رابطه دین (یعنی شریعت یا متون دینی) با معارف بشری از دیرباز مورد مطالعه محققان قرار گرفته است، تحول پذیری معارف دینی در گرو تحول معارف بشری که از آن، به اصطلاح احکام در خدمت انسان هستند، نه مردم برای احکام، تعبیر می شود. لذا اگر درخواست مردم تغییر پیدا کند، احکام هم باید عوض شوند . در مقابل این نوع قرائت از دین، قرائت غیر انسانی یا فوق انسانی از دین ودین داری قرار دارد و آن این است که بگوییم دی...

یکی از عوامل مهم و بسیار تأثیر گذار در مهندسی فرهنگی کشور، روشن سازی جایگاه دین در مهندسی فرهنگی است.  بر این اساس در این نوشتار نسبت دین و فرهنگ به بحث و بررسی گذاشته شده است. نویسنده تعیین معنای دین و فرهنگ، قلمرو دین و فرهنگ و خاستگاه این دو را از مهم ترین مباحثی می­ شناسد که به کشف رابطه دین و فرهنگ کمک می­ کند. او در بحث تعریف دین و فرهنگ از میان چند رویکرد مطرح تنها رویکرد مصداق گرایانه و...

هرمنوتیک فلسفی رویکردی است که در مقابل رویکرد مولف محور، با اعتقاد به شریعت صامت و تأثیر پیش فرض ها، گم شدن حقیقت دین را در پی دارد، زیرا رویکرد برون دینی با نگاهی کاسب کارانه، فهم متون دینی را در گرو تعیین و تحدید انتظارات بشر از دین تعریف می کند. اما در رویکرد درون دینی برخی بر این باور هستند که دین قلمرو خود را به صورتی روشن بیان داشته، و بعضی دیگر تبیین قلمروهای دین را نیازمند استقرا می دان...

اگر چه پرسش از قلمرو دین و انتظار بشر از آن متعلّق به دوران معاصر است اما ریشه­های آن را می­توان در آرای متفکّران مسلمان متقدّم واکاوی نمود. با نگاهی به آرای دو متفکّر جریان­ساز در جهان اسلام، یعنی ابن­سینا و غزالی، رویکردهایی متفاوت در تبیین وجه نیاز آدمی به دین آشکار می­گردد. در حالی که ابن­سینا در تحلیل فلسفی خود بیشتر بر جنبه­های حقوقی و کارکردهای اجتماعی دین تأکید می­کند، تمرکز غزالی بر ابعاد ...

اگر چه پرسش از قلمرو دین و انتظار بشر از آن متعلّق به دوران معاصر است اما ریشه­های آن را می­توان در آرای متفکّران مسلمان متقدّم واکاوی نمود. با نگاهی به آرای دو متفکّر جریان­ساز در جهان اسلام، یعنی ابن­سینا و غزالی، رویکردهایی متفاوت در تبیین وجه نیاز آدمی به دین آشکار می­گردد. در حالی که ابن­سینا در تحلیل فلسفی خود بیشتر بر جنبه­های حقوقی و کارکردهای اجتماعی دین تأکید می­کند، تمرکز غزالی بر ابعاد ...

مقاله حاضر شامل دو بخش است. در بخش نخست گستره حکومتی دین محور سخن است و نیز به بیان ادله درون دینی و برون دینی آن می پردازد. بخش دوم در برگیرنده سخن منتقدان این رویکرد و حامیان محدودسازی قلمرو دین به امور فردی و خروج آن از عرصه حکومت است. از آن جا که مقصد عمده این نوشتار طرح سخن منتقدان به شمار می رود؛ بخش اول، به ویژه ادله درون دینی، به اختصار بیان شده و بخش دوم به تفصیل آمده است. این بخش، شش ...

چکیده ایده ها و اندیشه ها در فرایند شکل گیری لزوماً ترتیب درست و مراحلِ منطقی خود را طی نمی کنند. آنها بیشتر، وقوع و ظهوری «طبیعی»دارند تا «منطقی». از همین روست که مطالعات دین داری، پیش از مدل سازی و مدل سازی ها پیش از تأمل در مبانی ساخت مدل های دین داری به ظهور رسیده اند. مدل سازی برای دین داری، از پی ِمطالعات بسیط  اولیه در اطراف دین داری ضرورت پیدا کرد و کنکاش در منطق و مبانی ساخت مدل ها نیز ...

زیستِ احسن در جهان، نیازمند معرفت و نیز جهان آرایی است. این دو نیاز، پاسخ های بسیاری دارند که کامل ترین و عقلانی ترین آنها، پاسخ های دین است. پس انسان از دین، راه های جهان داری و جهان دانی و جهان آرایی می خواهد و دین خدا نیز این راه ها را به او می نمایاند. انتظار دین نیز از بشرآن است که سرمایه های عقلی و هنری و تجربی خود را در راه های پراکنده و نافرجام، هدر ندهد.

مقاله حاضر شامل دو بخش است. در بخش نخست گستره حکومتی دین محور سخن است و نیز به بیان ادله درون دینی و برون دینی آن می پردازد. بخش دوم در برگیرنده سخن منتقدان این رویکرد و حامیان محدودسازی قلمرو دین به امور فردی و خروج آن از عرصه حکومت است. از آن جا که مقصد عمده این نوشتار طرح سخن منتقدان به شمار می رود؛ بخش اول، به ویژه ادله درون دینی، به اختصار بیان شده و بخش دوم به تفصیل آمده است. این بخش، شش ...

پرسش و پاسخهایی در حوزه های گوناگون قرآنی است.  استاد نخست به بحث در قلمرو دین پرداخته و معتقد است هر چیزی که در رابطه با سلامت و سعادت معنوی و روحی و اخلاقی انسان باشد، در برنامه ها و اهداف قرآن قرار دارد. ایشان، نیاز انسان به شرع و دین را، لایزال دانسته و معتقد است انسان در مورد امور جزئیه و تنظیمات داخلی، به دین نیاز ندارد. از سوی دیگر پیامبران نیامده اند تا حرف تازه های بزنند، بلکه آمده اند...