علوم بلاغی که در آغاز با تأمّل و تدبّر در قرآن و حدیث و اشعار عربی پدید آمد، شامل سه علم عمدة معانی، بیان و بدیع می شود. معانی و بیان زیر ساخت بلاغت است، در حالی که بدیع به جهات روبنایی آن توجه می کند. از سوی دیگر، محدودة علم بیان و بدیع ادبیات و شعر و محدودة علم معانی زبان است. در حوزۀ علم بیان، بحث مجاز مطرح می شود که به واسطة آن طرق مختلف و شیوه های گوناگون ایراد معنی واحد، همراه با اختلاف در ...

اسلوب تهکّم همواره یکی از متداول­ترین شیوه­های ادبی جهت تنبیه و هشیاری مخاطب بوده است. بدین صورت که متکلم جهت توهین، تحقیر و یا تنبیه مخاطب،لفظی را به­جای لفظی دیگر می آورد؛ مانند زمانی که مدح را به جای ذم و وعد را به جای وعید به کار گیرد. این صنعت بلاغی در هر دو علم معانی و بیان مورد نظر دانشمندان بلاغت بوده است و امام علی(ع) در بسیاری از خطبه­های نهج­البلاغه با اهداف مختلف از این صنعت ادبی بهر...

علوم بلاغی که در آغاز با تأمّل و تدبّر در قرآن و حدیث و اشعار عربی پدید آمد، شامل سه علم عمدة معانی، بیان و بدیع می شود. معانی و بیان زیر ساخت بلاغت است، در حالی که بدیع به جهات روبنایی آن توجه می کند. از سوی دیگر، محدودة علم بیان و بدیع ادبیات و شعر و محدودة علم معانی زبان است. در حوزۀ علم بیان، بحث مجاز مطرح می شود که به واسطة آن طرق مختلف و شیوه های گوناگون ایراد معنی واحد، همراه با اختلاف در ...

معروف نودهی در سال 1166هـ.ق در روستای «نوده» واقع در سلیمانیه عراق چشم به جهان گشود وهشتاد سال از عمرش را به تحصیل،وتدریس و تصنیف پرداخت و با بررسی آثارش متوجه می شویم که ایشان فردی بسیار توانا،علاقمند به مسائل دینی بوده و در به نظم کشیدن علوم مختلفه تبحر زیادی داشته و حرص می ورزیده است وی به سه زبان عربی،کردی و فارسی آشنایی داشته و اکثر قریب به اتفاق آثارش به زبان عربی است و در سال 1254هـ. ق چ...

چکیده: بدون تردید احادیث نبوی، مقدس‏ترین متون عربی بعد از قرآن کریم به شمار می‏آید . ارزش‏های بیانی و محتوایی آن دارای جوانب متعددی است و ظهور آن در عرصه ادبیات، غنای خاصی به درونمایه ‏و سبک هنری ادبیات بخشیده است. عظمت گفتار نبوی را می‏توان در آیات مبارکه زیر دریافت که خداوند درباره‏اش می فرمایند: ?وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَی. إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَی?(نجم،53/ 3-4) و (پیامبر) از روی هوس سخن نمی‏گوید. این سخن...

کنایه به عنوان یکی از گونه های علم بیان، از جمله شیوه ها و فنون ادبی لطیف و پسندیده برای بیان غیر صریح مفاهیم و مقاصد است. در این فن، گوینده بنا به اقتضای حال، غرض مورد نظر خود را در قالب کلامی جذاب ، به تصویر می کشد تا از راهی کوتاه و غیر مستقیم به هدف خویش نائل آید. کنایه نیز به سان دیگر فنون ادبی و غیر ادبی از زمان پیدایش تاکنون در مسیر حیات خود، دستخوش فراز و فرودهای فراوانی شده است و آنچه...

پایان نامه حاضر از سه فصل تشکیل شده است. در فصل اول سبک هندی و ویژگی های آن بررسی شده است. فصل دوم به زندگی نامه نظیری و مختصات فکری و شاعری او اختصاص دارد و در فصل سوم که حجم عمده پایان نامه را شامل میشود فروع هر یک از ارکان چهارگانه بیان به همراه بسامد آن در دیوان ذکر شده است. از بین ارکان چهارگانه بیان ( تشبیه- مجاز- استعاره - کنایه ) بیشترین بسامد ابیات دیوان نظیری مربوط به تشبیه است یعنی ...

تمثیل در شعر فارسی کاربردی دیرینه دارد و در سبک هندی از ویژگی های آن است. اهل بلاغت از گذشته تا امروز در تعریف و انواع آن دیدگاه های متفاوت داشته اند. گروهی آن را تصویر از نوع تشبیه یا استعاره دانسته و عده ای دیگر آن را صنعت بدیعی محسوب نموده، ضرب المثل ها را نیز تمثیل دانسته اند. در این مقاله سعی شده ضمن نقل و نقد دیدگاه ها و تعاریف مختلف از تمثیل، تعریفی دقیق از تمثیل ارائه و انواع آن معرفی گ...

سعدی شیرازی از بزرگ ترین شاعران فارسی زبان است که بر زبان عربی هم مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است. ولی همین اشعار کم ، نشان دهندۀ جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی سرا است. در این مقاله تشبیه که از موضوع­های محوری حوزۀ علوم بلاغی محسوب می شود در اشعار عربی سعدی بررسی و تحلیل می شود و نشان داده می شود که شیوه کا...

پیشرفت و تجلی هر پدیده ایی با تجزیه و تحلیل و موشکافی مطالب و مسائل آن امکان پذیر و برعکس پسرفت آن با اهمال این امر است، ادبیات و موضوعات آن نیز از این قاعده مستثنا نیست چنانکه این موضوع در گذشته در میان مسلمانان و امروزه در میان جویندگان علوم مشهود است. یکی از موضوعات ادبیات، علوم بلاغی و از آن میان علم بیان و در مباحث علم بیان مبحث کنایه و تعریض است که برخی در گذشته و حال (و شاید آینده) این د...