«اماره» به عنوان یکی از منابع اثبات احکام شرعی می باشد. برخی اوقات بین دو اماره تعارض رخ می دهد مثلا یک روایت حکم به وجوب و روایت دیگر حکم به حرمت چیزی می نمایند که در این صورت وظیفه مجتهد رفع تعارض و افتاء به حکم صحیح می باشد. برای رسیدن به حکم صحیح مرجحاتی وجود دارد که از شرع و عقل فهمیده می شوند. این مرجحات دو دسته هستند ، یا داخلیه اند و یا خارجیه و هر کدام نیز به دو دسته تقسیم می شود که مر...

یکی از مسائل مهم دانش اصول فقه، که در فقه و اخلاق کاربرد فراوانی دارد، مبحث «تزاحم» است. با توجه به تفاوت حوزۀ فقه و اخلاق، تزاحمی که در حل مسائل اخلاقی مطرح است، در تعریف، تقسیم و مرجحات، با تزاحم مطرح در دانش فقه، اختلاف قابل‌توجهی دارد. در این تحقیق، اولاً در صدد طراحی چهارچوب نوینی برای مسألۀ تزاحم در اصول «فقه الاخلاق» هستیم. ثانیاً برای حل برخی از مسائل اخلاقی که در تبیین سبک زندگی اسلامی س...

»حکمت احکام« کاربردهاى متعددى در فقه امامیه در استنباط احکام شرعى دارد. دخالت حکمت احکام در حل تعارض، یکى از این کاربردها است، که چگونگىِ آن در این مقاله بررسى مى‏شود. همچنین اجراى احکام، گاه با تزاحم مواجه مى‏شود. تشخیص اصل تزاحم و تطبیق مرجحات آن، در احکام فردى به عهده مکلفى است که در تزاحم قرار گرفته است; اما تبیین کلیات و مرجحات آن در علم اصول فقه بررسى مى‏شود. دخالت حکمت احکام در حل تزاحم ن...

مفهوم ترجیح رابطه ای مستقیم و بنیادی با مفاهیم خوب،بدو بهتر دارد.بر این اساس ترجیح چیزی بر چیزی رامی توان درکاربرد وسیله ای ،روشی از انجام دادن چیزی ،جهان ممکن،وضع ذهنی خاص وغیره لحاظ نمود.یک رفتار ترجیحی،در واقع ترجیح متعلق به یک شخص فاعل در یکی از موارد فوق است که آن را ترجیح مرتبه اول می نامیم.ترجیح مرتبه دوم آن است که میان مرجحات مرتبه اول،یک ار ارجح بدانیم و همین طور در ترجیح مرتبه سوم که ...

فقهای اهل سنت معتقدند که زوجه همانند زوج از تمام ترکه ارث می برد، اما اکثر فقهای امامیه با استناد به روایات وارده از ائمه (ع) زوجه را از بعض ترکه محروم می دانند و از آنجا که اموالی که زوجه از آن محروم شده در این روایات متفاوت است، موجب پیدایش بیش از پنج نظریه گردیده است. بنابراین ذکر اختلاف مذکور و بیان شیوه های حل تعارض میان آنها ضروری است. روایات باب میراث زوجه به سه دسته ی مطلق، روایات دال ب...

روایت عمر بن حنظله از جهت مجهول بودن او، به ضعف سندی متصف شده است. متأخرین برای عمل بدین روایت، به خاطر اهمیت و کاربردهای متعدد این روایت در ابواب مختلف فقهی و اصولی، جبران ضعف روایت با مقبول بودنش در نزد اصحاب را ادعا نموده اند. در این مقاله، با ارائۀ پیشینۀ این ادعا، و بررسی باب قضا در کتب فقهی، و مبحث تعادل و تراجیح در کتب اصول فقه قبل از شهید ثانی، صحت و سقم این امر بررسی می شود. به نظر می ...

میدانداری مخالفت با عامه به‌عنوان یکی از مرجحات تعارض نصوص، در بسیاری از احکام اختلافی محسوس است؛ گروهی از فقها با روی آوردن به مرجحیت مخالفت با عامه و حمل اخبار موافق عامه بر تقیه، راهی برای حل اختلاف نصوص جسته‌اند. نجاست و طهارت خمر از جملۀ این موارد اختلافی است که با توجه به وجود روایات دال بر طهارت خمر، به‌واسطۀ حمل بر تقیه و کنار راندن آنها از صحنۀ استدلال، فتوای مشهور فقها دال بر نجاست خم...

مفهوم ترجیح رابطه ای مستقیم و بنیادی با مفاهیم خوب،بدو بهتر دارد.بر این اساس ترجیح چیزی بر چیزی رامی توان درکاربرد وسیله ای ،روشی از انجام دادن چیزی ،جهان ممکن،وضع ذهنی خاص وغیره لحاظ نمود.یک رفتار ترجیحی،در واقع ترجیح متعلق به یک شخص فاعل در یکی از موارد فوق است که آن را ترجیح مرتبه اول می نامیم.ترجیح مرتبه دوم آن است که میان مرجحات مرتبه اول،یک ار ارجح بدانیم و همین طور در ترجیح مرتبه سوم که ...

بحث تعادل و تراجیح یا بحث تعارض ادله از مباحث مهم اصولی است که جایگاه خود را از خاتمه و مباحث حاشیه ای اصول فقه ، به حدی به مباحث پایه ای اصول تغییر داده است که برخی آن را از مهمترین مسائل اصول برشمرده اند. تعارض بین دو دلیل گاه غیرمستقر، از رهگذر جمع عرفی مرتفع و از دایره بحث خارج می شود مانند دو دلیل عام و خاص، و مطلق و مقید. گاه تعارض بین دو دلیل مستقر و در این صورت یا از هر جهت (سند، دلالت ...

قاعده اهم و مهم یکی از قواعدی است که در فقه امامیه مورد استفاده واقع شده است و مورد مخالفت هیچ فقیهی قرار نگرفته است و فقهای امامیه و غیر امامیه بر آن اتفاق نظر دارند. با توجه به تاثیر فراوان حقوق مدنی ایران از فقه امامیه می توان تاثیر این قاعده را در قوانین و اندیشه های حقوقی حقوقدانان ایران مشاهده نمود. این قاعده در اصول فقه شیعه در بحث تزاحم مورد بررسی قرار گرفته است. روح تمام ادله مبتنی بر ...