مکتب فرمالیسم یکی از بزرگ ترین مکتب های نقد ادبی معاصر است که در آن بیش تر به شکل و صورت اثر ادبی اهمیت داده می شود و تمامی مسائل خارج از متن (شخصیت و زندگی شاعر، تاریخ، مسائل اجتماعی، فرهنگی، روان شناسی و ...) در حاشیه قرار می گیرد. مسئله ی برجسته سازی که امروزه در بیش تر آثار ادبی مطرح است، ریشه در این مکتب دارد؛ به طوری که فرمالیست های چک برای اولین بار این موضوع را مطرح کردند و گفتند، مهم ت...

فرایند قاعده افزایی چیزی نیست جز توازن در وسیعترین مفهوم خود و این توازن از طریق "تکرار کلامی" حاصل می آید. در این شگرد، قواعدی بر قواعد زبان معیار افزوده می شود که موجب برجسته سازی در متن ادبی می گردد. قاعده افزایی موجب ایجاد موسیقی در زبان شعر می گردد و استفاده از آن بر توانایی شاعر در بهره گیری از ظرفیت های زبانی به منظورناآشنا ساختن و برجستگی زبان دلالت می کند. از این رو صورتگرایان روس، آن ...

طاهره صفارزاده از شاعران صاحب سبک شعر نو فارسی است که توانسته است به زبان خاص خود در شعر دست یابد. واکاوی شعر صفارزاده نشان می‏دهد که با وجود تأکید وی بر حضور اندیشه و معنا در شعر، شکل ظاهری و صورخیال نیز در اشعار او مورد توجه قرار گرفته ‫است. وی به خصوص در اشعار بلند خود، به ساختمان شعر بسیار اهمیت می‫دهد و این ساختمان را با نوعی از این تداعی‫های ذهنی که به شکل دوایری تو در توست ایجاد می‫کند. ...

هدف پژوهش حاضر این است که پس از تحلیل و بررسی ویژگی های زبانی 30 اثر از 10 شاعر کودکانه سرا (سه اثر از هر شاعر) در دهه 1380 که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای گروه سنی الف و نیز گروه سنی ب و ج انتشار یافته است، میزان گرایش زبان ادبی این آثار را به پیش نمونه های شعر یا نظم مشخص سازد. برای این منظور، پس از بررسی امکانات قاعده افزایی یعنی توازن آوایی، واژگانی و نحوی و همچنین امکانات...

قاعده افزایی یکی از شیوه های آشنایی زدایی در مکتب فرمالیسم روس است. در این شگرد قواعدی بر قواعد زبان معیار افزوده می شود که موجب برجسته سازی در متن ادبی می گردد. لیچ (leech)، برجسته سازی را به دو شکل انحراف از قواعد حاکم بر زبان (هنجارگریزی) و افزودن قواعدی بر قواعد حاکم بر زبان (قاعده افزایی) امکان پذیر می داند. یاکوبسن معتقد است که فرآیند قاعده افزایی چیزی نیست جز توازن در وسیع ترین مفهوم خود...

مهم ترین ثمره در عرصه ی نقد و نقادی، روشنگری خواننده و نویسنده است. در این راستا نقد فرمالیستی که حدود یک قرن با اصول و قواعد علمی در عرصه ی نقادیِ هنر های مختلفی به ویژه شعر فعالیت دارد، دارای اهمیت است. گرچه در مسکو به طور جدی آغاز شد، پیشینه ای دیرین دارد و افرادی، چون «افلاطون، ارسطو، آگوستین، کانت و ...» به آن اشاره داشته اند. از زمان شکل گیری اصولی این نقد در مسکو تا اوج گیری آن در چک و ام...

توجه به ادبیات داستانی معاصر و نقد و بررسی آن به کمک شیوه هایی به جز نقد سنتی که تا به امروز بیشتر مورد توجه بوده است، دریچه های تازه ای را بر روی ادب دوستان می گشاید. در این مقاله، نظریات مکتب فرمالیسم روس و لیچ، زبان شناس انگلیسی، مـورد توجـه قرار گرفته است، کـه از دیدگـاه ادبـی و زبان شناسی به آثار ادبی نگاه می کنند، چند اثر از هوشنگ گلشیری، نویسندۀ معاصر، پژوهش و بررسی شده است.

چکیده صورت گرایی یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت و سپس به چک و امریکا انتقال یافت. شکل، فرم و صورت اثر ادبی، هدف اصلی این نوع نقد است و راز دلنشینی معنای کلام را در پس صورتی منسجم و یکپارچه ـ که حاصل نظم و همنشینی سازمان یافته ی اجزای کلام است ـ جست و جو می کند. زبان، خیال، بیان، موسیقی و ... از جمله عواملـی به حساب مـی آیند که روی هم رفته شکل یک ...

در ادبیات، پیام های بسیاری وجود دارد که قواعد نحوی یا کلامی، یعنی قواعد ترکیب و هم نشینی واژگان یا ساخت ها را در زبان مخدوش می سازد. شکستن یا گذر از این قواعد، مخاطب را متوجه پیام جدیدی می سازد. به ویژه در حوزه ی معنا، تخطی از قواعد و هنجارهای معنایی زبان، محتوای جدیدی را به ذهن شنونده یا خواننده القا می کند. زبان ادبی معمولا به طور آگاهانه و عمدی ، فراتر از هر قاعده-ای می رود و به این اعتبار ش...

پیام­های بسیاری در ادبیات، وجود دارد که قواعدصرفی و نحوی را در زبان مخدوش می­سازد. شکستن یا گذر از این قواعد، مخاطب را متوجه­ پیام جدیدی می­سازد. زبان ادبی معمولاً به طور آگاهانه و عمدی­، از هر قاعده­ای فراتر می­رود و به این اعتبار، شاید بتوان ادبیات را به معنای گریز از اقتدار زبان و انقلاب مداوم زبان خواند و شعر را گذر از یک معنا به معناهای بی­شمار. از طریق هنجارگریزی درمی­یابیم، شاعر با استفاد...