جنبش جنگل در سال‏های پایانی جنگ جهانی یکم (1914-18م/1333-37ق) با قشون انگلیس درگیر جنگ‏هایی شد که زمینه‏ها و علل وقوع آن به تحولات نظامی قفقاز بازمی‏گشت؛ زیرا در آن زمان، قشون انگلیس ناگزیر بود که خود را به‌سرعت از خطۀ گیلان به آن منطقه برساند، اما عبور این قشون از گیلان با مخالفت جنبش جنگل روبه‌رو شد که درنهایت به جنگ بین دو طرف انجامید. نبرد‏ جنبش جنگل با قشون نیرومند انگلیس، ازجمله رویدادهای...

در عصر قاجار بواسطه وجود مناقشات ارضی با کشورهای همسایه و وجود نا امنی های داخلی، باعث شده بود تا تقویت ارتش، مورد توجه باشد. در پی این منظور حکومت مجبور بود تا به شیوه حکومت های قبل از خود،علاوه بر استفاده از نظامیان رسمی، از طوایف نیز در مواقع جنگ سرباز، به خدمت بگیرد. این پژوهش با رویکرد آرشیوی، تحلیلی در نظر دارد تا در حوزه ساختار شناسی اسناد نظامی دوره قاجار و با استفاده از محتوای اطلاعاتی...

در سال 1295ق و به هنگام سفر دوم ناصرالدین‌ شاه قاجار به اروپا و بازدید از کشور اتریش، استفاده از دانش و توان مستشاران آن کشور با هدف آموزش قشون ایران و انتقال دانش و فناوری نظامی مورد توجه و در دستور کار دولت‌مردان قاجار قرار گرفت. با ورود اتریشی‌ها و شروع به کار آنها، فعالیت‌ها و کوشش‌های بسیار و گوناگونی در زمینۀ آموزش تولید تسلیحات و نیز نگارش و ترجمۀ کتاب‌های نظامی به افواج و دانش‌آموزان مد...

سازمان قشون ایران در عصر زندیّه به­لحاظ ساختاری تفاوت چندانی با عصر افشاریّه و صفویّه نداشت؛ لذا شیوه‌های به­کارگرفته شده از سوی قشون نیز برداشتی از دوره­های پیشین بود. روش­های جنگی، قدیمی و مبتنی بر برتری نیروی انسانی و رزم قهرمانانه بود، اما استفاده از شیوه‌های مناسب نبرد نیز در پیروزی یا شکست سپاهیان نقش زیادی داشت. در دورة زندیّه از شیوه‌های مختلفی برای پیروزی در نبردها استفاده می­شد که عبارت ب...

در دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار و به سال 1272ق، از کشور فرانسه مستشارانی به‌منظور آموزش قشون و انتقال دانش و فناوری نظامی استخدام شدند. افسران فرانسوی‌ در طی سه سال خدمت، فعالیت‌هایی در خصوص آموزش و مشق فوج‌ها و فرماندهان آنها، تعلیم دانش آموزان دارالفنون، ساخت انواع جنگ‌افزار در قورخانۀ تهران و نیز نگارش و ترجمۀ کتاب‌های نظامی انجام دادند. در این مقاله، تلاش شده است بر اساس منابع دست اول تاریخی هم...

چکیده جامعه سنتی ایران در آغاز قرن 19م. گرفتار ارادۀ سلطه­جویانه قدرت­هایی شد که منافع آنها، منبعث از نظم نوظهور اروپایی بود. دولت‎های روسیه، فرانسه و انگلیس کنش­گران اصلی این فرآیند استعماری، بیشترین مصائب را بر ایران و ایرانی به بار آوردند. در این میان، دولت روسیه تزاری با طمع­ورزی به خاک ایران، آغازگر جنگی طولانی­ مدت شد. در روزگار دفاع نظامی ایران در برابر قشون روس، توجه به ملاحظات دفاع غیر...

چکیده جامعة سنتی ایران در آغاز قرن 19م. گرفتار ارادۀ سلطه­جویانة قدرت­هایی شد که منافع آنها، منبعث از نظم نوظهور اروپایی بود. دولت‎های روسیه، فرانسه و انگلیس کنش­گران اصلی این فرآیند استعماری، بیشترین مصائب را بر ایران و ایرانی به بار آوردند. در این میان، دولت روسیه تزاری با طمع­ورزی به خاک ایران، آغازگر جنگی طولانی­ مدت شد. در روزگار دفاع نظامی ایران در برابر قشون روس، توجه به ملاحظات دفاع غیر...

چکید ه نقش تعیین کننده سلامت جنگجویان در پیروزی در نبرد، تاریخچه طب نظامی را به هزاران سال پیش کشانده است. این پیشینه باستانی، گونه ای از سرآمدی در دانش و مهارت پزشکی را در قشون نظامی شکل داده ا ست که در درون خود نوعی همتاپروری و تربیت را نیز شامل بوده است. از سوی دیگر نقش دوسویه سلامت و امنیت سبب شد در ایران باستان نیز پایگاه های پزشکی عمدتا در قشون و پادگانهای نظامی ریشه گیرد و به سبب قرارگرف...

شکست نظامی ایران از روسیه و همچنین عدم وجود امنیت و نظم در امور داخلی ، زمامداران عصر قاجاریه را به این فکر انداخت که تغییراتی در نحوه آموزش نیروهای نظامی و انتظامی ایجاد شود .در همین راستا اعزام محصلین به اروپا ، تأسیس مدرسه دارالفنون ، تأسیس مدرسه قزاقخانه ،تأسیس مدارس نظامی توسط سوئدی ها و استخدام مستشاران نظامی صورت گرفت . در این بین ، استخدام مستشاران فرانسوی ، انگلیسی ، روسی مفید نبود و ا...

تشکیل قشون متحدالشکل توسط رضاخان تحولی اساسی و نوین در تاریخ ایران بود. اگرچه در پژوهش­های تاریخ معاصر بطور مفصل به نقش و عملکرد سیاسی و نظامی قشون رضاشاه پرداخته شده اما تاکنون هیچ کاوشی در اوضاع و شرایط داخلی ارتش و همچنین روابط و مناسبات موجود میان سربازان و درجه­داران و افسران و امرای آن و نیز جایگاه اجتماعی آنان صورت نگرفته است. پژوهش حاضر برای نخستین بار درصدد است با تکیه بر منابع موثق بو...