إن شرح ابن أبی الحدید من الشروح المهمة لنهج البلاغة. إنه قد أولی فی شرحه اهتماماً خاصاً بالجانب البلاغی. ویرید هذا المقال أن یری میزات هذا الجانب من هذا الشرح وآثاره. منهج التحقیق فیه هو التوصیف والتحلیل بدراسة هذا الشرح وتحلیل بحوثه البلاغیة. وصل هذا التحقیق إلی نتائج، منها: إن أمیر المؤمنین إمام الفصحاء وسید البلغاء وثبت بالمنطق البلاغی أن نهج البلاغة صدر عن الإمام علی 7؛ لأنه ثبت تواتر بعضه عن...

ربما کان من أصعب الأمور علی دارس علم البلاغه فی العصر المملوکی، أن یستطیع حصر أنواع «البدیع» الذی کان سمه ممیزه للذوق الأدبی فی هذا العصر. ویبدو أن أصحاب البدیـع اختلفـوا فی عددها وفی أنواعها وفی تســمیاتـها، ولم یتفقوا علی أهمیتها ودورهـا فی العملیه الإبداعیه. لذلک یقوم هذا البحث بمحاوله فهم أسباب هذا الاضطراب من خلال مقارنه بین أهم الکتب التی تناولت هذا الموضوع، کذلک یعرض لأهم الأنـواع البیان...

یحاول هذا البحث حفرَ أرض (الالتفات) فی المدوّنه النقدیّه العربیّه القدیمه؛ زاعماً أنّ محاریث الدارسین قصّرت عن بلوغ طبقاتها العمیقه، وما تکنزه من لطائف وأسرار. ویجلو الخطُّ البیانیّ للالتفات- من الضمائر إلی أزمنه الفعل إلی المعانی فالأغراض، ومن زخرفه الکلام إلی صناعته وإنتاج دلالته، ومن البیت إلی القصیده، ومن علم البدیع إلی علم البیان إلی علم المعانی فالنقد- واحدهً من صور التوهُّج فی تراثنا النقدیّ، ولعلّ هذه...

إذا کان أسلوب الاستفهام لطلب فهم أمر لا علم لنا به فالاستفهام حقیقی. ولکن کثیراً ما یأتی الاستفهام من أجل أغراض أخری تسمّی بالأغراض الفرعیه تفریقاً لها عن الغرض الأصلی منه، وتسمّی تلک الأغراض الفرعیه بتجاهل العارف وهو مبحث من مباحث البلاغه المثیره للجدل، حیث وضعه بعضهم فی علم المعانی ووضعه آخرون ضمن علم البدیع. إنّ أقصی سعینا فی هذا البحث هو أن نبیّن الأغراض المختلفه لتجاهل العارف فی القرآن الکریم وأ...

چکیده ی پایان نامه بلاغت به معنی شیوا سخن گفتن است و در اصطلاح به مجموعه ی علوم معانی و بیان و بدیع اطلاق می شود. این علم که موضوع آن زیبایی و شیوایی سخن و خالی بودن آن ، از عیب است. از اوایل قرن سوم هجری با کتاب « البدیع » ابن معتز وارد تفکر جهان اسلام شد واز آن موقع تاکنون رساله ها وکتاب های فراوانی در این مورد نوشته شده است . رساله ی حاضر نیز در واقع یکی از آن کتاب ها است که دراین زمینه در...

قد کان أبو تمام من أبرز الشعراء المادحین، حیث أبدی وأعاد فی المدح وسلک فیه طریقاً یختلف عمّا کان یسلکه الجاهلیون والإسلامیون. نشأ أبو تمام فی دمشق یعمل عند حائک ثم انتقل إلی حمص حیث نظم قصائده الأولی ووصل إلی المعتصم وصار شاعره الخاص، وقد کان قبل ذلک مطروداً محروماً من قبل الخلفاء الذین کانوا قبل المعتصم. یمتاز أبو تمّام بما فی مدحه من منطق و اتساع أفکار وحکم وأمثال سائره مبثوثه فی تضاعیف أبیاته، وب...

کتاب دلائل الإعجاز فی علم المعانی از جرجانی امامِ بلاغت است. ظاهراً در این کتاب باید مسائل مربوط به فنّ معانی بحث شود، ‌ولی چنین نیست بَلْ در این کتاب از: کنایه، استعاره،‌ تمثیل، تشبیه و مجاز هم بحث شده؛ همان طوری که در کتاب دیگر عبدالقاهر به نام «اسرار البلاغة فی علم البیان» از مباحث‌ِ مربوطِ به علمِ معانی مانند: تقدیم،‌تأخیر، حذف، فصل، وصل، التفات، ایجاز و اِطناب هم سخن گفته شده است. یا مثلاً در کتاب ...

کتاب دلائل الإعجاز فی علم المعانی از جرجانی امامِ بلاغت است. ظاهراً در این کتاب باید مسائل مربوط به فنّ معانی بحث شود، ولی چنین نیست بَلْ در این کتاب از: کنایه، استعاره، تمثیل، تشبیه و مجاز هم بحث شده؛ همان طوری که در کتاب دیگر عبدالقاهر به نام «اسرار البلاغه فی علم البیان» از مباحث ِ مربوطِ به علمِ معانی مانند: تقدیم، تأخیر، حذف، فصل، وصل، التفات، ایجاز و اِطناب هم سخن گفته شده است. یا مثلاً در کتاب «ال...