اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دوران حیات خود یکی از دو ابر قدرت جهان به شمار می¬رفت. این کشور نوع خاصی از سازماندهی اقتصادی را به نمایش درآورد که تا آن زمان در هیچ ملتی دیده نشده بود. سیستم برنامه¬ریزی دستوری که تمام تصمیمات اقتصادی در گوسپلان گرفته و برای اجرا به تمام بخش¬های اقتصادی دیکته می¬شد. این کشور رشد سریعی را در ربع دوم قرن بیستم به خود دید اما آهسته آهسته با کاهش رشد اقتصادی و در ...

جهان در سالهای پس از خاتمه جنگ جهانی دوم دارای نظام دو قطبی بود و رقابت ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در سالهای جنگ سرد، ساختار نظام بین الملل را شکل می داد. فروپاشی شوروی در سالهای واپسین قرن بیستم بی تردید یکی از مهمترین و در عین حال عجیب ترین رخدادهای سده حاضر به شمار می رود. مهمترین پیامد این رخداد عظیم، خارج شدن جهان از سیستم دو قطبی و پایان جنگ سرد بود. با فروپاشی شوروی دورانی ...

سقوط اتحاد جماهیر شوروی و امپراتوری سیاسی و اقتصادی اش واقعه ای بسیار تاریخی، غیره منتظره، سریع و به لحاظ اقتصادی زیان بار بود. پس از گذشت بیش از دو دهه هنوز محققان بسیاری، چگونگی فروپاشی شوروی را مورد بحث قرار می دهند. هدف این پژوهش بررسی ریشه ها و دلایل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از زمان نیکیتا خروشچف با تاکید بر نقش محوری اقتصاد بوده است. نتایج بررسی ها نشان میدهد، تنگناهای اقتصادی و بن بست ...

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، از ابعاد درونی و بیرونی، قابل تبیین و بررسی می باشد. لکن، بدلیل وسعت و گستره عوامل موثر در فروپاشی، فصول گذشته این رساله در راستای پاسخ به سئوال اصلی پژوهش مبنی بر علل درونی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تنظیم و ارائه گردید. از آنجا که عوامل درونی فروپاشی نیز مختلف و گوناگون می باشد، دراین تحقیق صرفا در پی کشف رابطه یکی از عوامل درونی با موضوع فروپاشی بودیم . لذا فرضیه...

قزاقستان آخرین جمهوری اتحاد شوروی بود که استقلال خود را اعلام کرد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، این کشور به‌دنبال بازسازی هویت ملی خود، اصلاحات اقتصادی را آغاز کرد. به‌سبب وابستگی شدید به مسکو، تغییر ساختارهای سیاسی و اقتصادی در این کشور آسان نبود. در سال‌های اولیۀ استقلال، قزاقستان برای انجام اصلاحات اقتصادی، به‌دلیل رخداد بحران مالی آسیا، مسیر سختی پیش رو داشت؛ اما دولت با جدیت این برنامه‌ها را...

منطقه خزر در وضعیت ژئوپلیتیک قدیم خود در دوره اتحاد شوروی در موقعیت حایل بین حوزه نفوذ دو ابرقدرت قرار داشت. ولی پس از فروپاشی شوروی به دنبال بروز ساختارهای جدید و ظهور سه کشور نوظهور در منطقه، مناسبات جدیدی بین حوزه های جغرافیا، قدرت و سیاست بر این منطقه حکمفرما شد. این مناسبات جدید منافع ایران در خزر را دچار تغییرات جدی کرد و تعریف های جدیدی از منافع ژئوپلیتیکی ایران در خزر را پدید آورد. دولت...

در مورد اهمیت تغییرات رخ داده در سمت و سوی نظم بین المللی به خصوص پس از فروپاشی «دیواربرلین»، باید بیان داشت که اتحاد دو آلمان مهم تر از همگرایی در اتحادیه اروپا، فروپاشی اتحاد شوروی مهم تر از اتحاد دو آلمان و خیزش چین نیز مهم تر از فروپاشی اتحاد شوروی بوده است. امروزه خیزش چین «دامنه ای از تشویش و نگرانی» را در بین کشورهای مختلف به خصوص امریکا ایجاد کرده و باعث شده است این نقش جدید نه تنها به ...

اتحاد جماهیر شوروی در تمام دوران موسوم به جنگ سرد قریب به سه ربع قرن در کنار ایالات متحده آمریکا، یکی از دو ابرقدرتی به شمار می رفت که داعیه ارائه الگویی بهتر برای حیات بشری را مطرح می ساخت در دهه پایانی قرن بیستم برای همیشه از نقشه جغرافیای جهان محو شد . به بیان دیگر باوجود رشد سریع شوروی در دهه های ???? تا ????، الگوی رشد اقتصادی این کشور از اواسط دهه ???? ناکارآمدی خود را در حوزه های مختلف...

در نخستین سال­های دهه 1990 جهان شاهد تحولات شگرفی بود که نقطه اوج آن به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل 15 کشور جدید انجامید. قبل از فروپاشی کشور شوروی دریای خزر جزء آبهای داخلی دو کشور شوروی در شمال و ایران در جنوب محسوب می­شد. هریک از طرفین بر مبنای مفاد قراردادهای منعقد شده در سال­های 1921 و 1940 م از منابع موجود در این دریا استفاده  می­کردند. پس از فروپاشی شوروی کشورهای جدید دیگری مانند:...

با ظهور اتحاد جماهیر شوروی در آسیای میانه، شهرهای سنتی مسلمان نشین به دلیل تاریخ، میراث کهن و با توجه به «فئودالیسم» قرون گذشته، نتوانستند خود را با ایدئولوژی جدید و تفاسیر و شیوه های «مارکسیسم- لنینیسم» ارائه می داد، سازگار کنند. در شیوۀ جدید برنامه ریزی برای شهر، محله و مرکز شهر سنتی جای خود را به «مایکرو رایان» (واحد پایه شهر شوروی) و مراکز جدید شهری یا بلوار های بزرگ که نماد بزرگی و عظمت شو...