زکریای قزوینی (600- 682 ه.ق) از علما و فقیهان قرن هفتم است که با تألیف کتاب خود در زمینه ی علوم طبیعی به نام " عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات" شهرتی جهانی یافت. آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار می گیرد، بررسی سرچشمه های ادبی و تصویری موجودات تخیلی تصویر شده در این کتاب و شرح دقیق ساختار ظاهری و رفتاری این موجودات است. موارد بررسی شده در این پژوهش نشان می دهد که خاستگاه اولیه موجودات تخیلی ...

زکریای قزوینی مجموعه ای از واقعیت تا خیال، دیده ها تا نادیده ها، تاریخ تا افسانه، و علم تا جادو را در کتابی گرد آورده و آگاه از عمل خویش، آن را عجائب المخلوقات و غرایب الموجودات نامیده است. این اوج و فرود واقعیت تا تخیل خوانندۀ آن روزگار را که هنوز میان این دو امر مرزی محسوس قائل نبوده است، به اندیشیدن وا می داشت؛ زیرا همان گونه که برای اثبات آن دلیلی وجود نداشته، برای تکذیب آن نیز دلیلی در دست...

عجایب المخلوقات قزوینی کتابی بسیار جامع و کامل است در حوزه معرفی موجودات عجیب و غریب و ماورایی که نام این موجودات در مذاهبی همچون مسبحیت و، اسلام در قالب داستان ها و رهنمودهای عرفانی اورده شده است. عجایب المخلوقات قزوینی به باورها و داستان های مذهبی که در گذشته توسط پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) گفته شده است را به صورت تصویری ارائه داده است. یکی از این باورهای اشاره شده در این کتاب، وجود و نقش فرشت...

در این پژوهش ساختار تصاویر نسخه‏ی خطی مربوط به قرن دهم کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات زکریا قزوینی که توسط شمس الدین محمد بن محمود بن احمد سلمانی طوسی در قرن ششم هجری قمری، بازنویسی شده را از منظر توجه به ساختار علمی ـ آموزشی تصاویر بررسی می‏کنیم. هدف اولیه از انجام این پژوهش، تبیین جایگاه تصاویر عجایب المخلوقات و کتاب‏هایی از این دست، در تصویرسازی علمی و آموزشی فرهنگ ماست. همچنین تبیی...

جهان‌شناسی و مسألۀ نظم حاکم بر جهان از موضوعاتی است که عالِمان علوم مختلف ازجمله عجایب‌نگاران در تمدن اسلامی به آن پرداخته‌اند. پرسش اصلی این پژوهش این است که عجایب‌نگاری‌ها، از حیث جهان‌شناسی و نشان دادن نظم حاکم بر جهان چگونه عمل کرده‌اند؟ در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی تلاش شده است به‌منظور دریافت درک صحیح از جهان‌شناسی در عجایب‌نگاری‌ها، در گام نخست، به جهان، جهان‌شناسی و عجایب‌نگاری در ت...

در این پژوهش سعی بر این است تا تصاویر قدیمی ترین نسخه ی خطی کتاب عجایب المخلوقات قزوینی که در موزه ی مونیخ می باشد بررسی شود. هدف نگارنده معرفی و تحلیل و بررسی تصاویر موجودات خیالی و حیوانات در فصل "عجایب و حیوانات بحری" این نسخه است. روش انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی، همراه با مطالعه ی کتابخانه ای است. ابتدا متن مربوط به هر نگاره در فصل عجایب و موجودات بحری مانند: دریاها، جزایر و موجودات عجیب و حی...

در باورهای عامیانه مخلوقات عجیب نقش عمده ای را ایفا می کننند و هر یک ریشه به جایی می برند. برخی از آنها ریشه های اساطیری دارند و به ایران کهن و زمان پیشدادیان و کیانیان بر می گردند و برخی دیگر از طریق مذاهب مختلف چون یهود و اسلام به افسانه های ایرانی پیوسته اند و گروهی هم ساخته و پرداخته طلسم گران و رمالان اند. هدف از این پژوهش آشنایی با موجودات افسانه ای ایرانی مورد اشاره در کتاب عجائب المخلوق...

شاید بتوان گفت عجایب نامه ها نوعی از انواع ادبی است که ریشه در باورها ، سنن و فرهنگ مردم هر منطقه دارد . از دیرباز ناشناخته های عرصه خلقت نظر آدمیان را به خود جلب کرده و آنها را به فکر فرو برده است . آنچه را که به راز آنها پی نبرده و یا به خوبی نشناخته و یا برایش تازگی داشته است تحت عنوان عجایب و غرایب سینه به سینه نقل کرده و چه بسا از نقل آنها لذت نیز می برده است . بعضی از عجایب به افسانه بدل ...

عجایب نگاری یا گروتسک در اصل به شیوه آرایش دیوار و سقف سردابه های پیدا شده در ویرانه های رم باستان گفته می شد. این اصطلاح در سده شانزدهم میلادی رواج پیدا کرد و در مورد شکل های کژنما، اغراق آمیز، ترسناک و یا مضحک به کار رفت. در واقع این واژه مفهومی نامتعین و چند وجهی را در بر می گیرد. در گروتسک می توان ناهنجاری، عجیب و عبث بودن، خنده و وحشت و بیش از همه عنصر خیال را یافت. در اینجا این اصطلاح بیش...

تصاویر دینی را می توان یکی از مجاری انتقال مفاهیم اجتماعی و فرهنگی دانست؛ اما متأسفانه همیشه تفاسیر سطحی و کلیاز آن ارائه می شود؛ بر این اساس در این پژوهش سعی بر آن است که اجزا و ساختار تصویر حاملان عرش خداوند در کتاب عجایبالمخلوقات قزوینی بررسی شود. این نقوش هم در متون اسلامی به عنوان حاملان عرش خداوند و هم در متون نجومی به عنوانصورفلکی منطق هالبروج مشاهده می شوند. هدف این پژوهش کشف ارتباط بین...