حلّ تعارض اخلاقی، مستلزم تصمیم گیری است. از این رو، هرگونه شیوة پیشنهادی برای حلّ تعارض اخلاقی، در حیطه عقلانیت عملی می گنجد. عقلانیت عملی بر عقلانیت نظری مبتنی است. عقلانیت عملی و نظری، دو روی­کرد واقع گرو انه و ایده آل­گروانه را دارد. روی­کرد های ایده آل­ گروانه در عقلانیت نظری، درپی دستورعمل های معرفتی، یقین بمعنی الاخص را طلب می کنند و در عقلانیت عملی، بهترین انتخاب ممکن را خواهانند. با وجود ...

در این مقاله با تفکیک «عقلانیت عملی» از «عقلانیت علمی و شناختی» نشان داده می شود که عقلانیت شناختی، مربوط به فاعل شناخت و عالم علوم انسانی است که اعتبار خود را از اعتبار عقلانیت پارادایم های فلسفهٔ علم می گیرد. اما عقلانیت عمل که به «موضوع شناخت» علوم انسانی مربوط است، اعتبار خود را وامدار فلسفه و نظام اخلاقی است. به علاوه وظیفهٔ عقلانیت شناختی در قلمرو علوم انسانی، فهم روشمند رفتارها و کنش های آ...

اهمیت ارسطو برای تعلیم و تربیت موضوع جدیدی نیست. او همچنین بر مباحث اخلاقی در تعلیم و تربیت بسیار تأثیرگذار بوده است. فرونسیس در اخلاق نیکوماخوس مبحث مهمی را تشکیل می دهد. مقاله حاضر ابتدا تفاسیر مختلف اصطلاح فرونسیس در اخلاق عملی ارسطو را بررسی و سپس دلالتهای آن را برای پژوهش در تعلیم و تربیت استنتاج کرده است. این مقاله نشان می دهد که تفسیر فرونسیس با توجه به عقلانیت، ادراک مبتنی بر موقعیت و م...

با فرض آنکه عقلانیت ممیزه آدمی و مولفه مطلوب اوست، و همچنین رفتارهای به ظاهر دیگرنگرانه و نوع دوستانه از او سر می زند، آیا نوعدوستی عقلانی است؟ آیا اخلاقی زیستن با اقتضای عقلانیت سازگار است؟ آیا بنا کردن اخلاق و نوع دوستی بر مبنایی عقلی ممکن است؟ اساساً آیا آدمی می تواند به معنایی حقیقی نوع دوست باشد؟ (آیا اخلاقی عمل کردن فارغ از منافع شخصی ممکن است؟) با چه مدلی از عقلانیت و عمل و عقل و استدلا...

مکتب اخلاقی توصیه گرایی هیر که یکی از مکاتب مطرح در فرااخلاق دوران معاصر است بر اساس مبانی و تحت تأثیر جریانات فکری و دیدگاه های اخلاقی خاصی تأسیس و نشو و نما یافته است. در حالی که احساس گرایان مفاهیم و احکام اخلاقی را تا سرحد بی معنایی و مفهوم نما بودن تنزل داده بودند؛ هیر تحت تأثیر متفکران بزرگی چون هیوم، کانت، و پوپر و نیز حوادث زمانه از جمله جنگ جهانی دوم و با هدف اعتلای علم اخلاق و حل مشکل...

تابع تقاضای پول در اقتصاد متعارف، سه انگیزه مبادلاتی، احتیاطی و سفته بازی را برای تقاضای پول در نظر می گیرد و علت آن، فرض عقلانیت ابزاری در طراحی و شکل گیری تابع تقاضای پول خانوار است. در صورتی که از نظر اسلام به علت آنکه عقلانیت حاکم بر خانوار، فراتر از عقلانیت ابزاری بوده و کارکرد آن ورود به حوزه های اخلاق و اجتماعی است، صفت های اخلاقی مثبت مانند نوع دوستی و گذشت هم بر شکل گیری تابع تقاضای پو...

مقولۀ «خوش بختی» از مسائل بنیادین و پرسش های دیرینۀ بشری به شمار می آید که با ابعاد گوناگون زندگی بشر پیوند دارد و لذا از زوایای گوناگونی بررسی شده است. در دوران جدید برخی از متفکران، از جمله جان لاک، این موضوع را بررسی کرده و با مشکلات آن دست و پنجه نرم کرده اند. جان لاک در این راه با مسائلی هم چون لذت و آلام بشری، اصول اخلاقی، عقلانیت رفتاری و معیار نیک و بد و هم چنین اجتماع، نهادهای دینی، حک...

تابع تقاضای پول در اقتصاد متعارف، سه انگیزه مبادلاتی، احتیاطی و سفته‌بازی را برای تقاضای پول در نظر می‌گیرد و علت آن، فرض عقلانیت ابزاری در طراحی و شکل‌گیری تابع تقاضای پول خانوار است. در صورتی که از نظر اسلام به علت آنکه عقلانیت حاکم بر خانوار، فراتر از عقلانیت ابزاری بوده و کارکرد آن ورود به حوزه‌های اخلاق و اجتماعی است، صفت‌های اخلاقی مثبت مانند نوع‌دوستی و گذشت هم بر شکل‌گیری تابع تقاضای پو...

این نوشتار تحلیلی‌ـ‌نظری با تدوین چارچوبی متشکل از دو مفهوم «مدرنیسم ایرانی» و «عقلانیت خودمدار» به چرایی آسیب­های اجتماعی پرداخته است. مدعای این نوشتار آن است که به دلیل نمود شکل خاصی از مدرنیسم در ایران، نوعی عقلانیت متشکل از عقلانیت ابزاری و فردگرایی مدرن شکل گرفته که با خودمداری تاریخی و تفرد ایرانی عجین شده و نوعی عقلانیت سیاه به‌وجود آورده است که خودمدار، خودشیفته، همه­چیزخواه، رقابت­جو و...