کوفه در تاریخ کلام امامیه، به راستی جایگاه ممتاز و اهمیت ویژه ای دارد. این برجستگی از آن روست که بازخوانیِ فکری و اندیشه ورزیِ این دوره از تاریخ امامیه، سهم عمده ای در به تصویر کشیدن اصالت و استقلال تفکر امامیان خواهد داشت. برخی تصویر گری های تاریخی از این دوران، نشان از تعبد محض و غیر عقلانی این گروه در اعتقاد  ورزی دارد. پاره ای از مطالعات، تلاش های عقلانی اصحاب امامیه در فهم معارف دینی را محدو...

کوفه در تاریخ کلام امامیه، به راستی جایگاه ممتاز و اهمیت ویژه‌ای دارد. این برجستگی از آن روست که بازخوانیِ فکری و اندیشه‌ورزیِ این دوره از تاریخ امامیه، سهم عمده‌ای در به تصویر کشیدن اصالت و استقلال تفکر امامیان خواهد داشت. برخی تصویر‌گری‌های تاریخی از این دوران، نشان از تعبد محض و غیر عقلانی این گروه در اعتقاد ‌ورزی دارد. پاره‌ای از مطالعات، تلاش‌های عقلانی اصحاب امامیه در فهم معارف دینی را محدو...

شعر خاقانی به دلیل برخورداری از تجربیات پرافت و خیز و جسورانه شاعر در دوران و محیط زندگی، شیوه فکری ومهارت در بهره­مندی از علوم و افکار متعدد، نمونه شاخصی برای بررسی خط سیر فکری و  عقلانی شاعر است. او از دانش­ها و فنون گوناگون  در  لایه­های درونی (محور عمودی و افقی ) اشعارش بهره می­برد، به نحوی که در بررسی های بینامتنی می­توان اشعارش را در دو سطح مفهومی و لغوی بررسی نمود و تاثیر کتب مقدس، داستا...

برای تأسیس یک دولت به مفهوم حقیقی آن چه باید کرد؟ ادبیات علم سیاست مملو و آکنده از راه‌حل­ها و فرمول­های ساده و پیچیدۀ اقتصادی، جامعه‌شناختی، سیاسی، فرهنگی و جز آن است. اگرچه نمی‌توان منکر اهمیت این نظریه­ها شد، واقعیت این است که کاربست آنها در بسیاری از کشورها در بهترین حالت به جوامعی ناهمگون و فاقد انسجام انجامیده است. درحالی‌که می‌توان بر حسب رشته­های مختلف علمی این امر را توضیح داد، از منظر...

فضایل عقلانی‌ در فرایند استنباط حکم و در مقام باورمندی و افتاء از مسائل مهمی هستند که فقیهان و مجتهدان می‌بایست به تحصیل آنها بپردازند. بدون تردید فقدان این فضیلت‌ها، موجب نقصان وجاهت و اعتبار ثمره عملیات فقاهت است. پیش‌فرض ما این است که عالمان دین همچون دیگر اندیشه‌ورزان به صورت آشکار و پنهان دستخوش آفت‌ها و آسیب‌های اخلاقی‌ هستند. فضائل متعددی از جمله گشودگی ذهنی، پشتکار فکری، دقت و تمرکز، تو...

هدف این مقاله تبیین توانایی های فکری و فقهی شیعی در مواجهه با تحولات و تغییرات اجتماعی می باشد که نویسنده با اشاره به دو نگرش مختلف اصولی و اخباری به تشریح ویژگی ها و مبانی فقهی فقهای اصولی شیعی می پردازد و معتقد است که این فقها با تاکید بر عناصری همچون نقش حکومت و احکام حکومتی نقش زمان و مکان حوزه فراغ و ... از پتانسیل بالایی در خصوص مواجهه با تحولات جدید برخوردارند این توانایی فکری به خوبی می...

رابطه‌ی عقل و دین به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و کُهن‌ترین چالش‌های فکری در میان فلاسفه، متکّلمان، حکیمان و فقیهان مسلمان (و حتی غیر مسلمان) موضوعی است که هم چنان مهمّ‌ترین مشغله‌ی فکری و فلسفی در حوزه‌ی زندگی اعتقادی، اخلاقی و سیاسی- اجتماعی به شمار می‌رود. به لحاظ تاریخی پیدایش فِرَق مختلف در قلمرو تمدن اسلامی قبل از هر چیز ریشه در رویکردهای عقلانی به دیانت و به عبارتی دیدگاه‌های آنان نس...

در این جستار با اشاره به اختلاف دیدگاه ها در تفسیر ایمان، نظریه ویلیام جیمز در تفسیر و توجیه ایمان در سه بخش مبانی فکری، چارچوب کلی و اراده معطوف به باور دنبال شده است.با توجه به دیدگاه جیمز در پراگماتیسم و نگرش به انسان به عنوان موجودی که صرفا عقلانی نیست، شکل اصیل دین را نیز بعد عاطفی آن می داند. وی در ضمن مقدماتی چند برای توجیه ایمان (با وجود فقدان شواهد کافی)، اراده معطوف به باور را کافی می...

خودآیینی عقلانی بیانگر آن است که آدمی چگونه می تواند فاعلیت معرفتی خود را محفوظ بدارد و اختیار تنظیم و اداره ی عقلانی خود را داشته باشد. این ارزش معرفتی غالباً در مقابل دگرآیینی عقلانی طرح شده که مطابق آن، باورنده، به علل درونی یا بیرونی، فاقد توانایی لازم برای اِعمال فاعلیت معرفتی خود است. از آغاز دوران مدرن، برخی فیلسوفان و متفکران به تصریح یا تلویح گمان کرده اند که باور دینی ناقض خودآیینی عقلا...

آنچه این پژوهش به آن می پردازد چگونگی رشد فکری و عقلی انسان ها در جامعه عصر ظهور است که با توجه به روایات می خواهد جوابی قانع کننده برای این پرسش بیابد و چیزی که بر اهمیت این مسأله می افزاید آن است که با توجه به اوصاف بی شمار و زیبای جامعه مهدوی، گاهی چگونگی رشد عقلی و پرتو آن یعنی رشد فکری پس از ظهور امام زمان(عج) در حاشیه قرار می گیرد و همه کارها به دست اعجاز سپرده می شود. لذا این تحقیق مدار ...