داستان آفرینش نخستین انسان عنصر مهمّی در فرهنگ و دین بیشتر ملّتهای جهان بوده است. این داستان در فرهنگ و طرز تفکّر بشر معاصر نیز نقش مهمی ایفا می کند. در این مقاله یک پژوهش تطبیقی درباره یکی از اجزای این داستان، یعنی مکانی که خاک آدم از آن برداشته و آدم در آن خلق شد میان متون اسلامی و متون یهودی انجام شده است. بدین منظور تعدادی از متون یهودی و اسلامی با هم مقایسه شده اند، تا مشخّص شود این متون چه شب...

یهودیان در سحر و انواع مختلف فنون و روش‌های آن تبحر داشتند و در فرهنگ جوامع مسلمان هم با ویژگی رازآمیزی ساحرانه و توانایی‌های فراطبیعی جادوگرانه شناخته می‌شدند. از انواع مختلف سحر، طلسمات در جوامع یهودی و مسلمان رواج بیشتری داشت و پایه و اساس اصلی آن را تصاویر انسانی و حیوانی شکل می‌داد. با توجه به چنین جایگاهی، بازشناسی طلسمات مصور یهودیان در میان فرهنگ اسلامی مسئله‌ی مقاله‌ی حاضر است. پرسش ای...

چکیده تقدس بیش از حد سنت شفاهی (تلمود) در برهه هایی از زمان در یهودیت ربانی، که موجب به حاشیه رانده شدن کتاب مقدس شده بود، گروهی را به مخالفت با آن سنت واداشت که فرقه قرائیم از این گروه بود. فرقه قرائیم در قرن دوم / هشتم، آن هم در زیر لوای فرهنگ و تمدن اسلامی شکل گرفت. قرائیان عقل گرا بودند و متکلمان این فرقه برای تفسیر کتاب مقدس، کلام معتزلی را به خدمت گرفتند و با مدد جستن از این کلام سعی در م...

در فرهنگ اسلامی، ایوب نمادی از صبر و شکیبایی است به طوری که «صبر ایوب» به مَثَلی ماندگار در فرهنگ مسلمانان تبدیل شده است. مطابق روایت قرآن، شخصیت ایوب در کوران «رنجی عظیم» و «صبری شگفت» شکوفا شده و قرآن کریم ایوبِ پیامبر را با اوصافی چون «صابر»، «نعم العبد» و «اوّاب» ستوده و او را برای «اولوالالباب» شایسته یادکرد دانسته است. اما کتاب مقدسِ یهودی-مسیحی از ناله‌های ایوب و شِکوَه‌های او از عدالت خدا روای...

تقدس بیش از حد سنت شفاهی (تلمود) در برهه‌هایی از زمان در یهودیت ربانی، که موجب به حاشیه رانده شدن کتاب مقدس شده بود، گروهی را به مخالفت با آن سنت واداشت که فرقه قرائیم از این گروه بود. فرقه قرائیم در قرن دوم / هشتم، آن هم در زیر لوای فرهنگ و تمدن اسلامی شکل گرفت. قرائیان عقل گرا بودند و متکلمان این فرقه برای تفسیر کتاب مقدس، کلام معتزلی را به خدمت گرفتند و با مدد جستن از این کلام سعی در مقابله ...

یهودیان حضوری دیرپای در ایران دارند. ایشان برای ارتباط کتبی با یکدیگر خط و زبان «فارسی یهودی» را که به زبان فارسی و خط عبری است، ابداع کردند. قدیمی ترین سند از این شیوة نگارش به قرن دوم هجری باز می گردد. شاعران و نویسندگان فارسی یهودی آثار فراوانی را در تفسیر کتاب مقدس، دستور زبان و فرهنگ لغات عبری، هلاخا، میدارش، اشعار، امثال و حکایات، جادو، نامه ها و اسناد حقوقی، در قالب این خط عرضه نمودند. د...

یکی از زمینه های تحقیق درباره ادیان، فرقه ها و جنبش هایی است که در دل هر دینی شکل میگیرند و دیده ها را به سوی خود معطوف میکنند. این فرقه ها با تضارب افکاری که میان آنها رخ میدهد نکات بسیاری را برای محقق و پژوهشگر نمایان میکنند که با مطالعه کلی و گذرای این ادیان به دست نمی آید. یکی از ادیان مهم و قدیمی دین یهود میباشد که توسط انبیای بنی اسرائیل بنیاد نهاده شد و همچنان حیات خود ادامه میدهد. دین ی...

یهودیان حضوری دیرپای در ایران دارند. ایشان برای ارتباط کتبی با یکدیگر خط و زبان «فارسی یهودی» را که به زبان فارسی و خط عبری است، ابداع کردند. قدیمی‌ترین سند از این شیوة نگارش به قرن دوم هجری باز می‌گردد. شاعران و نویسندگان فارسی یهودی آثار فراوانی را در تفسیر کتاب مقدس، دستور زبان و فرهنگ لغات عبری، هلاخا، میدارش، اشعار، امثال و حکایات، جادو، نامه‌ها و اسناد حقوقی، در قالب این خط عرضه نمودند. د...

هدف اصلی این پژوهش معرّفی و تحلیل نمادهای رایج در سه دین یهود، مسیحیّت و اسلام در شعر نو فارسی است. به این منظور سروده های ده شاعر نوپرداز مطالعه و نمادهای دینی به کار رفته در شعر آن ها بررسی شد. بخش نخست پایان نامه، به تعریف نماد، انواع نماد، تفاوت نماد با استعاره و تشبیه و معرفی اجمالی شاعران مورد بررسی اختصاص یافته است. بدنه ی اصلی پژوهش، از صد و سی و دو مدخل تشکیل شده که به صورت فرهنگ الفبایی...

قوم یهـود، به رغـم شمار نسبتاً اندک و با وجود مهاجرت هـا، تبعیدها، اسارت ها و آوارگی های پی در پی از حدود 4000 سال پیش تا امروز و با وجود وام گیری های فرهنگی و اجتماعی از جوامع مختلف، به گونه ای کم نظیر هویت سنتی خود را حفظ کرده اند . پیشینه حضور یهودیان در قلمرو ایران کهن به دوره حاکمیت فراگیر هخامنشیان (550-331 ق.م.) و آشوریان می رسد. گفته اند اصفهان نخستین سکونتگاه یهودیان تبعید شده از فلسطی...