حکمت اشراق سهروردی دارای اصول و مبانی بدیعی است که نه تنها در حکمت مشاء یافت نمی شود، بلکه پایه و اساس تفکرات اندیشمندان بعدی قرار گرفته و نقطه عطفی در تاریخ فلسفه به شمار می آید. نظریه اضافه اشراقیه که در جهت تبیین رابطه علت و معلول از سوی سهروردی مطرح شده است، یکی از اصول بنیادین این فلسفه است. از آنجا که ارتباط میان علت و معلول در نهایت به ارتباط میان خالق و مخلوق می انجامد، فیلسوفان مسلمان ...

مرحوم علامۀ محقق، علی دوانی، در 1308 ش./ 1929 م. در روستای دوان از توابع کازرون متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی را در زادگاه خود سپس آبادان گذراند و در 1332 ش./1943 م.، برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف رفت و به مدت پنج سال و نیم از درس استادان و فضلای آن دیار استفاده کرد. در بهار 1327 ش./ 1948 م. به ایران آمد و پس از سیر و سیاحت و ازدواج (1328 ش./1949 م.)، در قم سکونت گزید و به ادامۀ تحصیل پردا...

مرحوم علامۀ محقق، علی دوانی، در 1308 ش./ 1929 م. در روستای دوان از توابع کازرون متولد شد. دوران کودکی‌ و نوجوانی را در زادگاه خود سپس آبادان گذراند و در 1332 ش./1943 م.، برای تحصیل علوم دینی به نجف‌ اشرف رفت و به مدت پنج سال و نیم از درس استادان و فضلای آن دیار استفاده کرد. در بهار 1327 ش./ 1948 م. به ایران آمد و پس از سیر و سیاحت و ازدواج (1328 ش./1949 م.)، در قم سکونت گزید و به ادامۀ تحصیل‌ پ...

اندیشمندان اسلامی، اصل علم خداوند را پذیرفته‌اند؛ اما تحلیل فلسفی و بیان چگونگی آن به‌ویژه در علم خداوند به جزئیات، نیازمند تأمل بیشتر است؛ تا آنجا که راهکارهای متفاوتی در این زمینه مطرح می‌شود. محقق دوانی نیز توجه خاصی به این موضوع داشته و به‌تفصیل بدان پرداخته است. وی ضمن ارزیابی آرای حکما و متکلمان، به اثبات علم الهی، به‌ویژه علم تفصیلی خداوند به اشیا می‌پردازد. ایشان در تببین نظر فلاسفه معت...

اندیشمندان اسلامی، اصل علم خداوند را پذیرفته اند؛ اما تحلیل فلسفی و بیان چگونگی آن به ویژه در علم خداوند به جزئیات، نیازمند تأمل بیشتر است؛ تا آنجا که راهکارهای متفاوتی در این زمینه مطرح می شود. محقق دوانی نیز توجه خاصی به این موضوع داشته و به تفصیل بدان پرداخته است. وی ضمن ارزیابی آرای حکما و متکلمان، به اثبات علم الهی، به ویژه علم تفصیلی خداوند به اشیا می پردازد. ایشان در تببین نظر فلاسفه معت...

با توجه به این‌که نفس، در کلام شیخ اشراق، واجد دو جه علوی و سفلی‌ست، ضرورتاً، واجد دوگونه فعل است: فعلی که با عنوان «تدبیر جسم» شناخته می‌شود و فعلی که متضمن معرفت و سیر و سلوک عرفانی است؛ اما از آن حیث که نفس، به عالم نور تعلق دارد و از جنس نور است، بنا به تعریف نور، نخست «آشکار بر خود» است و دوم «آشکار کننده‌ی غیر خود». بنابراین، شیخ اشراق، در اثبات تجرد نفس، نخست از «ادراک مستمر نفس» یا «خودآ...

پژوهش حاضر به نظرگاه فکری دوانی در شرح و تفسیر برخی اشعار حافظ پرداخته است. در این اثر بر آن بوده¬ایم که آرا و اندیشه¬های محقق دوانی را در تفسیر اشعار حافظ شیرازی توصیف و تحلیل کنیم. در تدوین این تحقیق ابتدا کلیه¬¬ی آثار پارسی و تازی چاپی دوانی را بررسی و از خلال مطالعه¬ی آنها اصول و مبانی اندیشه¬ی او را تعیین کرده¬ایم و سپس با استفاده از رساله¬هایی که وی در شرح اشعار حافظ نوشته و همچنین با مرا...

با توجه به این که نفس، در کلام شیخ اشراق، واجد دو جه علوی و سفلی ست، ضرورتاً، واجد دوگونه فعل است: فعلی که با عنوان «تدبیر جسم» شناخته می شود و فعلی که متضمن معرفت و سیر و سلوک عرفانی است؛ اما از آن حیث که نفس، به عالم نور تعلق دارد و از جنس نور است، بنا به تعریف نور، نخست «آشکار بر خود» است و دوم «آشکار کننده ی غیر خود». بنابراین، شیخ اشراق، در اثبات تجرد نفس، نخست از «ادراک مستمر نفس» یا «خودآ...

 مسئلة علم حصولی یکی از مسائل مهم و مورد توجه در فلسفة اسلامی به­شمار می­رود. فلاسفه و متکلمین در مورد علم و ماهیت آن نظرات متفاوتی ارائه نموده­اند. ازجمله دیدگاه­­های بدیع در مسئلة علم، دیدگاه علامه دوانی است. علامه دوانی برخلاف جمهور حکما علم حصولی را از مقولة کیف نمی­داند و معتقد است عقیدة کسانی که علم را کیف نفسانی شمرده­اند، مستلزم تشبیه و تسامح در تعبیر است.این دیدگاه مورد انتقاد متأخرین ...

صدرالمتالهین در آغازین دوره های تفکر فلسفی اش متأثر از محقق دوانی است. کتاب مبدأ و معاد او شاهدی بر این تأثیر است. او ابتدای بخش مبدأ این کتاب را مطابق با اندیشه اصالت ماهیت و ذوق تأله  نگاشته است. این مقاله در نظر دارد در چهار محوراصلی نظریة ذوق تأله را در کتاب مبدأ و معاد صدرا نشان دهد. توحید واجب الوجود و نحوة مواجهه با شبهة ابن کمونه، نحوة موجودیت واجب و ممکنات، چگونگی انتزاع مفهوم واحد از ...