پهلوی اشکانی، یکی از زبان­های ایرانی است که نوشته­ های آن در دورة میانة زبان­های ایرانی از اشکانیان، ساسانیان و پیروان دین مانوی بر جای مانده‌است. در دورة نو زبان­های ایرانی، دیگر اثری از این زبان در دست نیست. با این­ همه، گویش­های ایرانی نو هر یک به گونه­ای دنبالة یکی از زبان­های ایرانی در دورة میانه و باستانی زبان­های ایرانی هستند. پاره­ای از زبان­های ایرانی دورة نو را می­توان دنبالة یکی از ز...

فضل الله نعیمی استرآبادی در قرن هشتم هجری آیینی را پی نهاد که هر چند از اندیشه های فرق دیگر متأثر بود، به نوبه خود در شکل گیری اندیشه­ها و جریان های دیگر اثرگذار گردید. افکار و اندیشه­های حروفیه مورد توجه شخصیت های سیاسی و علمی روزگار خود و جریان های سیاسی و فکری دوران پس از خود واقع شد. اصفهان از جمله شهرهایی بود که از موقع مطرح شدن اندیشه های فضل الله نعیمی بستر مناسبی جهت رشد و نشر اندیشه ها...

هنرمندان همواره در آثارشان متجلی می شوند، خاصه شعرا و نویسند گان، که آیینه ی هنرشان منعکس کننده ی احوال و شخصیت آنهاست. «عمادالدّین نسیمی» از شاعران عارف مسلک که در قرن نهم می زیست در نگاه کلی از دو منظر عرفانی و ادبی تحقیق و بررسی می باشد. او از پیروان حروفیه بوده ودارای مکتب خاص خود می باشد. نگرش او نیز مانند دیگر همفکران اوست که جهان ر ا به صورت حروف ترسیم کرده، و بر اساس آن به مسائل جهان می ...

فضل الله نعیمی استرآبادی در قرن هشتم هجری آیینی را پی نهاد که هر چند از اندیشه های فرق دیگر متأثر بود، به نوبه خود در شکل گیری اندیشه­ها و جریان های دیگر اثرگذار گردید. افکار و اندیشه­های حروفیه مورد توجه شخصیت های سیاسی و علمی روزگار خود و جریان های سیاسی و فکری دوران پس از خود واقع شد. اصفهان از جمله شهرهایی بود که از موقع مطرح شدن اندیشه های فضل الله نعیمی بستر مناسبی جهت رشد و نشر اندیشه ها...

رساله حاضر،تصحیح و تحقیق نسخه خطی مصباح الارواح اثر عامی شروی یزدی، تألیف 821 ق است.رساله شامل سه بخش مقدمه،متن اثر و تعلیقات است.در بخش مقدمه ابتدا توضیحاتی درباره موضوع اثر آمده است. موضوع مصباح،عرفان و تصوف است که نویسنده در آن اشاراتی به برخی از عقاید معتدل فرقه حروفیه داشته است.بحث های عرفانی موجود در اثر، مباحث چندان تازه ای نیستندو در آثار قبل و بعد از عامی نیز نمود داشته اند، اما او مطا...

حروفیه از سلسله جنبش های صوفی مسلک است که در شمال ایران و خراسان توسط فضل الله استرآبادی (796-740ه ق) پایه گذاری شده و توسط خلفای وی در مناطق مختلف همچون آناتولی و آذربایجان گسترش یافته و در اعتقادات پسیخانیان و سربازان ینی چری در عثمانی اثر گذاشت. این جنبش برخوردار از پاره ای عقاید و افکار به خصوص است که بهره گیری از حروف و اعداد اساس آن را تشکیل می دهد. مجموعه این باورها طی ادوار تاریخی، تکام...

کتاب بیان الواقع متنی است فلسفی-عرفانی از متون حروفیه، به نثری آمیخته به نظم، درباره مبدأ و معاد و نفس انسانی که توسط عالمی از فرقه حروفیه، به نام میر شریف شیرازی که در سده نهم ه.ق برای شخصی به نام وزیر زین الدین شیخ علی، نوشته شده است. از جزئیات زندگی مولف اطلاع چندانی در دست نیست. میر شریف پس از مقدمه کتاب، بحث راجع به خلقت انسان و مبدأ و مقصد او را شروع می کند در این بخش بعد از بیان نظر گروه...

گسترش ورود اروپاییان به ایران در قرن 19میلادی/13 هجری، اگرچه موجبات افزایش اطلاعات آنان در عرصه­های مختلف از طبیعت و جامعة ایران را فراهم ساخت، اما به­دلیل ادراک حسی یا سطحی از فرهنگ، ادیان و مذاهب ایرانی، به­ویژه مذاهب قومی، محلی و رازآلود، دریافت­های آنان با اما و اگرهای فراوانی همراه است. این امر در گزارش سیاحان غربی دورة قاجاریه از مذاهب صفحات غرب ایران به­وضوح قابل مشاهده است. هدف این پژوه...

قرائیم، یکی از کهن ترین فرقه های موجود یهودیت پس از جریان رسمی آن – ربانیان- می باشد که درمیانه قرن دوم شکل گرفت و بعدها به عنوان جریانی غالب در میان برخی مراکز یهودی ایران موردپذیرش قرار گرفت. نکته مهم دربارة فرقة قرائیم، تأثیرپذیری آنها از کلام اسلامی و تعاملشان با جریانکلامی معتزله است. نوشته حاضر، ضمن بررسی تاریخچة شک لگیری و تکوین قرائیم، برخی وجوهتأثیرپذیری قرائیم از کلام اسلامی را مورد ب...