آراء امام على )ع( در زمینه علوم قرآنى و آثار منتسب به آن حضرت )ع( در این حوزه مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده، پس از گزارش تعریف‌هاى گوناگون درباره علوم قرآنى، به بررسى طرق روایى و معرّفى بخشهاى رساله علوم قرآنى منتسب به امام على )ع( پرداخته و دیدگاه‌هاى امام على )ع( را درباره تأویل قرآن، تنزیل قرآن، محکم و متشابه، عدم اختلاف و تناقض در قرآن، عام و خاص، اسباب نزول، ناسخ و منسوخ و اعراب قرآن ...

 نویسنده در آغاز از دو نگاه نسبت به امام على(ع) یاد مى‌کند؛ یکى نگاه اهل سنت و دیگر نگاه شیعه. سپس آن دو را جامع و کامل ندیده، عظمت شخصیت امام را فراتر از آن دو معرفى مى‌کند. آن گاه قرآن‌شناسى را، والاترین مشخصه امام دانسته با استناد به نمونه‌هاى تاریخى از نقش على(ع) در حلّ پرسشهاى قرآنى، مرجعیت وى براى عالمان و علوم قرآنى و تلاش ایشان در حاکمیت بخشیدن قرآن، سخن مى‌گوید. در پایان به گواهى على(ع)...

 بررسى و نقد دیدگاه‌هاى مفسّران و مورّخان در مورد ویژگى‌هاى مصحف على(ع) است. بر پایه گزارشهاى تاریخى، پس از رحلت پیامبر(ص)، حضرت على(ع) سوگند یاد کرد تا قرآن را جمع نکند، ردا بر دوش نگیرد و به هیچ کارى نپردازد. چون چنین کرد و قرآن را گردآورد آن را بر حاکمان وقت و مردم عرضه کرد امّا آنان نپذیرفتند. اصل جمع‌آورى قرآن از سوى على(ع) و تألیف مصحف به دست آن بزرگوار حقیقتى روشن و پذیرفته است. امّا جزئیات ...

 بررسى مبانى فهم قرآن از دیدگاه امام على(ع) است. فهم زبان قرآن، مانند هر زبان دیگرى، نیازمند ابزار، قواعد و متکى بر مبانى‌اى است، شمارى از این مبانى در کلمات امام على(ع) بیان شده است. نویسنده، پس از اشاره به رابطه تنگاتنگ امام على(ع) با پیامبر(ص( و جریان موج‌آساى وحى بر کرانه وجود على(ع) و امتیازیابى او بر سایر اصحاب و خویشان پیامبر(ص(، به فهم‌پذیرى قرآن در دو نگاه اثباتى و نفى مى‌پردازد و بر آ...

 طبیعت و سرشت انسان در تفکر یهودى، مسیحى، مکتب‌هاى روان‌شناسى و از دیدگاه امام على(ع) مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. انسان‌شناسى به شاخه‌هاى گوناگونى تقسیم مى‌شود اما کانون این پژوهش انتروپوسوفى - Anthroposophy - است. برخى به کلى سرشت انسان را منکرند و انسان را حاصل الگوهاى فرهنگى مى‌دانند. در تفکر یهودى انسان بد و شرور نیست. تفکر مسیحى نگاهى خوش‌بینانه به انسان ندارد. در عصر روشنگرى انسان بی...

 سیر تاریخى »آیات الأحکام« در عصر تابعین مورد بررسى قرار گرفته است. عصر تابعین، عصر شکوفایى و گسترش فقه قرآنى به شمار مى‌آید. در این برهه، دگرگونى‌هایى در پژوهشهاى فقهى - قرآنى پدید آمد و در بستر آن، نهال مذهبهاى فقهى شکوفه زد و رو به رشد نهاد. مهم‌ترین آموزگاران صاحب مکتب تابعین، امام على(ع)، ابى بن کعب و ابن مسعود بوده‌اند.  در زمان تابعین، گرایشهاى گوناگون کلامى سیاسى و فقهى شکل گرفت. فاصله...

 گزارشى از تأثیر شگرف قرآن نسبت به سایر منابع معرفتى، بر اندیشه امام على(ع) است. نویسنده پس از شمارش منابع معرفتى امام از قرآن به عنوان مهم‌ترین منبع یاد مى‌کند و سپس از گونه‌هاى تأثیر قرآن سخن گفته و آن را به دو قسم مستقیم و غیرمستقیم تقسیم مى‌کند و گونه دوم را در دو محور دسته‌بندى مى‌کند: 1. ایجاد دیدگاه‌هاى کلى 2. تبیین معارف و مفاهیم. از محور نخست به عناوینى چون: بینش ارزشگذارى، نگاه آینه‌ا...

اساساً در منابع تربیت دینى نباید اولویت را به پیگیرى شیوه هاى جزیى داد، بلکه نیل به اصول و قواعد جامع که دربرگیرنده چارچوب تربیتى از منظر دین است، یگانه انتظار صحیح و مناسبى است که در مواجهه با این منابع باید مدّنظر قرار گیرد. سلوک و گفتار امام على(ع) به عنوان نمونه اى غنى از منابع مزبور با این رویکرد مورد توجه قرار گرفته است. برخى از این اصول عبارتند از: آخرت گرایى ـ دنیاگریزى، عمل گرایى ـ آرزوگ...

 گردآورى و ارائه دیدگاه‌هاى امام خمینى در زمینه علوم قرآنى است. امام خمینى هدف اصلى قرآن را خداشناسى و معنویات مى‌داند و آیاتى که درباره دنیا و نیازهاى مادى است همه به عنوان وسیله آن هدف اصلى است نه آنکه زندگى دنیا هدف اصلى باشد. ایشان معتقد است حقیقت نزول و کیفیت آن به روش علمى و طریق کشف و شهود حاصل نمى‌شود و اینکه برخى آیات نزول قرآن را به خدا و تعدادى به جبرئیل نسبت مى‌دهد، این نسبت، مجازى ...

 دیدگاه‌هاى کلامى، فقهى و قرآنى اباضیه و نظرگاه ایشان درباره دانش‌هاى قرآنى مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. اباضیه یکى از فرقه‌هاى خوارج به شمار مى‌آید و انکار اباضیان این حقیقت را تغییر نمى‌دهد. اباضیه اسماء و صفات خدا را توقیفى مى‌دانند صفات خدا را عین ذات او مى‌شناسند، خدا را همانند هیچ موجودى نمى‌دانند و آیات تشبیه را تأویل مى‌کنند، خدا را غیرقابل رؤیت مى‌دانند و از مخالفان پاسخ مى‌دهند و ...