنویت مصطفی ملکیان است. این نظریه با محوریت بخشیدن به مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر تجدد به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مؤلفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تعارض میان این دو کرده، فهم سنتی از دین در جهان مدرن را، کارآمد نمی‌داند. در جنبه ایجابی، این نظریه، فهم...

امروزه ایده تولید علم دینی در جهان اسلام ایده‌ای کاملاً شناخته شده است. این ایده پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به‌خصوص در سال‌های اخیر در ایران مورد بحث و گفتگو‌های بسیار قرار گرفته است. با وجود گرایش بسیاری که نسبت به تولید علم دینی در جامعه به‌وجود آمده است، این ایده با مخالفت تنی چند از اساتید ایرانی از جمله عبدالکریم سروش، علی پایا، مصطفی ملکیان روبروست. مخالفین علم دینی بر این باورند ک...

چکیده در مقاله حاضر، با استفاده از نظریه جان اف هات در کتاب «علم و دین: از تعارض تا گفت‌وگو» رابطه میان دین اسلام و توسعه در آراء اندیشمندان دینی بررسی شده است. به طوری که رویکرد تعارض میان دین و توسعه در اندیشه سید حسین نصر، رویکرد تمایز در آراء مصطفی ملکیان و رویکرد تکمیل در نوشته‌های علی شریعتی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در پژوهش حاضر تلاش کردیم با بهره‌گیری از قوت‌ها...

این مقاله متکفل نقد و بررسی نظریه ای است[1]  که با اصل قرار دادن     سکولاریزم و مبانی آن می کوشد امکانی برای توجیه حکومت دینی بر پایه آن بیابد. ماهیت مصادره ای نظریه، جابجایی موضوع نزاع از فلسفه سیاسی به معرفت شناسی، مغالطه هست و باید، ارائه تصویری از حکومت دینی و سکولاریزم که نامتعارف بوده و نه مورد پذیرش دینداران و نه سکولارهاست از جمله مشکلاتی است که این بررسی در نظریه می یابد. [1] نظ...

این مقاله متکفل نقد و بررسی نظریه ای است[1]  که با اصل قرار دادن     سکولاریزم و مبانی آن می کوشد امکانی برای توجیه حکومت دینی بر پایه آن بیابد. ماهیت مصادره ای نظریه، جابجایی موضوع نزاع از فلسفه سیاسی به معرفت شناسی، مغالطه هست و باید، ارائه تصویری از حکومت دینی و سکولاریزم که نامتعارف بوده و نه مورد پذیرش دینداران و نه سکولارهاست از جمله مشکلاتی است که این بررسی در نظریه می یابد. [1] نظریه مز...

«عقلانیت و معنویت»، نظریه‎ای است در ادامة معنویت‎گرایی غرب که برای پر کردن خلأ معنوی ناشی از «مدرنیزم» به وجود آمده است. هدف این نظریه کاهش درد و رنج بشر است که تنها با جمع میان عقلانیت و معنویت که از تلفیق مدرنیزم و دین ایجاد شده است، محقق می‎گردد. اصل بودن عقلانیتِ ابزاریِ استدلال‎گر در این نظریه به‎دلیل اساسی بودن آن در مدرنیزم است. معنویت نیز به‎کاربستن عقلانیت و یا دین شخصی‎شده‎ای است که از ...

معنویت و رویکردهای مختلف به آن ، از مباحث مهم کلام جدید و دغدغ? کثیری از متفکران و محققان این حوزه است که در قرن حاضر بسیار به آن توجه شده است . در بین متفکران مسلمان ، چهار اندیشمند که در عین برخورداری از اشتراکات عقیدتی – فرهنگی ، رویکردهای نسبتاً متفاوتی بر این مقوله دارند . آیت اللّه عبداللّه جوادی آملی ، سید حسین نصر ، عبدالکریم سروش و مصطفی ملکیان که هر چهار دین پژوه مسلمان ، شیعی و ایرانی...