تصوف، یکی از راههایی است که امکان تحقق معنوی سلوک را برای میلیون ها نفر از پیروان قرآن فراهم می کند. نگارنده در این مقاله ابتدا به پیدایش تصوف و سیر تاریخی و نمود آن در شعر پرداخته است و از آنجا که پدیدۀ تصوف از بارزترین پدیده هایی است که عصر مملوکی در طول حیات خود تجربه کرد، در ادامه به دلایل گرایش به تصوف در این عصر می پردازد تا برای خواننده مشخص شود که چرا و چگونه گروهی از شاعرانِ این دوره به...

چکیده یکی از فنون شعری که قسمت قابل توجهی از شعر همه ی عصرهای ادبی و از جمله عصر مملوکی را به خود اختصاص داده, فن هجو است. این غرض شعری در گذشته غالبا در پی نبردهای شخصی و قبیلگی به وجود می آمد و یکی از راه های مبارزه و کسب درآمد بود. همراه با گذر زمان هجو نیز دچار تغِیراتی شد و در هر دوره ای ویژگی-های خاص خود را پیدا کرد. هجو ابتدا با قطعاتی کوتاه آغاز گردید و برای دفاع از فرد و قبیله بکار می ...

تصوف، یکی از راههایی است که امکان تحقق معنوی سلوک را برای میلیون ها نفر از پیروان قرآن فراهم می کند. نگارنده در این مقاله ابتدا به پیدایش تصوف و سیر تاریخی و نمود آن در شعر پرداخته است و از آنجا که پدیدۀ تصوف از بارزترین پدیده هایی است که عصر مملوکی در طول حیات خود تجربه کرد، در ادامه به دلایل گرایش به تصوف در این عصر می پردازد تا برای خواننده مشخص شود که چرا و چگونه گروهی از شاعرانِ این دوره به...

چکیده صفی الدین حلی یکی از بزرگترین شاعران عصر مملوکی است. این شاعر توانا به اغراض شعری فراوان پرداخته و در این میان رثا یکی از اغراض اصلی و مهم دیوان وی به شمار می رود که از نظر محتوایی در برگیرنده ی مضمونهایی همچون؛ نشان دادن بزرگی حادثه، حکمت، تأمل در باره ی مرگ و بی اعتباری دنیا، تبیین فضیلتها و صفات نیکوی متوفی، اشاره به شاهان و سرزمین های گذشته، ستایش جانشینها و فرزندان، تحریک بازماندگا...

شعر دوره ی مملوکی، هر چند از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران این دوره، دچار رکود و ضعف بسیار گشت، ولی در خود ویژگی ها و نوآوری ها یی داشت که بررسی و واکاوی آنها، خالی از فایده نیست. یکی از این نوآوری ها، زبان مطایبه و طنز است با اینکه طنز یکی از غنی ترین انواع ادبی است که در دوران مختلف شاهد آن هستیم، آنگونه که باید به آن توجه نشده و مورد بررسی قرار نگرفته است. همین امر سبب شده است که ادبیّات عرب به ...

کتاب صبح الاعشی، نوشته قلقشندی (9 ه.ق) که اصول نامه نگاری رسمی در عصر مملوکی را شرح می دهد منبعی غنی برای مطالعات ادب­ورزی تاریخی است. این مقاله با تکیه بر اصول ادب ورزی لیچ و الگوی ادب ورزی بیمن، پرده از شیوه های رعایت ادب که تابعی از روابط قدرت هستند در نامه نگاری عصر مملوکی برمی­دارد. نتایج نشان می دهد الگوهای ادب ورزی استفاده شده در این نامه ها با الگوی «تحقیر خویش و تعظیم مخاطب» که بیمن از...

چکیده نقد و تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوت تألیفات گذشتگان گردیده، و درنتیجه اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، می توان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. بر این اساس و به درخواست شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی وزارت علوم، تاریخ الأدب العربی فی العصرین المملوکی و العثمانی اثر هم...