نقد کهن­الگویی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره ها و کهن الگوها و نقش آن­ها در ادبیات می پردازد. در این مقاله کهن الگوی داستان امیرارسلان بر اساس نظریۀ تفرد یونگ تحلیل کهن الگویی شده است؛ به این شرح که امیرارسلان به­عنوان قهرمان جست­وجوگر برای رشد و تکامل و دستیابی به کهن­الگوی خویشتن، حرکت خود را آغاز می کند و با دیدن تصویر فرخ لقا (آنیما) بیدار می شود و به سط...

ازجمله رویکردهای متعدد نقد و بررسی آثار ادبی، نقد اسطوره‏شناختی یا نقد کهن‏الگویی است، که خود یکی از شاخه‏های فرعی نقد روان‏شناختی به شمار می‏آید. این رویکرد که عمدتأ بر پایه‏ی اندیشه‏ی روان‏پزشک سوئیسی، کارل گوستاو یونگ تکوین یافته است، به بررسی عناصر ساختاری اسطوره که در ناخودآگاه جمعی حضور دارند، می پردازد؛ به باور یونگ، این عناصر ساختاری، نوعی تجارب همگانی است که به گونه‏ای در همه‏ی نسل ها ...

یکی از مباحث مهمی که با نظریه‌پردازی یونگ، ابتدا به عرصۀ روان‌شناسی و با سیر تدریجی، وارد دنیای نقد ادبی شد، تحلیل شخصیت‌‌های داستانی آثار ادبی براساس «فرایند فردیت» است. در چهارچوب این فرایند، شخصیت داستانی در مسیر دستیابی به تفرد، با دسته‌‌ای از کهن‌‌الگوها برخورد می‌‌کند و با پشت سر گذاشتن هر یک از این کهن‌الگوها، رفته‌رفته به حقایق درونی خود پی می‌‌برد و به بازسازی ضمیر ناخودآگاه بیمارش می‌...

در اسطوره گیل گمش که تاریخ تدوین آن به دو هزار سال پیش از میلاد باز می گردد راجع به معنای زندگی و غایت هستی در قالب اسطوره بحث هایی به میان آمده است. گیل گمش پادشاه شهر اوروک پس از مرگ دوستش انکیدو و تأثیری که این واقعه در وی به جای گذاشت رهسپار سفر شد تا بی مرگی و جاودانگی را به دست آورد و با ایزدان نامیرا همتراز گردد. البته او پس از گذشتن از مسیرهای دشوار و تحمل سختی های بسیار بر اثر غفلتی بخ...

ناخودآگاهی جمعی یکی از مفاهیمی است که در روانشناسی ژرفای یونگ بیشتر به آن پرداخته می شود. این لایه عمیق از روان به گذشته های بسیار دور باز می گردد که کهن الکوها را در ان می توان یافت. یکی از کهن الگوهای مهم فرآیند تفرد، خویشتن است. یونگ با بررسی رویای بیماران خود دریافت که نماد درخت به این کهن الگو اشاره دارد. بنابراین این نماد را می توان در آثار هنری نیز بررسی نمود.

متون عرفانی، گستره‌ای پهناور از کنکاش‌های روانی برای شناختی هرچند ناچیز از مقام قرب الهی و در مرحلة بعد، شناخت زوایای پنهان و ناشناختة ابعاد روحی خود صاحب‌اثر است تا پروردگار خویش را درک کند و تا حد توان، به وی تقرب جوید. در مکتب روان‌شناسی تحلیلی یونگ، «فرایند تفرد» تلاش ناخودآگاهانة بشر در دستیابی به تکامل روان است؛ اما در عین حال، همین مفهوم توضیح می‌دهد که بشر هیچ‌گاه نمی‌تواند به تکامل روا...

دلبستگی و جدایی- تفرد دو فرایند مهم رشدی هستند که در نوجوانی مجدداً فراخوانده شده و اهمیت فراوانی می یابند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ گویی به این سؤالات است که آیا فرایند دلبستگی و جدایی- تفرد در دختران و پسران به شیوه های متفاوتی طی می شوند و آیا جنسیت می تواند بر روابط این دو فرایند بر یکدیگر تأثیرگذار باشد. بدین منظور 300 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان به صورت تصادفی و بر اساس جنسیت به دو گروه 1...

دلبستگی و جدایی- تفرد دو فرایند مهم رشدی هستند که در نوجوانی مجدداً فراخوانده شده و اهمیت فراوانی می یابند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ‌گویی به این سؤالات است که آیا فرایند دلبستگی و جدایی- تفرد در دختران و پسران به شیوه های متفاوتی طی می شوند و آیا جنسیت می تواند بر روابط این دو فرایند بر یکدیگر تأثیرگذار باشد. بدین منظور 300 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان به صورت تصادفی و بر اساس جنسیت به دو گروه 1...

مقاله حاضر به بررسی نظریات یونگ در رمان شازده احتجاب اثر هوشنگ گلشیری اختصاص دارد. در این مقاله دیدگاه هایی که یونگ بعد از فروید وارد حوزه ی روان شناسی کرد، مورد بررسی قرار می گیرد و رد بینش های کهن الگویی او در رمان شازده احتجاب پی گرفته می شود. کهن الگوهایی که وی بدانها پرداخته است در چهار دسته ی شخصیت ها (زن کهن الگویی، پیر خردمند، قهرمان)، موقعیت (سفر، جستجو، عشق ناتمام، حرکت از ندانستگی به...

سلامان و ابسال قصه­ای رمزی است که در قرن سوم هجری به دست حنین بن اسحاق از یونانی به عربی ترجمه شد. در روایت حنین بن اسحاق، سلامان، شاهزاده یونانی که گرفتار عشق دایه خود ابسال شده بود، به سبب ملامت شاه و اطرافیان به همراه ابسال به جزیره­ای دور دست گریخت و پس از آن که شاه سلامان را به ترک ابسال وادار کرد، سلامان دست در دست ابسال در دل دریا فرو رفت، اما به فرمان پادشاه سلامان زنده ماند و دریا ابسا...