آیا می‌توان سخن از خوانش شریعتی از ماکس وبر به میان آورد؟ بسیاری معتقدند که شریعتی نه تنها جامعه‌شناس نبود بل آثارش به صورت بنیادین بر رشد تخیل جامعه شناختی در ایران تاثیر سلبی گذاشت و یکی از موانع عمده در بسط علوم اجتماعی بوده است. پرداختن شریعتی به وبر را به دو گونه می‌توان مورد بررسی قرار داد: یکی به این صورت که شریعتی تا چه پایه تحت تاثیر وبر بوده است و آیا می‌توان او را یک جامعه‌شناس وبری ...

چکیده در ­حالی که دولت از مهم­ترین نهادهای زندگی اجتماعی و شاید مهم­ترینِ آنها به­ شمار می­آید موضع چندان روشنی دربارۀ ماهیت یا چیستی آن وجود ندارد و مواضع موجود نسبتا کلی و مبهم هستند. از آنجا که چنین ابهامی پیامدهای ناپسندی در زمینۀ سیاست­گذاری­های کلان و ارزیابی آنها دارد در این نوشتار می­کوشیم موضعی نسبتا مشخص دربارۀ چیستی دولت اتخاذ کنیم. بنابراین پس از نیم­نگاهی انتقادی به ادبیات موجود و ب...

تفکر مارکسیستی درباره فرهنگ، زمینه تحقیق و آموزش بسیاری را در گروه های دانشگاهی ادبیات فراهم کرده و نقش مهمی را در توسعه آثار نظری اخیر ایفا نموده است. فمینیسم، تاریخ گرایی جدید، ماتریالیسم فرهنگی، نظریه پسااستعماری و نظریه کوییر، همگی اندیشه هایی را درباره محصول فرهنگی به دست می-دهند که از مارکس نشأت گرفته است، و مهم تر آنکه هر یک از این نظرات ارتباط خاصی با مطالعات ادبیِ دوره رنسانس دارند. به ...

با توجه به اهمیت روش‌شناسی در فلسفه علم و به‌ویژه در علوم اجتماعی، در این مقاله روش‌شناسی کارل مارکس یکی از موثرترین عالمان اجتماعی بررسی شده است. روش مارکسیستی امروزه به‌طورگسترده مورد استفاده پژوهشگران می‌باشد؛ درحالی‌که کمتر کسی به این مسئله واقف است. روش مارکس در مطالعه­ پدیده­ها به این صورت است که از واقعیاتِ آفاقی پیچیده آغاز می­کند و در سیری نزولی به سویِ مفاهیم هرچه بسیط­تر پیش می­رود. سپ...

مارکس در زمره ی فیلسوفانی است که تاثیر عمیق و گسترده ای در ساحت نظر و عمل بر فلسفه و جریان های سیاسی و اجتماعی قرن بیستم داشته است. اندیشمندان در نحله های گوناگون از جمله پوپر و دریدا به ایجاب و سلب او را مورد ملاحظه قرار دادند. بررسی هم زمان مواجهه آن ها با مارکس از ج...

تأثیرپذیری مارکس از هگل امری است مورد اتفاق و خصوصاً تأثیرپذیری­اش از بخش ارباب و بنده پدیدارشناسی روح، اگرچه نظریه­ای مشهور اما برای برخی مانند آرتور، افسانه­ای بیش نیست. امثال سارتر و هیپولیت که تحت تأثیر کوژو، منشأ شهرت این نظریه هستند بدون ذکر هیچ شاهدی، طرح مدعا کرده اند. مارکوزه به نقل جمله­ای از دست­نوشته­های اقتصادی و فلسفی 1844 مارکس اکتفا کرده است و آرتور را بر آن داشته است تا با محوری...

دیدگاه مارکس نسبت به دولت ها همواره بحثی مناقشه انگیز بوده است. او درباره دولت های موجود از منظر جامعه شناسی سیاسی 2 نظر مطرح دارد یکی اینکه آنها را وابسته به طبقات می داند و دیگر اینکه آنها را دارای نوعی استقلال نسبی از طبقات می داند. در این مقاله سعی شده است صرفاٌ دیدگاه نخست مارکس یعنی وابسته بودن دولت به طبقات مورد بررسی قرار گیرد و اینکه مارکس ریشه دولت را در کجا می داند و چرا آن را وابست...

چکیده در ­حالی که دولت از مهم­ترین نهادهای زندگی اجتماعی و شاید مهم­ترینِ آنها به­ شمار می­آید موضع چندان روشنی دربارۀ ماهیت یا چیستی آن وجود ندارد و مواضع موجود نسبتا کلی و مبهم هستند. از آنجا که چنین ابهامی پیامدهای ناپسندی در زمینۀ سیاست­گذاری­های کلان و ارزیابی آنها دارد در این نوشتار می­کوشیم موضعی نسبتا مشخص دربارۀ چیستی دولت اتخاذ کنیم. بنابراین پس از نیم­نگاهی انتقادی به ادبیات موجود و ب...

از مفاهیم «سلطه کاریزماتیک» (مشتق از کاریزما) و «سلطه فرّه‌مندانه»(مشتق از فرّه) در جامعه‌شناسی به‌طور عام، و جامعه‌شناسی سیاسی به‌طور خاص، برداشت‌های گوناگون و بعضاً متناقضی صورت گرفته است. برخی از محققان و مترجمان در آثار تألیفی یا ترجمه‌ای خود بر حسب عادت‌، این دو مفهوم را مترادف با یکدیگر به کار برده‌اند. این در حالی است که تفاوت‌های بنیادینی بین این دو مفهوم وجود دارد. در این مقاله سعی شده اس...

آنچه در این مقاله در صدد بیان آن هستیم، توضیح دربارهٔ اهمیت سوژه در فلسفهٔ ایدئالیسم آلمانی و پیوند وثیقی است که سوژه در اندیشهٔ هریک از فیلسوفان ایدئالیست با کنش دارد. سپس توضیح و تبیین این مطلب که آنچه در تفکر مارکس شاهد آن هستیم، دقیقاً به نوعی ادامهٔ همین سنت است، به نحوی که هم سوژه و هم کنش آن نقشی محوری و اساسی را در اندیشهٔ مارکس ایفا می‌کنند. به عبارت دیگر، ایده و طرح خاص این مقاله نشان‌دادن ...