فلسفه تفکرِ عقلی روش مند و نظام مند دربارۀ هر موضوعی است. یکی از موضوعات مورد علاقۀ فیلسوفان در طول تاریخ، عرفان یا تجربۀ عرفانی بوده است. عرفا در فرهنگ ها و سنت های گوناگون مدعی راه یافتن به باطن عالم و اسرار هستی بوده اند. برخی عارفان یافته های خود در تجربه های عرفانی را بیان کرده، تصویر خود از جهان و انسان را عرضه داشته اند. اینجاست که فیلسوفان وارد معرکه می شوند و به کنجکاوی و کاوش در چیستی ...

این مقاله به بررسی پاره ای از دیدگاه های فلسفی ویژه شیخ شهاب الدین سهروردی - ملقب به شیخ اشراق - اختصاص یافته است. شیخ اشراق که بنیان گذار فلسفة اشراق به شمار می آید، در شماری از مسائل فلسفی با مشهور فیلسوفان و به ویژه فلسفة مشّاء به مخالفت برخاست. در این مقاله - پس از بیان مقدمه ای کوتاه - نگارنده با اشاره به برخی نوآوری های فلسفی و دیدگاه های بدیع شیخ شهاب الدین سهروردی و با استناد و تکیه به آ...

از شاخه های فلسفۀ عرفان، فلسفۀ عرفان نظری است و از مسائل فلسفۀ عرفان نظری، منطق و میزان عرفان نظری است. اساس این منطق نیز بر سنجش پذیری گزاره های عرفانی است که بر پایۀ «لکل علم میزان» و «لکل حکم معیار» تکیه دارد تا راه نقد و سنجش گزاره ها را برای شناخت صدق و خطایشان هموار سازد. اما در برابر نظریۀ سنجش پذیری، سه نظریۀ رقیب خطاناپذیری، معیارناپذیری و توصیف ناپذیری وجود دارند. در نظریۀ خطاناپذیری،...

نسبت تخیل و سیاست کم¬تر مورد عنایت پژوهشگران حوزۀ فلسفۀ سیاسی بوده است. پژوهش حاضر بر آن است این نسبت را در چارچوب فلسفۀ سیاسی اسلامی-ایرانی و با تأکید خاص بر اندیشه¬های شهاب الدین سهروردی، بنیانگذار حکمت اشراق، به بحث بگذارد. برخلاف فلاسفۀ یونانی و غربی که بر عقلانیت و جایگاه آن در فلسفه تأکید داشتند، حکمای مسلمان، به ویژه در ایران، برای توضیح فلسفی نبوت و لوازم معنوی آن، عنایت ویژه¬ای به خی...

فلسفه تفکرِ عقلی روش‌مند و نظام‌مند دربارۀ هر موضوعی است. یکی از موضوعات مورد علاقۀ فیلسوفان در طول تاریخ، عرفان یا تجربۀ عرفانی بوده است. عرفا در فرهنگ‌ها و سنت‌های گوناگون مدعی راه‌یافتن به باطن عالم و اسرار هستی بوده‌اند. برخی عارفان یافته‌های خود در تجربه‌های عرفانی را بیان کرده، تصویر خود از جهان و انسان را عرضه داشته‌اند. اینجاست که فیلسوفان وارد معرکه می‌شوند و به کنجکاوی و کاوش در چیستی ...

در سنت اسلامی، کمتر از هنر سخن به میان آمده است؛ به جز مواردی که در سنت فقهی از هنر  یاد شده است، در فلسفه، بحثی دربارۀ ماهیت و تعریف هنر وجود ندارد. بحث از فلسفۀ هنر به گونه ای که در فلسفۀ غرب به ویژه پس از قرن هجدهم مطرح شده است به هیچ روی در کتاب های فلسفی، عرفانی و حکمی دانشمندان مسلمان نیامده است. در کتاب های عرفانی فقط در موارد اندکی در پی بحث فتوت نامه ها یا بحث از نور، اشاراتی به هنر شد...

میرسیدعلی همدانی از زمرۀ مردم اهل تصوف عصر چهاردهم میلادی است. آثار این ادب متصوف زیاده از هفتاد بوده و تقریباً همۀ بخش های علوم زمان را دربر می گیرد. در تعلیمات میرسیدعلی، عشق جایگاه خاص دارد. این عشق برای او سرشار از اندیشه های عاشقانه و اهداف عارفانه است و دنیای معنوی اش حقیقت عرفانی است. در این مقاله، ضمن تبیین موضوع عشق عرفانی در نگاه میرسیدعلی، مصادیق آن در آثارش مورد بررسی قرار گرفته است....

در سنت اسلامی، کمتر از هنر سخن به میان آمده است؛ به‌جز مواردی که در سنت فقهی از هنر  یاد شده است، در فلسفه، بحثی دربارۀ ماهیت و تعریف هنر وجود ندارد. بحث از فلسفۀ هنر به‌گونه‌ای‌که در فلسفۀ غرب به‌ویژه پس از قرن هجدهم مطرح شده است به‌هیچ‌روی در کتاب‌های فلسفی، عرفانی و حکمی دانشمندان مسلمان نیامده است. در کتاب‌های عرفانی فقط در موارد اندکی در پی بحث فتوت‌نامه‌ها یا بحث از نور، اشاراتی به هن...

هانری کوربن دین پژوه، شیعه شناس و فیلسوف برجستۀ فرانسوی در مطالعات تطبیقی متعددش توانست ارتباط فلسفی و عرفانی بین فلسفۀ خسروانی ایران باستان با روایات اسلام شیعی و فلسفۀ اشراق مطرح کند. وی با بررسی بر روی آثار سهروردی و ابن سینا نه تنها به بن مایه های فلسفۀ خسروانی دست پیدا کرد، بلکه به سرچشمه های اصلی فلسفۀ خسروانی، حکمت مزدایی، روایات اساطیری و متون مربوط یه آیین زردشتی نیز توجه داشت، و  همچن...

میرسیدعلی همدانی از زمرۀ مردم اهل تصوف عصر چهاردهم میلادی است. آثار این ادب متصوف زیاده از هفتاد بوده و تقریباً همۀ بخش‌های علوم زمان را دربر می‌گیرد. در تعلیمات میرسیدعلی، عشق جایگاه خاص دارد. این عشق برای او سرشار از اندیشه‌های عاشقانه و اهداف عارفانه است و دنیای معنوی‌اش حقیقت عرفانی است. در این مقاله، ضمن تبیین موضوع عشق عرفانی در نگاه میرسیدعلی، مصادیق آن در آثارش مورد بررسی قرار گرفته است....