با ظهور اسلام، اعراب پراکنده و متفرق در قالب حکومت مرکزی، به شکلی متحد و یکپارچه درآمدند. پس از دوره پیامبر (ص) قدرت متمرکز عرب به دلایل مختلف، به مرزها و نواحی همجوار جزیره العرب دست-اندازی کرد که از آن تحت عنوان فتوحات یاد می شود. از جمله نواحی مورد هجوم، ایران- همسایه شرقی جزیره العرب- بود. در حین فتوحات و پس از آن گروهی از قبایل عرب به ایران مهاجرت کردند و در نواحی مختلفی نظیر خوزستان، کرما...

عرب­ها در دوره­های متعدّد و به دلایل گوناگون به ایران مهاجرت کردند. پیش از اسلام، قحطی، خشک سالی، تنگ دستی و شکست سدّ مأرب و سیل العَرِم و پس از اسلام، انگیزه­ ها­ی دینی و اقتصادی از مهم­ترین عوامل مؤثر بر مهاجرت ها بود. خراسان به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی، مزایای اقتصادی، و دوری از مرکز خلافت از مقاصد مهم مهاجران به شمار می رفت. پی آمدهای اجتماعی این مهاجرت ها عبارت بود از رشد شهرها، تغیی...

شناخت بخش مهمی از رویدادهای صدر اسلام در گروی شناخت قبایل عرب جاهلی و هنجارها و رویه های درونی و کشمکش های بین قبیله ای آنهاست. قبیله کنده یکی از قدرتمندترین قبایل یمنی قبل از اسلام است که به دلیل داشتن جنگاورانی نیرومند و جسور و سطح آگاهی رؤسای آن نقش آشکاری در تحولات سیاسی صدر داشت. نوشتار حاضر با واکاوی اطلاعات موجود در منابع اولیه چگونگی شکل گیری، نسب، انشعابهای درون قبیلگی، دین، سرزمینهای ...

اسطوره ها و نمادها، در نخستین لحظه های شناخت هستی از سوی انسان، زاده شده و قدیمی ترین لایه های فرهنگ معنوی یک جامعه را بازتاب می دهند. فهم نمادها ی کهن، ما را در رسیدن به دیدگاه و شیوه ی تفکر بشر اولیه و زندگی معنوی آن ها یاری می دهد. کاسیرر معتقد است صور فرهنگ، تجلیات افکار و تصورات و عواطف انسانی اند و کارکردی سازنده دارند که باید آن ها را در حالت خلاقشان درک کرد و برای شناختش باید آن را در ک...

دورق یکی از شهرهای مهم ایالت خوزستان نامی آشنا در متون جغرافیای تاریخی قدیم و جدید است. پیوند این منطقه با سواحل شمالی خلیج فارس و نیز قرار گرفتن آن میان منطقه ی بین النهرین جنوبی و ایالت پارس، اهمیت خاصی از لحاظ جغرافیایی به این کانون بخشیده است. این موقعیت ممتاز جغرافیایی، ضمن اثربخشی بر اوضاع اجتماعی و فرهنگی منطقه، ابعاد مختلفی از تاثیرات سیاسی را نیز به دنبال داشته است. به گونه ایی که در د...

قبل از طلوع اسلام و در دوره جاهلیت، عرب¬ها هیچ¬گونه آگاهی از تمدن و علوم رایج در جهان نداشتند. در زمینه فنون و شیوه¬های جنگی نیز اوضاع به همان شکل بود. آن¬ها با با شیوه-های ابتدایی یعنی شیوه کر و فر (جنگ و گریز) می¬جنگیدند و با ساده ترین و ابتدایی ترین ابزارها و تسلیحات به جنگ یکدیگر می¬رفتد. جنگ¬های عرب¬ها در این زمان بیشتر جنگ¬های قومی و قبیله¬ای بود و هرگاه دو نفر از دو قبیله با هم خصومت داش...

جنبش خوارج نماینده روح سرپیچی و تعصبهای قبیله ای و ناسازگاریهای تاریخی که در تیره ها و در قبایل عرب ریشه دارد نشان میدهد؛ و به همین جهت تأثیر آن بر اندیشه سیاسی این گروه در دوره امویان می باشد، که موجب شورشهای بسیاری در حکومت امویان بود. البته این شورشها موفقیت و پیروزی برای خوارج ایجاد نمی نمود ولی به کلیه نواحی اسلامی بسط پیدا کرد. از نظر سیاسی خوارج، امویان را خلفای واقعی نمی شمردند و غاصب و...

فتوحات اسلامی در اندلس از سال 92ه/713 م با ورود دو سردار نامی اموی طارق بن زیاد و موسی بن نصیر آغاز شد. تحرکات نظامی مسلمانان در اندلس توام با مهاجرت و اسکان جماعت عظیمی از قبایل عرب و بربر بود، حضور فعال و پر شتاب این قبایل در سرزمین ناآشنای اندلس همواره با آرامش توأم نبود؛ در گزارش ضد و نقیض منابع و اطلاعات آشفته مطالعات، از حضور قبایل یمنی و مضری و شامی که به عربان مشهورند در کنار بربرها و ق...

مقاله‌ی حاضر، مقدمه‌ای است در شناخت حیات فرهنگی ـ اجتماعی قبایل و عشایر عرب کشور عراق، به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر تشکیل دهنده‌ی ترکیب جمعیتی این سرزمین، که به‌رغم گذشت قرون متمادی، تغییر چندانی نکرده است. با این پیش فرض،‌ که برخی از آداب و رسوم قبایل و عشایر عراق، به دلیل آغاز مهاجرت و استمرار آن از شبه جزیره‌ی عرب، در تاریخ این سرزمین ریشه دارد و گذشت زمان، نتوانسته آن را از میان بردارد. ...

در دوران پیش از اسلام قبایلی چند از عرب جنوب، نواحی یمن و جنوب حجاز را رها کرده و به شام کوچ کرده بودند. رهبری آنها در دست قبیله ی بنی کلب بود. در برابر اینان، قبایل دیگر از عرب شمال تحت رهبری قبیله ی قیس نیز در این ناحیه سکونت کردند و در طول زمان این دو گروه به صورت دو حزب رقیب درآمدند. معاویه طی یک پیوند سیاسی دختری از کلبیان را به همسری گرفت و فرزندش یزید را ولیعهد خود ساخت. کمکم عده دیگری ا...