ابوالقاسم فردوسی یکی از مهم­ترین شاعران ایرانی است که در سال 319 هجری قمری در طابران توس بدنیا آمد. به دلیل اینکه در این زمان ایران زیر سلطه بیگانگان بود، فردوسی بخاطر علاقه ملی به فکر نظم شاهنامه و گردآوری تاریخ ایرانیان در عصر باستان می­افتد. شاهنامه به دو بخش اساطیری و تاریخی تقسیم می­شود. با وجود اینکه فردوسی در شاهنامه ابیات زیادی را به اساطیر ایرانی و به خصوص دوره ساسانی اختصاص داده است و...

«دفتر دلگشا» نام منظومه‌ای‌است از صاحب شبانکاره‌ای که آن ‌را در قرن هشتم سروده است. شاعر در این منظومه، تاریخ ملوک شبانکاره‌ را از آغاز پیدایش تا اوان حملة مغول به نظم درآورده‌است. او در آغاز و انجام منظومة خویش مدّعی شده که فردوسی را در خواب دیده و به او سفارش کرده تا تاریخ شاهان عصر خویش را به نظم درآورد تا نام او نیز بدین روش جاودان بماند. بنابراین صاحب سرگذشت ملوک شبانکاره را منظوم می‌سازد و...

در شاهنامه فردوسی بازتاب بسیاری از آیین ها و باورهای کهن مردم این سرزمین را می توان یافت. داستان های شاهنامه در طول هزاره های زندگی بشر به دست نسل های گوناگون آفریده و در کنار هم چیده شده و از تأثیر ادیان و عقاید گوناگون برکنار نمانده است. آیین زروانی نیز در سده های بسیاری در ایران، دین و باور حاکم بوده است. آیین زروانی از متون اوستایی و پهلوی به متون فارسی زردشتی و از خدای نامه های عصر ساسانی ...

بخشی از منظومه ی بلند و حماسه ی جاوید فردوسی را نامه ها و پیام ها تشکیل می دهند. این پژوهش به بررسی پیام های موجود در شاهنامه و جایگاه پیک در آن اختصاص دارد.این پیام ها بر حسب مبدا و مقصد به سه دسته تقسیم شده اند: 1- الهاماتی ایزدی یا فریب های اهریمنی که به انسان منتقل شده است 2- نیایش هایی که انسان ها با خداوند داشته اند 3- پیام هایی که بین انسان ها رد و بدل شده است. این گروه عمده ترین بخ...

یکی از دشوارترین و پیچیده‏ترین مباحث شاهنامه شناسی، مسئلة منبع یا منابع فردوسی و شیوة استفادة وی از آنهاست. اشارة آشکار فردوسی، کمترین تردیدی بر جای نمی‏گذارد که منبع اصلی او، شاهنامة ابومنصوری بوده است، اما این که متن مذکور، یگانه مأخذ نظم شاهنامه بوده و یا فردوسی از منبع / منابع دیگر نیز بهره‏مند شده است، پرسشی است که در بخش نخست مقاله بر پایة چند دلیل عقلی و متنی مورد بررسی قرار گرفته و پس ا...

شاهنامۀ فردوسی را به سبب تنوع مقولاتِ تعلیم‌بخشی، قدرت و غنای مباحث تعلیمی و اشکالِ گوناگونِ تعلیمِ گسترده در لایه‌های پیدا و پنهانِ متن، اگر در زمرۀ ادبیات تعلیمی به شمار آوریم، راه اغراق نپیموده‌ایم. شاهنامه پرحجم‌ترین و قدیمی‌ترین میراث‌بَرِ اندرزنامه‌های ایران باستان در بابِ سلوکِ ملوک است و به چند معنا پایه‌گذار تعلیم پادشاهان، ترغیب آنان به نیکوروشی و تحصیل نیک‌نامی و تحذیرشان از...

شاهنامۀ فردوسی را به سبب تنوع مقولاتِ تعلیم‌بخشی، قدرت و غنای مباحث تعلیمی و اشکالِ گوناگونِ تعلیمِ گسترده در لایه‌های پیدا و پنهانِ متن، اگر در زمرۀ ادبیات تعلیمی به شمار آوریم، راه اغراق نپیموده‌ایم. شاهنامه پرحجم‌ترین و قدیمی‌ترین میراث‌بَرِ اندرزنامه‌های ایران باستان در بابِ سلوکِ ملوک است و به چند معنا پایه‌گذار تعلیم پادشاهان، ترغیب آنان به نیکوروشی و تحصیل نیک‌نامی و تحذیرشان از...

در میان کتب نوشته شده ی دوران ساسانی، مهمترین کتابی که منعکس کننده ی تاریخ ملی ایرانیان می باشد، کتابی است که در پهلوی خوذای نامک یا ختای نامک نام داشته و تاریخ ملی ایران باستان را از آغاز آفرینش تا دوران یزدگرد سوم به صورت مجموعه ای از قصص و روایات و داستان های ملی و مذهبی و حقایق تاریخی دربرمی گرفته است. تدوین اولیه ی این کتاب در دوران خسرو اول (531- 579 م) صورت پذیرفت و سپس در روزگار خسرو دو...

منظور از تلقّیات عامیانه درباره فردوسی و شاهنامه، روایات، باورها و دانسته های عامّه مردم ایران  - به غیر از طبقه اهل قلم و فرهیختگان- است که هم خاستگاه و شیوه حفظ و انتقال آنها شفاهی بوده و هم برخلاف آگاهی ها و خواسته های دسته دیگر (ادبا و مورّخان) مجال کتابت نیافته است. بخشی از این روایاتِ شفاهی/ مردمی در جلد نخستِ مجموعه فردوسی نامه استاد انجوی شیرازی گردآوری شده است و بررسی تحلیلی و طبقه بندی آنه...

شاهنامه جلوه گاه اسطوره های ایران و بازتاب نمادین آنهاست و فردوسی آنها را در اشعارش نمایانده است و پر از اسطوره هایی است که واقعیت های تاریخ کهن ایران را به گونه ای نمادین در خود نهفته دارد، یکی از این اسطوره ها، خورشید بوده است. این پایان نامه پژوهشی درباره ی « بازتاب اسطوره ی خورشید در شاهنامه ی فردوسی » است. خورشید چه در مقام یکی از ایزدان و چه در نقش خدای برتر ، همواره ستایش شده و نیایش ها...